Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
1. Polityka- to zespół działań podjętych przez ośrodek decyzyjny, zmierzających do osiągnięcia zamierzonych celów za pomocą odpowiednio dobranych środków. Polityka (z gr. polis - państwo-miasto), pojęcie „polityka” pochodzi z gr. od słowa „politikon”ką.. Pod względem etymologicznym wiąże się z polis starożytnych Greków. Próbę wytłumaczenia pojęcia polityki podejmowali: Arystoteles, Platon, św. Tomasz z Akwinu, Marsyliusz z Padwy, N.Machiavelli, J.Lock, Monteskiusz, J.J.Rousseau, M. Weber, K.Marks i wielu innych. Po raz pierwszy w Polsce pojęcie polityki zostało sprecyzowane w 1908 r. w słowniku Kartowicza, Kryńskiego i Niedźwieckiego jako sztuka rządzenia państwem, utrzymywania i wyzyskiwania stosunków z obcymi państwami. Definicje polityki: -działalność instytucji państwowych, -wzajemny stosunek władzy, wpływu i konfliktu, -funkcja w systemie społecznym, -proces podejmowania decyzji, -rozwiązywanie problemów.
2. Nauka o polityce- a) nauka jako proces badawczy- czynności związane z poznaniem fragmentu rzeczywistości, b) nauka jako wiedza naukowa- utrwalone wytwory czynności poznawczych, c) czynności przekazywania wiedzy naukowej oraz przyswajanie jej. Przedmiot nauki o polityce: 1-teoria polityczna, 2-instytucje polityczne, 3-partie, grupy i opinia publiczna, 4-stos. m.narodowe. Funkcje NoP: 1- Opisowa: ustala odpowiedź na pytanie jaka była/jest obecnie rzeczywistość polityczna, 2- Wyjaśniająca: dlaczego zaistniało jakieś zjawisko polityczne, dlaczego ma takie a nie inne właściwości, 3- Przewidująca: jak rzeczywistość polityczna będzie wyglądać w przyszłości/kiedy określone zjawiska będą miały miejsce, 4- Instrumentalna: jakie konkretne działania/decyzje podjąć by otrzymać rezultat. Określenie przedmiotu NoP wg H.Groszyka: 1-minimalistyczne (NoP to nauka o państwie, istnieje ścisły związek polityki i państwa), 2-maksymalistyczne (NoP to nauka o wszelkiej władzy), 3-pośrednie(NoP ma badać przejawy władzy we wszystkich postaciach).
3. Metody badawcze w politologii: a) behawioralizm- określane jako socjologiczne, są to metody analizowania zjawisk politycznych na podstawie obserwacji zachowań jednostek ludzkich i złożonych z tych jednostek grup ludzi. Obecnie najczęściej stosowane są cztery techniki badawcze: -statystyczne badania aktywności politycznej, -badania ankietowe i wywiady, -eksperymenty laboratoryjne, -teoria gier. b) Teoria racjonalnego wyboru- teoria normatywna, czyli teoria określająca, jakie działania należy podjąć w celu osiągnięcia określonego celu. W odróżnieniu od teorii etycznych nie wskazuje ona na cele, a koncentruje się na środkach, które są właściwe na drodze zmierzającej do osiągnięcia danego celu. c)instytucjonalizm-
4. Podst. kategorie politologiczne. proces polityczny- jest rozciągniętą w czasie sekwencją (ciągiem) zachowań i zdarzeń które powodują zmianę zakłócającą lub przewracającą równowagę systemu politycznego, działania polityczne- racjonalne, kontrolowane i dobrowolne czynności podmiotu realizującego swoje potrzeby i interesy związane w sposób bezpośredni lub pośredni z władzą polityczną, stosunki polityczne- stosunki występujące w życiu politycznym każdego społeczeństwa, stanowiącego wspólnotę polityczną, interesy polityczne- to wyrażane w różny sposób zainteresowanie danym dobrem politycznym oraz dążenie do jego zdobycia, Potrzeby polityczne- to subiektywnie odczuwalny stan niedoboru dóbr i wartości niezbędnych do normalnego funkcjonowania podmiotu, podmiotowość polityczna- to zdolność jednostek, grup, organizacji i instytucji do świadomego podejmowania suwerennych i racjonalnych działań mających na celu zaspokojenie potrzeb osób i grup przez wywieranie wpływu na decyzje władzy politycznej, władza polityczna- to system stosunków społecznych, zachodzących pomiędzy określonymi podmiotami, polegający na możliwości stosowania trwałego i instytucjonalnego przymusu w celu zmuszenia drugiej strony do określonego postępowania, decyzje polityczne- to świadomy, nielosowy, nieprzypadkowy i ukierunkowany akt wyboru, jednego działania ze zbioru działań politycznych lub powstrzymania się od działań.
