Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
PRAWO MIĘDZYNARODOWE W PORZĄDKU MIĘDZYNARODOWYM
1. Nazwa prawa międzynarodowego
- na przestrzeni wieków rozwoju prawa m-dowego nazwy prawo narodów i prawo m-dowe wzajemnie ze sobą konkurowały (po raz pierwszy pojęcie prawo międzynarodowe zostało użyte przez Jeremiasza Benthama w 1780r., lecz ok. 1870r. : powrót do starej terminologii ius gentium (jęz. angielski, jęz. romańskie))
- prawo narodów (prawo ludów): łac. ius gentium (1. Prawo peregrynów, 2. Prawo wspólne dla wszystkich narodów, 3. III w., Ulpian: normy prawne regulujące stosunki wzajemne między państwami → XVII w. ius inter gentes: termin po raz pierwszy użyty przez R. Zouche lub Victorii i Suareza, określenie ius inter gentes stopniowo torowało drogę nowszemu terminowi prawo m-dowe)
- po raz pierwszy w Polsce nazwa prawo m-dowe została użyta przez Franciszka Kasparka (Udział Polaków w uprawie prawa międzynarodowego, Lwów 1885) – terminologia ta utrwaliła się dopiero po II wojnie światowej: Ludwik Ehrlich, Prawo międzynarodowe, 1958
- pozostaje dyskusyjne kwalifikowanie prawa m-dowego jako publicznego, ze względu na jego zawartość i treść oraz poszerzający się nieustannie krąg podmiotów: na przyjęcie takiego nazewnictwa przyczyniła się klasyczna koncepcja prawa m-dowego (lata 50. XXw): prawo m-dowe jako zespół norm prawnych obowiązujących między państwami (o podmiotowości prawno międzynarodowej decyduje suwerenność, podmiotami prawa m-dowego są wyłącznie państwa, stąd skłonność do używania nazwy prawo międzynarodowe publiczne)
2. Ewolucja nazwy i pojęcia prawa międzynarodowego
- PRAWO M-DOWE PUBLICZNE - A. Klafkowski: prawo m-dowe publiczne to system norm prawnych, regulujących stosunki wzajemne między państwami (organizacje m-dowe są pośrednią formą udziału państw w procesie tworzenia prawa m-dowego) – pojęcia tego używali także: Muszkata, Góralczyk, Gilas, Bierzanek, Symonides, Czapliński, Wyrozumska
- PRAWO M-DOWE - L. Erlich: prawo m-dowe to normy prawne przyjęte i obowiązujące z woli państw w stosunkach między współistniejącymi państwami suwerennymi – pojęcia tego używali także: Bierzanek, Jakubowski, Symonides, Gilas, Gelberg
- nazwy prawo narodów i prawo m-dowe nie są ani dokładne, ani precyzyjne (gdyż prawo m-dowe reguluje stosunki między narodami zorganizowanymi w państwa, ewentualnie może dotyczyć narodu walczącego o swoją niepodległość) – uczeni proponowali zastąpić te nazwy: Kant – prawo państw, Jellinek, Liszt – prawo międzypaństwowe, Hegel – prawo zewnątrzpaństwowe, Taube – prawo międzysuwerenne (jednak – jak stwierdził Symonides – w świetle postępowego rozwoju prawa m-dowego wszystkie proponowane zamienne nazwy są już obecnie zbyt wąskie)
- doktryna pozytywistyczna w XIXw. I w I poł. XXw. utrzymywała, że tylko państwa mogą być podmiotami prawa m-dowego, jednak za podmiot prawa m-dowego uznawała także Stolicę Apostolską, powstańców i stronę wojującą, unie administracyjne, Ligę Narodów, protektoraty m-dowe i dependencje kolonialne
- za utrzymaniem nazwy prawo m-dowe przemawia kilka argumentów: 1. Brak bardziej precyzyjnego terminu, 2. Termin ten najlepiej, chociaż domyślnie wskazuje, że państwa są najważniejszymi podmiotami i twórcami prawa m-dowego, 3. Ciągłość nazwy ze względu na tradycję, 4. Prawo m-dowe dotyczy wszelkich stosunków prawnych, regulowanych prawem m-dowym
- M. Muszkat: prawo m-dowe jest zespołem norm, które regulują stosunki między państwami w procesie ich współpracy i walki, wyrażają wolę klas panujących w tych państwach i są zabezpieczone przymusem stosowanym przez te państwa indywidualnie i zbiorowo (definicja charakterystyczna dla nauki marksistowskiej, radzieckiej, podmiotem prawa m-dowego są tylko państwa – def. odrzucona)
