Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
Halina Mądrachowska
nauczycielka
w Gimnazjum nr 1 w Turku
PROPOZYCJA LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W GIMNAZJUM
( lekcja dwugodzinna na podst. „ Siłaczki ” S. Żeromskiego )
Temat:
Czy bohaterka „ Siłaczki ” dokonała słusznego wyboru
drogi życiowej ?
Jest to scenariusz lekcji dwugodzinnej , której zadaniem jest wnikliwe
przyjrzenie się postaci Stanisławy Bozowskiej , bohaterki noweli S. Żeromskiego
„ Siłaczka ” . Uczniowie analizują i interpretują postawę bohaterki , jej hierarchię
wartości , próbują rozwiązać postawiony w temacie lekcyjnym problem , formułują
samodzielne wnioski , w końcu wyrażają własną opinię i określają swoje priorytety
w kontekście życiowej postawy bohatera literackiego . W realizacji tematu
wykorzystano połączenie kilku metod : dramy , drzewka decyzyjnego , dyskusji
oraz ( jeśli zaszłaby taka potrzeba ) heurezy .
Cele :
uczeń :
¨
zna treść noweli ,
¨
zna motywy działania bohaterów ,
¨
rozumie znaczenie terminu „ hierarchia wartości ” ,
¨
ocenia i wartościuje postępowanie bohatera literackiego ,
¨
stosuje słownictwo oceniające dodatnio i ujemnie ,
¨
trafnie dobiera cytaty na poparcie swej wypowiedzi ,
¨
doskonali umiejętność interpretacji postawy bohatera literackiego ,
¨
szanuje wybory innych , dając sobie prawo do zachowania własnych ,
¨
umie wejść w rolę i aktywnie włączyć się w pracę grupy .
Formy pracy :
grupowa , zbiorowa
Środki dydaktyczne :
teksty noweli , karteczki , pisaki , szary papier, kserokopie z
„pustymi ” drzewkami decyzyjnymi , „ Słownik języka polskiego”,
„ Słownik wyrazów obcych ” .
Tok zajęć .
Nauczyciel podaje cel lekcji , informuje uczniów , że za chwilę zostaną podzieleni
na cztery grupy ( w przeciętnej klasie jest to model 4 x 6 ) . Podział dokonany
zostaje dowolną techniką : odliczanie , karty itp. Grupy siadają przy stolikach .
Nauczyciel zarysowuje sytuację dramową . Uczniowie trzech grup mają za
zadanie wejść w role bohaterów „ Siłaczki ” i ze swojego punktu powiedzieć jak
najwięcej o bohaterce . Grupa pierwsza wypowiada się z pozycji Obareckiego ,
grupa druga – młody chłop , który był uczniem Stanisławy ( przyniósł książkę ) ,
grupa trzecia – stara kobieta , przygarnięta przez nauczycielkę . Nauczyciel
zaznacza uczniom , że funkcjonują w czasie po śmierci nauczycielki . Poleca
zamknąć oczy i „ zobaczyć ” postać bohaterki , uświadomić sobie co o niej myślą ,
wiedzą , co czują ? Członkowie grup następnie uzgadniają swoje opinie . Czwarta
grupa to dziennikarze , którzy dobierają się parami i przeprowadzają wywiad .
2
Kolejni uczniowie wchodzą w role i odpowiadają na pytania dziennikarzy . Ci zaś
pytają ich kiedy poznali Stanisławę , kim dla nich była , jak żyła , co ją
pochłaniało , co do niej czuli , jak ją oceniają itd.
Po wyjściu z ról odbywa się dyskusja o postawie Stanisławy . Tu ważny moment
dla nauczyciela : należy uważnie śledzić wypowiadane opinie , aby ewentualnie
zapobiec zbyt schematycznemu potraktowaniu bohaterki .
Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy ( koniecznie inny skład niż poprzednio ),
rozdaje szary papier ze schematem drzewka decyzyjnego , określa czas trwania
ćwiczenia ( 10 – 12 minut ) .
CELE I
WARTOŚCI
SKUTKI
MOŻLIWE
ROZWIĄZANIA
SYTUACJA
WYMAGAJĄCA
PODJĘCIA
Schemat drzewka decyzyjnego
W pień drzewa uczniowie wpisują sytuację wymagającą podjęcia decyzji. Było to
pytanie zawarte w temacie lekcji. W „możliwych rozwiązaniach” wpisują pozytywne i
negatywne skutki związane z podjęciem określonej decyzji, a w koronę drzewa – cele i
wartości, jakimi powinien się kierować życiu każdy człowiek, nie tylko Stanisława
Bozowska. Po upływie czasu przeznaczonego na pracę w grupach należy przystąpić do
3
omawiania wyników. Uczniowie wskazują raczej dwa możliwe rozwiązania. Nauczyciel
może podsunąć też im trzecie.
Oto tabelaryczne zestawienie przykładowych wyników pracy grup:
MOŻLIWE
ROZWIĄZANIA
S K U T K I
P O Z Y T Y W N E
N E G A T Y W N E
1.Związek
z Pawłem
Obarckim –
założenie rodziny
- miłość
- pozostanie z ukochanym
mężczyzną
- posiadanie dzieci (rodziny)
- oparcie w rodzinie, wzajemna pomoc
i opieka
- posiadanie domu
-
szczęście osobiste, które umacnia i
motywuje do działania
- wspólna (z mężem) realizacja
młodzieńczych ideałów
- małżeństwo nie musi oznaczać
samych wyrzeczeń
-
obowiązki rodzinne pochłaniają
bardzo dużo czasu
- za rodzinę trzeba być odpowie-
dzialnym ( także materialnie )
- trzeba uwzględnić potrzeby
męża , dzieci
- monotonia codziennego życia
zniechęca do aktywnego działania
2. Samotne
poświęcenie
się pracy
- dochowanie wierności młodzień-
czym ideałom
- pełna swoboda dysponowania
własną osobą , czasem
- brak zobowiązań wobec rodziny
- dużo czasu na realizację swych
planów
- zmierzenie się z trudnymi zadania-
mi i przeciwnościami losu bez
narażania kogoś bliskiego
- wdzięczność prostych ludzi
- samotność
- odtrącenie bliskiego człowieka
- zdanie się wyłącznie na własne
siły
- skrajna bieda , znikąd pomocy
- poczucie opuszczenia i zapom-
nienia
- niezaznanie radości bycia w rodzi-
nie
- przedwczesna śmierć
- sprzeniewierzenie się swym
ideałom
- ucieczka w wygodne życie
- brak odpowiedzialności
- samotność
- zdanie się na łaskę bogaczy
-
zgorzkniała starość
3.
Praca
guwernantki
w zamożnych
dworach
-
brak problemów materialnych
-
obcowanie z kulturalnymi
ludźmi
W kolejnej części lekcji uczniowie wypełniają notatkę ( kserokopię drzewka ) i
wnioskują , które rozwiązanie byłoby dla bohaterki lepsze , jakie wartości są w
życiu najważniejsze .
Na zakończenie prosimy uczniów , aby w ramach pracy domowej pisemnie
odnieśli się do problemu postawionego w temacie lekcji. Można też ująć zadanie
domowe prościej : Gdybym był(a) na miejscu Stanisławy , to
. . .
- dokończ zdanie i
uzasadnij swoje stanowisko .