sciaga wsp, Politologia UMCS (2005 - 2010) specjalność samorząd i polityka lokalna, Współczesne stosunki polityczne

Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ

1. Zasady prawno - konstytucyjne państw demokratycznych.

♣ System polityczny,

Ogół organów władzy publicznej a także partii politycznych, organizacji społecznych oraz grup formalnych i nieformalnych, uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa, jak również ich wzajemne stosunki tworzące funkcjonalną całość z punktu widzenia bezpośredniego lub pośredniego kreowania organów i decyzji państwowych. Podsystemy:

- Instrumentalny,

- Funkcjonalny,

- Regulacyjny, normatywny,

- Komunikacyjny,

♣ Klasyfikacja systemów politycznych:

a) charakter reżimu politycznego, środki i metody działania używane przez aparat państwowy w stosunku do ludzi (państwo demokratyczne, państwo totalitarne, państwo autorytarne);

b) zasady organizacji aparatu państwowego (monarchia i republika, systemy prezydialne i parlamentarne oraz systemy: parlamentarno-gabinetowy, gabinetowo-parlamentarny, prezydencki, mieszany, parlamentarno-komitetowy;

c) strukturę terytorialno - administracyjną państwa (państwo unitarne, państwo złożone - federacyjne, państwo autonomiczne).

♣ Demokracja jako system polityczny.

a) demokracje skonsolidowane, czyli system rządów, który spełnia wszystkie proceduralne kryteria demokracji i w którym wszystkie znaczące siły polityczne akceptują istniejące polityczne oraz demokratyczne reguły gry;

b) demokracje nie skonsolidowane, istniejące tam, gdzie występują instytucje proceduralnej demokracji, ale gdzie brak jest rzeczywistego konsensusu elit odnośnie do demokratycznego porządku w polityce;

c) demokracje ograniczone, istniejące tam, gdzie elity podzielają demokratyczny konsensus i są strukturalnie zintegrowane, ale ze względu na różne cenzusy wyborcze uczestnictwo polityczne obywateli jest ograniczone;

d) pseudo demokracje, czyli systemy, gdzie pomimo demokratycznej fasady nie występuje rywalizacja polityczna.

♣ Zasady państw demokratycznych:

ü Zasada suwerenności narodu, fundamentalna zasada ustrojowa państwa demokratycznego, rozumiana i interpretowana obecnie jako suwerenność społeczeństwa obywatelskiego, wynika stąd, iż społeczeństwo, jako ogół obywateli, jest źródłem władzy państwowej, a jedyną racjonalną legitymacją władzy jest fakt wyłonienia jej poprzez ujawnioną wolę suwerena.

ü Przedstawicielstwo, określa pozycję i obowiązki wybranych reprezentantów, oraz powiązań między nimi a społeczeństwem.

Obywatele sprawują władze:

§ Pośrednio, przez wybór reprezentantów, rodzaje mandatów:

- Imperatywny, uzależniony od wyborców, można odwołać

- Wolny, reprezentant narodu, nieodwołalny, głosuje jak chce

§ Bezpośrednio, samodzielnie podejmują decyzje:

- Referendum, głosowanie ludowe dotyczące określonego politycznego rozstrzygnięcia, może być:

٠ Konstytucyjne

٠ Ustawowe

٠ Stanowiące lub wiążące, muszą być brane pod uwagę

٠ Opiniodawcze,

- Inicjatywa ludowa, prawo konstytucyjne określonej grupy obywateli do przedłożenia parlamentowi własnego projektu ustawy (ludowa inicjatywa ustawodawcza) lub konstytucji

- Plebiscyt

ü Konstytucjonalizm, podstawą jest konstytucja szczególny akt prawny, zawierający prawa i obowiązki obywateli, dotyczący ustroju państwa, rodzaje ustawy zasadniczej:

§ Pełne i niepełne (mała konstytucja)

§ Elastyczne (GB) i sztywne (zmieniane w szczególny sposób)

§ Jednolite (jeden akt prawny) i złożone (Szwajcaria)

§ Sens materialny, treść konstytucji,

Sens formalny, akt w postaci artykułów

ü gwarancja praw i wolności obywatelskich, wyznaczenie praw jednostki i granic działalności państwa, przez prawo cywilne(gwarancja wolności i równości) zawarte w konstytucji i innych aktach i ustawach