- J. Gilas: prawo m-dowe publiczne to zespół norm obowiązujących między państwami a niektórymi organizacjami m-dowymi, wyrażający ich wolę i zabezpieczony przymusem stosowanym indywidualnie lub zbiorowo (dopiero większe zespoły norm są zabezpieczone przez system sanacyjny, system ten opiera się na zasadzie dobrej wiary i zasadzie pacta sunt servanda, podmiotami prawa m-dowego mogą być państwa suwerenne, jednolite, a także państwa złożone i państwa zależne oraz organizacje międzyrządowe i Polski Czerwony Krzyż)
- J. Symonides: prawo m-dowe jako zespół norm regulujących stosunki wzajemne między państwami oraz organizacjami międzyrządowymi i innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych mającymi zdolność do działania w stosunkach międzynarodowych (podmioty prawa m-dowego: państwo – jednolite, złożone, były ZSRR i republiki związkowe, państwa zależne, mini państwa, państwa trwale neutralne, państwo in statu nascendi, organizacje m-dowe, Państwo Miasto Watykan + stan rozwoju prawa m-dowego uzasadnia tezę o uzyskiwaniu przez jednostki podmiotowości prawno międzynarodowej)
- W. Góralczyk: współczesne prawo międzynarodowe jest zespołem norm regulujących stosunki międzynarodowe w szerokim znaczeniu: nie tylko stosunki międzypaństwowe, lecz także stosunki między państwami a innymi podmiotami, tzn. ogólne stosunki między różnymi, niezależnymi od siebie i niepodlegającymi jakiejś wspólnej władzy państwowej podmiotami
- konkluzja: 1. problemem zdefiniowania prawa m-dowego zajmowało się wielu przedstawicieli doktryny prawa m-dowego: ich wnioski często są niejednolite, rozbieżne, 2. Między prawem m-dowym a prawem krajowym występuje relacja współzależności, 3. Wraz z postępującą stopniowo organizacją społeczności m-dowej, odbywającą się na wielu płaszczyznach, prawo krajowe stało się niewystarczającym instrumentem dla regulacji różnorodnych stosunków m-dowych tych podmiotów oraz wielorakich aspektów działalności ludzkiej w warunkach dynamicznego rozwoju cywilizacji – zaistniała konieczność reglamentacji prawnej tych stosunków przekraczających granice państw przy użyciu prawa m-dowego,
- procesy globalizacji stworzyły podstawy do wykształcenia się dwóch nurtów: - entuzjaści i zwolennicy globalizacji akcentują korzyści płynące z niej, tj. przyśpieszenie rozwoju cywilizacyjnego świata, wzrost dobrobytu, zniesienie zbędnych barier między narodami, - krytycy globalizacji eksponują jej wymiar negatywny: marginalizacja pewnych regionów i państw, rosnąca i destabilizująca słabsze gospodarki narodowa żywiołowość przepływów kapitałów w obszarze globalnego systemu finansowego. Oba te kierunki łączy świadomość, że globalizacja nie jest wyborem świadomości m-dowej, lecz nieubłaganą rzeczywistością, nieodwracalną tendencją rozwojową porządku m-dowego. Procesy globalizacji same z siebie nie tworzą struktur m-dowych, a globalizacji nie można utożsamiać z niekontrolowanym porządkiem m-dowym. Globalizacja nie znosi zasady suwerenności państw, nie eliminuje społeczności m-dowej państw jako najważniejszych podmiotów prawa m-dowego – niemniej jednak wprowadza do systemu stosunków m-dowych i umacnia znaczenie nowych i coraz potężniejszych podmiotów, jakimi są m-dowe organizacje integracyjne
- prawo międzynarodowe nadal jest zdominowane na płaszczyźnie tworzenia i implementacji przez państwa; bo organizacje międzynarodowe są zależne od powołujących je państw, a wola organizacji zależna od rządów reprezentujących państwa w organizacji i wspierających ją, np. ONZ: tylko państwa mogą być członkami ONZ, są uprawnione do zwrócenia uwagi RB lub ZO na wszelkie spory, sytuacje zagrażające utrzymaniu m-dowego pokoju i bezpieczeństwa; są władne do powoływania organizacji wyspecjalizowanych systemu NZ, posiadają przyrodzone prawo do samoobrony indywidualnej i zbiorowej, są uprawnione do zawierania układów i organizacji regionalnych dotyczących utrzymania pokoju i bezpieczeństwa m-dowego, są stronami statusu MTS, mogą wszcząć postępowanie sporne i być stroną w sporze w postępowaniu przed MTS, być podmiotami biernymi deliktu m-dowego, itp.