5. Proces Polityczny- to przebieg regularnie następujących po sobie faktów politycznych pozostających ze sobą w związku przyczynowo-skutkowym, fakt polityczny-to działania związane ze sprawowaniem władzy lub walką o władzę. Trzy ujęcie w definiowaniu procesu politycznego: -ewolucyjne, -systemowe, -instytucjonalne. Czynniki wpływające na przebieg procesu politycznego: - stopień rozwoju społeczno-gospodarczego, - charakter współdziałania danego kraju z innymi państwami, - rywalizacja ekonomiczna i społeczna z innymi krajami, - program ugrupowań mających większość w parlamencie, - dojście do władzy innej partii lub grupy politycznej, - osiągnięty stopień zorganizowania społeczeństwa. Typologia procesów politycznych- procesy odbywające się na poziomie: 1- społeczeństwa jako całości, 2- wielkich gr. społ. 3- procesów instytucjonalnych, 4- procesów na poziomie jednostkowym.
6. Działania polityczne-to podejmowanie i realizacja przez zorganizowane podmioty decyzji politycznych, wynikiem których jest powstanie określonych zjawisk politycznych i kształtowanie się określonych procesów politycznych, Cechy działań politycznych- celowy ukierunkowany charakter, są wyrazem świadomego wyboru podmiotów, -są podejmowane z zamiarem wywołania określonych skutków politycznych, -są podejmowane w interesach wielkich grup społecznych, -konfliktowy charakter. Klasyfikacja działań politycznych ze względu na: a)Stopień złożoności- proste – do celu prowadzą czynności tego samego typu, związek pomiędzy czynnością a rezultatem ma charakter bezpośredni, np : desygnowanie premiera, - złożone- mające charakter wieloczynnościowy np. proces legislacyjny, b)rodzaj podmiotów- organów władzy i administracji państwowej, -pozostałe podmioty w kręgu systemu politycznego, -pozostałe podmioty poza systemem politycznym, -gr. niesformalizowane c) liczba podmiotów- jednostkowe, do których możemy zaliczyć działania celowe wykonywane na własną rękę, - zbiorowe będące sumą zachowań indywidualnych, najczęściej podobnych lub identycznych o znikomym stopniu organizacji, - grupowe, których podmiotami są grupy społeczne, - totalne, w których podmiotowo uczestniczą wszystkie jednostki społeczne, grupy, instytucje, d)stopień instytucjonalizacji- zinstytucjonalizowane, -niezinstytucjonalizowane, -żywiołowe, -częściowo zorganizowane, -wysoko zorganizowane, e) zakres swobody podmiotu- suwerenne, - niesuwerenne, f)stopień przymusowości- przymusowe, -dobrowolne, -narzucone, g)skutki działania- jednostronne – dwustronne, h)stopień zbieżności/rozbieżności- zbieżne, -rozbieżne, mniemająca sensu polit. ale funkcjonalna, -pozbawiona sensu polit. i dysfunkcjonalna. i)stopień jawności- jawne, które są prowadzone pod kontrolą opinii społecznej, - ukryte prowadzone w tajemnicy, nie podlegają kontroli społecznej, - zamaskowane, których założenia są znane, cele szczegółowe pozostają tajemnicą.