ü Podział władzy,

§ Ustawodawcza, parlament

§ Wykonawcza, król, prezydent, ministrowie, premier

§ Sądownicza, niezawisłe sądy

ü Pluralizm polityczny, jest to dopuszczenie do legalnej walki o zdobycie lub utrzymanie władzy państwowej ugrupowań zróżnicowanych pod względem ideologiczno-programowym,

ü Państwo prawa, państwo, w którym rządzi prawo

§ Związanie państwa prawem, organy władzy opierają swoje istnienie i funkcjonują zgodnie z prawem

§ W państwie prawa przyjmowana jest koncepcja prawno naturalna zakładająca, że państwo jest fenomenem społecznym obecnym w naturze

§ W państwie prawa ustanowione są instytucjonalne i proceduralne gwarancje praw podmiotowych obywateli

§ Kontrola konstytucyjności ustaw:

« Ombutsmen, rzecznik praw obywatelskich czuwający nad przestrzeganiem ustaw,

« Skarga konstytucyjna, odwołanie, zażalenie.

ü Większość, to zasada proceduralna, stosowana przy wyłanianiu władzy i podejmowaniu decyzji (bezwzględna, względna, ważona, kwalifikowana)

♣ Systemy rządów:

a) system prezydencki, czyli zespół zasad prawno ustrojowych, określających w szczególny sposób stosunki pomiędzy parlamentem jako władzą ustawodawczą, prezydentem jako szefem państwa i zarazem szefem rządu (administracji) oraz ministrami jako doradcami prezydenta i realizatorami jego polityki, a także sądami jako organami sprawującymi wymiar sprawiedliwości i zarazem kontrolującymi konstytucyjność ustaw parlamentu oraz aktów prezydenta i innych organów administracyjnych;

b) system pół prezydencki, czyli zespół zasad prawno ustrojowych, według których prezydent posiadając szerokie uprawnienia osobiste jest powoływany niezależnie od parlamentu w wyborach powszechnych, powołuje następnie rząd, odpowiedzialny zarówno przed nim, jak i przed parlamentem;

c) system parlamentarno-gabinetowy,

czyli zespół zasad prawno ustrojowych charakteryzujący się szczególnym stosunkiem do siebie trzech naczelnych organów państwa: parlamentu, prezydenta i rządu, przy czym prezydent, będąc organem nieodpowiedzialnym politycznie, powołuje rząd (początkowo jedynie premiera, a następnie, na wniosek premiera, innych członków rządu), licząc się przy tym z układem sił politycznych w parlamencie, a rząd realizując władzę wykonawczą odpowiada przed parlamentem za swoją działalność i za działalność prezydenta;

d) system parlamentarno-komitetowy

(rządów zgromadzenia), czyli zespół zasad prawno ustrojowych, które w szczególny sposób określają stosunki pomiędzy trzema naczelnymi organami państwowymi, tj. parlamentem, głową państwa i rządem, że parlament jako najwyższy organ państwowy bezpośrednio powołuje głowę państwa i rząd.

2. Ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych.

ü Konstytucja USA (1789) i jej zasady naczelne

O elastyczności konstytucji decyduje interpretacja tej konstytucji złożona z 7 artykułów i 27 poprawek, artykuły:

1. Władza ustawodawcza

2. Władza wykonawcza

3. Władza sądownicza

4. Federalizm

5. Tryb zmiany konstytucji

6. System źródeł prawa

7. Wejście w życie konstytucji

Pierwsze 10 poprawek 1789 dotyczące deklaracji praw obywateli:

Zasady suwerenności narodu, podziału władzy, federalizmu. Poprawki do konstytucji proponuje Kongres na wniosek 2/3 obu izb lub na wniosek 2/3 stanów, które to zwołują konwencję konstytucyjną, poprawka musi być zatwierdzona przez ¾ stanów

ü Prezydent,

v Tryb wyboru: 35 lat, 14 lat mieszka i urodzony USA, nominowany przez partię lub sam zgłasza swoją kandydaturę:

- Prawybory, instytucja wewnątrz partyjna, co 4 lata wiosną

- Nominacje partii politycznej, dokonywana na konwencji krajowej latem, Demokraci VII, Republikanie VIII, platforma wyborcza wypadkowa między programem a hasłem

- Kampania właściwa, IX – X, jeździ i pokazuje się

- Wybory powszechne, XI głosowanie w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku, sposób głosowania:

§ Zwykły, obywatele głosują na elektorów, wysuwanych przez komitety wyborcze kandydatów,

§ Skrócony, najpierw głosują na kandydata na prezydenta, później gromadzeni są elektorzy

- Wybór przez kolegium elektorów:

§ Każdy stan ma tyle mandatów elektorskich ile ma miejsc w Kongresie

§ Elektorzy z danego stanu głosują na kandydata, który wygrał i ma najwięcej elektorów

§ Prezydentem zostaje kandydat, który zdobył bezwzględną większość 270 głosów.

v Pozycja ustrojowa: funkcje:

§ Reprezentuje państwo wewnątrz i na zewnątrz

§ Szef administracji państwowej

§ Powołuje i odwołuje pracowników administracji federalnej, sędziów federalnych i sądu najwyższego

§ Powołuje wyższych urzędników państwowych (13 sekretarzy, dyrektorów centralnych agencji) i sędziów po zasięgnięciu rady i otrzymaniu zgody senatu

§ Przysługuje mu prawo łaski

§ Wykonawca ustaw,

Promotor ustaw, nie posiada formalnego prawa inicjatywy ustawodawczej mimo to 80% pochodzi od niego, przez coroczne orędzie informuje kongres o projektach, układa się z kongresmanami ze swojej partii i oni występuję z projektami, podpisuje ustawy w ciągu 10 dni, posiada:

- Biura zarządzania i budżetu

- Radę ekonomiczną i radę bezpieczeństwa

Rodzaje weta:

- zwykłe,

- regularne(obalane większością 2/3 głosów),

- kieszonkowe, otrzymuje do podpisu w ciągu ostatnich 10 dni pracy kongresu, zablokowanie wejścia projektu w życie

- nieformalne, może nie przyznać funduszy na realizację lub nie wydać rozporządzeń wykonawczych

§ Wydaje rozporządzenia wykonawcze

§ Szef dyplomacji, zawiera umowy międzynarodowe za radą i zgodą 2/3 głosów senatu

§ Dowódca sił zbrojnych, ale wojnę wypowiada Kongres, w praktyce prezydent dysponuje siłami zbrojnymi w wypadku zagrożenia życia, zdrowia i mienia amerykanów

ü Kongres,

v Skład: izba reprezentantów 435, wiek 25lat, 7 lat obywatel, na 2 lata, kadencja senatorów 100, wiek 30lat, 9lat obywatel, 6 lat. Wybory do kongresu większościowe względnie wybory powszechne do obu izb.

v Organizacja, przewodniczącym obu izb reprezentantów jest speaker

v Organy wewnętrzne:

· Komisje,

- Stałe, przygotowują projekty ustaw

- Specjalne, ułatwiają określone sprawy

- Wspólne, podjęcie wspólnej dla obu izb rezolucji

- Uzgadniające, przełamanie sprzeczności pomiędzy izbami w kwestii ustawodawczej.

· Frakcje parlamentarne, kluby partyjne, 2 Kongres, 2 Senat, pierwszoplanową rolę pełni przewodniczący komisji stałych

v Funkcje:

- Ustrojodawcza, wprowadzanie poprawek do konstytucji

- Ustawodawcza,

· Prawo inicjatywy ustawodawczej, członkowie kongresy i komisje

· Kierowanie i praca w komisji

· Przedstawianie projektu na posiedzeniu plenarnym izb

· Trzy czytania ustawy większość zwykła względnie połowa członków

- Kreacyjna, wybiera prezydenta w jednym wypadku

- Kontrolna,

· Władza nad sakiewką

· Kontrola komisyjna

· Instytucja impeachment, powołanie w stan oskarżenia i skazanie wyższych funkcjonariuszy federalnych w tym prezydenta i sędziów federalnych. Oskarżenie za:

٠ Zdradę, każde działanie przeciwko USA

٠ Przestępstwo, przekroczenie swoich kompetencji

٠ Ciężkie wykroczenie, przewinienie

· Uprawnienia w dziedzinie m/n

٠ Senat ratyfikuje traktaty

٠ Kongres wypowiada wojnę, przyznaje fundusze na pomoc m/n

· Uprawnienia kadrowe, powoływanie i znoszenie urzędów centralnych zatwierdzanie prezydenckich nominacji

ü Władza sądownicza.

v Rodzaje sądów:

- Stanowe

- Federalne

٠ Dystryktowe, najniższe 100 sztuk