- jednostka nie posiada indywidualnych, podmiotowych praw do wystąpienia z roszczeniami m-dowymi z mocy m-dowego prawa zwyczajowego, gdyż pozostawione ono jest dyskrecjonalnemu uznaniu jego państwa
3. Wzajemna relacja: prawo międzynarodowe a inne normy porządku międzynarodowego
- prawo m-dowe nie jest w pełni systemem samoistnym i autonomicznym, jest jednym z istotnych elementów składowych porządku międzynarodowego - prawo m-dowe, określając prawa i obowiązki prawne jego podmiotów, stanowi najwyższy hierarchicznie system normatywny w porządku międzynarodowym, którego normy tworzą pojęcie legalności
- porządek międzynarodowy to całokształt norm międzynarodowych i krajowych regulujących stosunki międzynarodowe sensu largo, tzn. wszelkie stosunki międzynarodowe wykraczające poza granice państwowe między wszystkimi podmiotami stosunków międzynarodowych – odróżnienie i wyodrębnienie poszczególnych norm może być oparte: 1. na stopniu normatywności, tj. natężeniu obowiązków prawnych, uzgodnionej woli państw i zakresie jej uzgodnienia , 2. Kryterium aksjologicznym – systemom normatywnym są przypisane wartości, które chronią
- elementami składowymi porządku międzynarodowego są: 1. prawo międzynarodowe, 2. moralność międzynarodowa, 3. kurtuazja międzynarodowa, 4. zewnątrzpaństwowy system normatywny, 5. międzynarodowe normy polityczne, 6. prakseologia międzynarodowa (im wyższe miejsce w stosunku do prawa m-dowego zajmuje dany zespół norm, tym większe nań oddziaływanie: ściślejszy stosunek tych norm z prawem m-dowym)
- zawsze zachodzi określony stosunek pomiędzy każdym wyodrębnionym zespołem norm z najwyższym i najważniejszym hierarchicznie porządkiem normatywnym, jakim jest prawo m-dowe, które w wyniku procesu prawotwórczego prowadzi do ich przekształcenia w normy prawa m-dowego, a źródłami tej transformacji są umowy m-dowe i zwyczajowe prawo m-dowe
- stosunek między normami prawa międzynarodowego a normami przynależnymi do porządku międzynarodowego może być oparty na zależności lub współzależności
· Moralność międzynarodowa a prawo międzynarodowe
- moralność m-dowa sensu largo: zespół norm moralnych wspólnych dla państw, organizacji m-dowych, stosunków państwa z cudzoziemcami
- moralność m-dowa sensu stricto: zespół norm wspólnych, które kierują i rządzą postępowaniem jednostek, zwłaszcza tych, które zajmują stanowiska kierownicze, pełnią ważną rolę w stosunkach m-dowych
- J. Austin prezentował prawo m-dowe jako najwyższą moralność
- na moralność m-dową składa się zespół norm moralnych obowiązujących w stosunkach m-dowych stanowiących źródło obowiązków moralnych, lecz nie źródło uprawnień – są to zatem normy społeczne m-dowe: jednostronne, obowiązkowe, bezroszczeniowe (nie dają podstaw do wysuwania roszczeń wobec określonego państwa, jego rządu czy społeczeństwa), wyłącznie imperatywne, są przeciwieństwem norm prawnych, które mają charakter dwustronny (obowiązkowo-roszczeniowy, imperatywno-atrybutywny) – moralność m-dową kreuje wartość słuszności
- prawo międzynarodowe jest podporządkowane moralności międzynarodowej: wiele norm prawa m-dowego jest konsekwencją norm moralności m-dowej (ale nie wszystkie), przy czym nie jest to procedura prostego wynikania: między normą moralną a normą prawnomiędzynarodową wchodzą czynniki pośredniczące, które charakteryzowane są jako materialne źródła normy prawnej – uzgodniona wola podmiotów dana w sposób wyraźny bądź domniemany