7. Stosunki polityczne- to wzajemne oddziaływania ludzi na siebie wynikające ze sprawowania władzy politycznej. Postać stosunków polit.: - zwierzchnictwa(charakteryzują się stosunkiem nadrzędności podmiotów rządzących w stosunku do podmiotów podporządkowanych), - podporządkowania(charakteryzują się stosunkiem podległości rządzonych w stosunku do rządzących), - współpracy(to stosunki przychylne między stronami i służące do osiągnięcia danych celów), - kompromisu(pójście na ustępstwa w dojściu do wspólnego celu np. rozmowy koalicyjne), - walki(osiągnięcie celów zakłada pokonanie przeciwnika).
8. Potrzeby i interesy polit. potrzeby polityczne- to subiektywne stany niedoboru dóbr i wartości niezbędnych do normalnego funkcjonowania podmiotu, Klasyfikacja potrzeb- Potrzeby indywidualne (potrzeba posiadania osobistej władzy), - Potrzeby grupowe (dążenie do władzy grupy społecznej/politycznej), - Potrzeby ogólnospołeczne (uosobienie dążności całego społeczeństwa do suwerenności, integracji, koalicji). Potrzeby polit. wg. K. Biskupskiego: -koalicji. –reprezentacji, -bezpieczeństwa wewnętrznego i m.narodowego, -ekspresja polityczna. Interes Polityczny- to świadome pragnienie skierowania polityki publicznej, względnie poszczególnych decyzji dot. Rozdziału wartości politycznych w konkretnym kierunku, Klasyfikacja interesów polit.: a)kryterium przedmiotu- interesy ekonomiczne, socjalne, ideologiczne i kulturalne, b)kryterium podmiotu- ogólnospołeczne, narodowości i grup etnicznych, grup społecznych, jednostek, c) kryterium zakresu sprzeczności interesów- zbieżne, kompromisowe, sprzeczne, d)kryterium uświadomienia- uświadomione, nieuświadomione.
9. Artykulacja potrzeb i interesów- to proces ujawniania się potrzeb politycznych i interesów politycznych, proces podejmowania działań zmierzających do zaspokojenia tych potrzeb. Artykulacja potrzeb i interesów: - Ujawnienie się potrzeb i ich agregacja, czyli przekształcenie w interesy, -argumentacja interesów poprzez przekształcenie ich w postulaty, - selekcja postulatów, - realizacja postulatów, Kanały artykulacji- 1-zinstytucjonalizowany i sformalizowany, 2- zinstytucjonalizowany ale nie sformalizowany, 3- niezinstytucjonalizowane i niesformalizowany, Proces koordynacji interesów- działania polityczne, które prowadzą do formułowania ogólnej linii politycznej, w ramach której interesy grupowe i indywidualne artykułowane w systemie są wiązane, wzajemnie uzgodnione i dostosowane do siebie, drogą różnych mechanizmów politycznych, takich jak kompromisy, ugody przetargi i porozumienia.
10. Podmiotowość polityczna- to trwała zdolność grupy lub organizacji do świadomego podejmowania suwerennych i racjonalnych działań. 2 warunki podmiotowości- świadomość i moment aktywności. 4 poziomy podmiotowości politycznej- wielkie gr. społ. jako całość, -organizacje polityczne danej gr. społ. –organy organizacji wielkich gr. społ. –reprezentanci organów organizacji politycznych. Podmioty polityczne- państwo, partie polit., organizacje społeczne.
20. Władza. Władza polityczna- to system stosunków społecznych, zachodzących pomiędzy po między określonymi podmiotami, polegający na możliwości stosowania trwałego i instytucjalnego przymusu w celu zmuszenia drugiej strony do określonego zachowania, postępowania. Typy definicji władzy- behawioralna-możliwość modyfikowania zachowań innych ludzi, teologiczna- spełnianie celów, instrumentalna- możliwość stosowania przemocy strukturalna- stosunek między rządzącymi a, rządzonymi, konfliktowa- możliwość regulacji rozdziału dóbr w sytuacji konfliktowej, zinstytucjonalizowanego wpływu- możliwość instytucjonalnego wpływania na innych.
21. Władza a, władza polityczna. Kryteria wyróżnienia wł. polit.: -główne(możliwość podejmowania decyzji politycznych istotnych dla społeczeństwa, -pomocnicze(możliwość użycia zorganizowanego przymusu w celu wymuszenia danego zachowania. Władza polit. rozumiana szeroko: -wł. polit.(w znaczeniu węższym) należąca do partii, która zwyciężyła w wyborach lub do koalicji rządowej, -wł. pań.-przysługuje wskazanemu przez konstytucje podmiotowi, którego zakres społeczny określają normy prawne, -wł. polit. (będąca kategorią prawną i socjologiczną) wykazuje wieź formalną z wł. pań. i wieź faktyczną z wł. polit.
22. Nosiciel wł. polit. – państwo, uczestnicy władzy- niepaństwowe organizacje społeczne i obywatele, podmioty władczych uprawnień- organy państwowe, organy organ. społecznych wypełniających pouczenia pań. podmioty podporządkowane- społeczeństwo, naród, obywatel
24. Funkcje władzy. 1.Sensu Largo- określają całe płaszczyzny działania wł. polit.: a)integracyjna – polega na hamowaniu naturalnych tendencji odśrodkowych i zapewnieniu władzy centralnej najważniejszego znaczenia w kierowaniu państwem, b)dystrybucyjna – związana jest z konfliktem dotyczącym społecznie pożądanych dóbr, których dysponentami są podmioty tej władzy, c) ochronna- zapewnienie ochrony na płaszczyźnie konfliktów zewnętrznych i wewnętrznych, d) strukturotwórcza – związana jest z tworzeniem mechanizmów społecznych, które umożliwiają dostęp do rządzenia reprezentantom wszystkich grup społecznych, 2. Sensu Stricto- określają szczegółowo poszczególne rodzaje działań władzy politycznej: - stanowienia prawa, - tworzenia lub modyfikowania organów państwowych, - podejmowania decyzji w zakresie finansów państwa, - wpływania na działalność naukową, kulturową, oświatową i propagandową.
25. Sprawowanie wł. polit. Rządzenie- to wykonywanie władzy państwowej, a więc proces podejmowania decyzji i kierowania aparatem państwowym dla zapewnienia ich realizacji, Według W. Pietrasa na władzę polityczną składają się cztery dopełniające się typy decyzji: - decydowanie o tym, co jest treścią interesów poszczególnych grup społecznych w danych warunkach (określane mianem konkretyzacji interesów), - decydowanie o kompetencji różnych podmiotów w zakresie realizacji interesów o skonkretyzowanej treści, - decydowanie o celach, dla których możliwe jest użycie społecznych zasobów środków przymusu oraz o ich dyslokacji, - decydowanie o składzie personalnym grup podejmujących i egzekwujących decyzje w powyższych zakresach
26. Środki sprawowania władzy: a) przymus fizyczny – jest stosowany w sytuacjach zagrożenia bądź faktycznego łamania norm regulujących funkcjonowanie systemu politycznego, b) bodźce materialne i moralne – mają zastosowanie w regulacji zachowań jednostek ludzkich i grup społecznych poprzez mechanizmy realnego stosowania kar i nagród, c) zabiegi perswazyjno ideologiczne – służą oddziaływaniu na środowisko i procesy motywacyjne w celu wykazania pozornej lub rzeczywistej zgodności interesów nosicieli władzy z interesami podmiotów podporządkowania (rządzących/rządzonych) d) regulacja i kontrola informacji- manipulacja informacji.
27. Legitymizacja wł. polit. Legitymizacja podmiotu władzy oznacza, że rządząca w systemie politycznym grupa osób osiągnęła swoje stanowiska zgodnie z obowiązującymi normami prawnymi. Legitymizacja sposobu sprawowania władzy oznacza, że wszystkie instytucje wchodzące w skład systemu władzy powołane zostały zgodnie z obowiązującymi normami oraz ze funkcjonują one zgodnie ze swoimi kompetencjami oraz na podstawie istniejących norm prawnych.