- moralność m-dowa w stosunku do prawa m-dowego jest w większym stopniu czynnikiem warunkującym niż czynnikiem przezeń uwarunkowanym, wyprzedzając niekiedy powstanie normy prawa m-dowego identycznej z istniejącą wcześniej normą moralną
- norma moralności m-dowej nie staje się wprost normą prawa m-dowego, lecz treść normy moralnej staje się częścią hipotezy prawno międzynarodowej
- normy etyczno-moralne jako normy wyższego rzędu, dostarczają określonych zachowań, które ujmowane są w normy prawne: prawo m-dowe chroni wartości takie jak suwerenna równość państw, zakaz groźby lub użycia siły w stosunkach m-dowych, obowiązek załatwiania sporów m-dowych środkami pokojowymi, obowiązek poszanowania kompetencji wewnętrznej państw przez ONZ itp.
- wiele norm prawa m-dowego jest przedłużeniem norm moralności m-dowej
- moralność m-dowa nie jest wyższym hierarchicznie porządkiem normatywnym, lecz jest najbliższym hierarchicznie porządkiem w stosunku do prawa m-dowego, silnie nań oddziaływującym: moralność silnie oddziaływuje na prawo m-dowe, a normy tego prawa są zależne od moralności m-dowej
- stosunek między prawem m-dowym a moralnością m-dową: brak istotnego wpływu, mocy kształtującej czy zdolności kreatywnej norm prawa m-dowego na moralność m-dową
- kryteria rozróżnienia norm moralnych i prawnych: 1. Charakter przedmiotu regulacji: prawo – char. zewnętrzny , moralność – char. wewnętrzny, 2. Związek normy z sądownictwem: prawo – roszczeniowe, moralność – brak roszczeń sądowych, 3. Charakterystyczne cechy: moralność – normy obowiązkowe, jednostronne, bezroszczeniowe, imperatywne; prawo – normy obowiązkowo – roszczeniowe, imperatywno-atrybutywne
- przykłady relacji między moralnością a prawem m-dowym: 1. Solidarność m-dowa ® obowiązek udzielania pomocy innym państwom, obowiązek udzielania pomocy rozbitkom, obowiązek ratowania pasażerów i załogi przez kapitana statku, 2. Zakaz wojny ® zakaz groźby lub użycia siły w stosunkach m-dowych 3. Wierność ® zasada dobrej wiary, pacta sunt servanda, 4. Zasada proporcjonalności ® prawo do zastosowania samoobrony indywidualnej lub zbiorowej przy zastosowaniu proporcjonalności działań
- czy zasada słuszności i sprawiedliwości może być podstawą rozstrzygania sporów? De Lapradelle: rozstrzyganie sporów m-dowych może odbywać się na podstawie prawa m-dowego, zasadzie słuszności i sprawiedliwości, L. Phillimore: słuszność nie jest wystarczającą wskazówką dla Trybunału, Busatti: podstawą orzeczeń są zasady ogólne, Doradczy Komitet Prawników: zasady słuszności i sprawiedliwości nie są odrębnymi podstawami wyrokowania, słuszność powinna być stosowana w nawiązaniu do prawa umownego, statut MTS: słuszność znajduje się poza prawem m-dowym, zasada ex aequo et bono może być stosowana, za zgodą stron sporu, gdy brak prawa umownego i zwyczajowego, M. Hudson: tak powszechnie stosowane zasady słuszności od dawna stanowiły integralną część prawa m-dowego, powinny więc być stosowane przez Trybunały – nie ma wyraźnego rozróżnienia między słusznością a prawem m-dowym, Truman Proclamation (28.09.1945): szelf kontynentalny dzielony przez USA z państwami sąsiadującymi będzie zdemilitowany na zasadach słuszności
- orzeczenie MTS, 1982 (Tunezja, Libia): słuszność jako koncepcja prawna bezpośrednio emanuje z idei sprawiedliwości, MTS jest zobowiązany do jej stosowania, prawna koncepcja słuszności jest stosowana jako prawo (3 zasady słusznościowe: 1. Słuszność jest zastosowaniem sprawiedliwości do konkretnego przypadku delimitacyjnego z uwzględnieniem istotnych okoliczności, 2. Słuszność m-dowa jako sprawiedliwość nie jest abstrakcyjną sprawiedliwością, lecz jest widziana w kontekście prawa m-dowego, którego jest integralną częścią, 3. Słuszność jest generalną zasadą stosowaną jako prawo i jest źródłem szczegółowych zasad słusznościowych, jest więc ogólną regułą prawa) – słuszność ma zastosowanie do sytuacji trudnych, nietypowych
- zasady słusznościowe: 1. Zasada mediany (zasada linii środkowej), 2. Zasada ekwidystansu (zasada równych odległości), 3. Zasada ekwidystansu – istotnych okoliczności (uwzględnia istotne okoliczności, które mają wpływ na korektę dwóch wcześniejszych zasad – np. okoliczności związane z geografią, geologią, geomorfologią dna morskiego i podziemia, zasobami naturalnymi, istnieniem żeglugi, eksploatacją żywych zasobów, ochroną środowiska, problemami bezpieczeństwa ludzkiego i ekologicznego)
- zasady słusznościowe w wyroku MTS z 1982 (Tunezja, Libia): 1. Zasada prostopadłości szelfu kontynentalnego do wybrzeża (gdy silne nachylenie granicy), 2. Zasada przedłużenia ogólnego kierunku granicy lądowej (gdy małe nachylenie granicy)
- zasady słusznościowe w wyroku MTS z 1985 (Malta, Libia): 1. Należy uwzględniać czynniki naturalne, 2. Zasada nie wkraczania (unencroachment) – każde państwo na obszarze szelfu kontynentalnego wykonuje własne prawa suwerenne, zasada nie wchodzenia w obszar sąsiedniego szelfu kontynentalnego, 3. Zasada poszanowania, uwzględnienia istotnych okoliczności przypadku delimitacyjnego, 4. Równość nie zawsze oznacza słuszność
- wyrok MTS z 1986 (Burkina Faso, Mali): chociaż słuszność nie zawsze oznacza równość, to w tym przypadku równość jest najwłaściwsza; nie może być mowy w każdym przypadku o sprawiedliwości rozdzielczej, może wchodzić w grę sprawiedliwość wyrównawcza; 3 kategorie słuszności: 1. Equity infra, intra, secundum legem, 2. Equity praetem legem, 3. Equity contra legem
- zasada słuszności a m-dowe prawo gospodarcze: słuszne ceny/ zasady handlu/ korzyści/ systemy preferencji
- zasada słuszności a m-dowe prawo morza: zasada słusznego i efektywnego wykorzystywania zasobów mórz i oceanów, działanie na rzecz słusznego ładu ekonomicznego z uwzględnieniem interesów całej ludzkości, słuszność jest czynnikiem prowadzącym do rozstrzygania konfliktów interesów między państwem nadbrzeżnym a państwami trzecimi, z uwzględnieniem istotnych okoliczności, interesów państw i całej społeczności m-dowej
- zasada słuszności a sukcesja państw: przejście długu na zasadach słuszności lub w słusznej proporcji
- zasada słuszności a nieżeglugowe użytkowanie m-dowych systemów wodnych: ciek wodny powinien być użytkowany optymalnie, rozsądnie i słusznie, z uwzględnieniem interesów zainteresowanych państw i istotnych okoliczności
- konkluzje dotyczące słuszności: słuszność jest integralną częścią prawa m-dowego, zasadą ogólną prawa, jest zastosowaniem sprawiedliwości do konkretnego przypadku, z uwzględnieniem istotnych okoliczności, jest formą uelastycznienia i złagodzenia prawa, jest środkiem wypełniania luk w prawie
· Prakseologia międzynarodowa a prawo międzynarodowe
- do ukształtowania się pojęcia prakseologii m-dowej przyczynił się polski filozof Tadeusz Kotarbiński
- pojęcia związane z pojęciem prakseologii m-dowej: 1. Socjotechnika m-dowa: reguły sprawnego działania z punktu widzenia prawidłowości reguł wyznaczanych przez socjologię, 2. Polityka m-dowa: kształtowanie norm prawa m-dowego w celu dopasowania do świadomości prawnej narodów, 3. Dyplomacja – termin wieloznaczny: polityka m-dowa uprawiana historycznie, formy i metody stosowane w stosunkach m-dowych, sztuka osiągania celów w stosunkach m-dowych, zespół funkcjonariuszy pracowników MSZ
- prakseologia m-dowa to zbiór norm i reguł skutecznego działania obowiązujących w stosunkach m-dowych – opiera się na wartości skuteczności osiągania celów przez podmiot stosunków m-dowych
- źródła prakseologii m-dowej: 1. Pośrednie: monografie, rozprawy, studia poświęcone prakseologii, opracowania z zakresu socjotechniki, dyplomacji, moralności, polityki i stosunków m-dowych, 2. Bezpośrednie: korespondencja, akty i protokoły, umowy m-dowe, pamiętniki wybitnych mężów stanu, dyplomatów i wojskowych
- brak silnego oddziaływania norm prakseologii m-dowej na prawo m-dowe, jednak motyw prakseologiczny w jakimś sensie kształtuje niektóre normy czy instytucje prawa m-dowego, przykłady:
Ø Odejście od fundamentalnej zasady głosowania: jedno państwo – jeden głos w szeregu organizacji finansowych czy integracyjnych (np. M-dowy Fundusz Walutowy, M-dowy Bank Odbudowy i Rozwoju, M-dowe Towarzystwo Finansowe, M-dowa Organizacja Surowcowa, UE) – motyw prakseologiczny powoduje, że państwa członkowskie dysponują zróżnicowaną liczbą głosów zależną od wkładów finansowych, znaczenia gospodarczego czy liczby ludności
Ø Czynnik prakseologiczny prowadzi do uprzywilejowania Wielkich Mocarstw w organach ONZ, przyznając im status stałych członków RB, Rady Gospodarczo-Społecznej, MTS, Rady Powierniczej (jej działalność została zawieszona) i inną wagę ich głosów (w RB: dla skuteczności decyzji w sprawach merytorycznych jest wymagana jednomyślność wielkich mocarstw) - ze względu na rolę w utrzymaniu pokoju i bezpieczeństwa m-dowego oraz we współpracy m-dowej
Ø Mając za podstawę motyw prakseologiczny w traktatach m-dowych przewidziano systemy kontroli do sprawdzania wykonywania zaciągniętych zobowiązań prawnomiędzynarodowych (cel: jednolite i skuteczne stosowanie zobowiązań, eliminacja sytuacji niewykonywania, czy łamania zobowiązań, co prowadzi do uprzywilejowania tych państw w stosunku do państw wykonujących zobowiązania) – względy prakseologiczne mogą także nałożyć na państwo obowiązek wykonywania zobowiązań i poddania się kontroli m-dowej, np. w przypadku państwa agresora: casus Niemiec i Sojuszniczej Rady Kontroli – kontrola może dotyczyć np. porozumień rozbrojeniowych, zawieszenia działań wojennych, rozejmu, przestrzegania praw człowieka, pokojowego wykorzystywania energii nuklearnej
- systemy kontroli m-dowej są budowane na dwóch zasadniczych sprzężonych ze sobą środkach kontroli: ujawniania (informacje, petycje, sprawozdania pochodzące od podmiotów kontrolowanych) i weryfikacji (sprawozdania, różne techniki obserwacji i rodzaje inspekcji podmiotów kontrolujących) – systemy kontroli są systemami kontroli zinstytucjonalizowanymi bądź niezinstytucjonalizowanymi albo narodowymi środkami technicznymi, opierającymi się głównie na wykorzystywaniu narodowych środków kontroli
Ø Motyw prakseologiczny leży także u podstaw kształtowania gwarancji m-dowych, do których zaliczane są:
DEMILITARYZACJA: wynikający z umowy m-dowej obowiązek zlikwidowania urządzeń, obiektów militarnych, fortyfikacji wojskowych oraz zakaz utrzymywania sił zbrojnych i zbrojeń na określonym terytorium państwowym lub niepaństwowym
- demilitaryzacja całkowitą - odnosi się do całego terytorium państwowego lub niepaństwowego, czy wszelkiego rodzaju zbrojeń, uzbrojenia i obiektów wojskowych
- demilitaryzacja częściowa - dotyczy części terytorium państwowego bądź niepaństwowego, czy tylko pewnych kategorii zbrojeń, uzbrojenia czy obiektów wojskowych, np. strefy zdenuklearyzowane, strefy bezatomowe (strefy wolne od broni nuklearnej)
- np. układ z 1817 – demilitaryzacja wielkich jezior, Traktat Pokojowy Wersalski – demilitaryzacja strefy nadreńskiej, Traktat Pokojowy z Włochami z 1947 – demilitaryzacja granicy włosko-francuskiej i włosko-jugosłowiańskiej, Umowa Poczdamska, Traktat Waszyngtoński z 1959 – demilitaryzacja Antarktyki, Traktat Kosmiczny z 1967 – częściowa demilitaryzacja przestrzeni kosmicznej, demilitaryzacja całkowita księżyca i ciał niebieskich, Traktat z 1971 – częściowa demilitaryzacja dna mórz i oceanów)
- strefy bezatomowe: Antarktyka – Traktat w sprawie Antarktyki z 1959, Ameryka Łacińska – Traktat o zakazie broni nuklearnej w Ameryce Łacińskiej z 1967, przestrzeń kosmiczna, księżyc i inne ciała niebieskie – Traktat Kosmiczny z 1967 + Porozumienie z 1979, południowy Pacyfik – Traktat o zakazie broni nuklearnej w południowej części Pacyfiku z 1985, Azja Południowo-Wschodnia – Traktat o zakazie broni nuklearnej w Azji południowo-wschodniej z 1995, Afryka – Traktat Kairski z 1996
NEUTRALIZACJA WOSKOWA – traktatowe wyłączenie pewnego terytorium państwowego lub niepaństwowego z ewentualnych przyszłych działań wojennych oraz zakaz korzystania z tego terytorium jako bazy do działań wojennych
- mogą być utrzymywane na tym terytorium siły zbrojne i uzbrojenie, chyba że terytorium zostanie poddane demilitaryzacji
- np. Kanał Sueski (1888), Kanał Panamski (1901 i 1903), Antarktyka, Księżyc i inne ciała niebieskie
NEUTRALNOŚĆ WIECZYSTA- zobowiązanie się jednego państwa do nieuczestniczenia nigdy w żadnej wojnie w zamian za zobowiązanie innych państw do nieprzeprowadzania działań wojennych wobec tego państwa jako wieczyście neutralnego
- nie zakłada demilitaryzacji: nie pozbawia państwa możliwości posiadania sił zbrojnych
- państwo wieczyście neutralne prowadzi politykę neutralną w czasie pokoju i wojny: nie przystępuje do żadnych sojuszy, nie udostępnia swego terytorium dla stosowania obcych sił zbrojnych i tworzenia obcych baz wojskowych
- np. Konfederacja Szwajcarii (Traktat Wersalski 1648, Akt uznania i gwarancji wieczystej neutralności z 1815), Austria (Traktat Państwowy z 1955, ustawa o wieczystej neutralności z 1955)
Ø W relacji odwrotnej: prawo m-dowe jest nieskuteczne wobec znaczącej części reguł prakseologii m-dowej, stojących w opozycji do prawa m-dowego, funkcjonujących jakby autonomicznie odeń: często prawo m-dowe bywa niedostosowane do wymogów przeciwstawienia się niebezpiecznym, lecz niezwykle skutecznym środkom działania
Ø Motyw s...