Legitymacja- praworządność- wytwarzanie przekonania, że ci co rządzą są do tego uprawnieni i że sposób sprawowania przez nich władzy jest prawowity (votum zaufania dla władzy ze strony społeczeństwa), Legitymizacja-prawomocność- przeświadczenie, że grupa osób nami rządzących osiągnęła władzę zgodnie z obowiązującymi normami prawnymi, że sprawuje swą władzę w sposób legalny, delegitymizacja- utrata aprobaty społecznej, polega na róznie motywowanym, fragmentarycznym lub całkowitym, krótkookresowym lub trwałym wycofaniu akceptacji różnych kręgów społeczeństwa dla systemu politycznego, Teorie prawomocności M. Webera: tradycyjne- opiera się na mocy wiary w świętość istniejących od dawna porządków i potęgi panujących. Odziedziczony status społeczny, jest głównym źródłem sprawowania władzy, charyzmatyczne- kult przywódcy) legalne- polega na przeświadczeniu, że posłuszeństwo wynika z faktu istnienia prawa stanowionego i przestrzegania go przez reprezentantów władzy. Koncepcje legitymizacji: ideologiczna opiera się na akceptacji głównych zasad wg których władza jest zorganizowana w systemie politycznym , -strukturalna opiera się na przekonaniu o prawowitym, legalnym i praworządnym charakterze norm reżimu politycznego, społeczeństwo akceptuje porządek polityczny, -personalna- wyraża się w szacunku dla poszczególnych osób sprawujących funkcje publiczne. Koncepcja legitymizacji J. Habermasa- państwo możemy ujmować jako system sprawujący uprawomocnioną władzę. „Wyjściem” systemu są podejmowane na wysokim szczeblu decyzje administracyjne, „wejściem” lojalność mas. W obu kierunkach może dojść do grożących kryzysem zakłóceń. Kryzysy wejścia przybierają formę kryzysów racjonalności Kryzysy wyjścia mają formę kryzysów uprawomocnienia. koncepcja legitymizacji K. Pałeckiego- zgodnie z jego koncepcją władza polityczna nie wymaga żadnego uzasadnienia, a jej uprawnienia władcze usprawiedliwia sam fakt posiadania władzy (tzw. „samoistne źródło władzy politycznej”). Legitymacja wł. polit.- wytworzenie przekonania że ci co rządza są do tego uprawnieni, a sposoby sprawowania wł. polit. są prawowite. Teorię legitymizmu. Była to bowiem doktryna polityczna, która pojawiła się w początkach XIX wieku w Europie jako odpowiedź na antyfeudalne i antymonarchiczne ruchy rewolucji.
28. Trójpodział władzy
34. System polityczny- to ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych (formalnych i nieformalnych) działających na terenie danego państwa oraz ogół generalnych norm i zasad regulujących stosunki między nimi. koncepcje definiowania syst. polit. : - instytucjonalne według, którego system polityczny oznacza ogół instytucji, za pośrednictwem, których podejmowane są decyzje polityczne, - systemowe według, którego rozpatruje się relacje między systemem a jego otoczeniem. Sprowadza się to pojęcie do trzech etapów: wejścia, przetworzenia, wyjścia, -behawiorystyczno-funkcjonalna: syst. polit. to zachodzący w obrębie poszczególnych wspólnot dynamiczny proces społeczny, którego istotą jest przetwarzanie impulsów społecznych w decyzje i działania polit.
35. System polityczny Sensu largo- idee i wartości polityczne, organizacje i instytucje uczestniczące w życiu politycznym kraju i organizujące to życie, oraz normy regulujące i organizujące wcielanie w życie idei i wartości politycznych, oraz regulujące strukturę i funkcjonowanie organizacji i instytucji polit. Sensu Stricte- ogół organów państwowych (partii polit., organizacji społ., gr. formalnych i nieformalnych) uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa, oraz ich wzajemne stosunki tworzące funkcjonalną całość. Trzy gr. elementów syst. polit. : idee i wartości: np idea suwerenności narodu (zapisana w konstytucji), - organizacje i instytucje uczestniczące w życiu politycznym kraju, - normy regulujące i organizujące wcielanie w życie idei wartości politycznych oraz regulujące strukturę i funkcjonowanie organizacji i instytucji politycznych np. normy prawne, moralne. Cztery podsystemy w ramach systemu politycznego: Instytucjonalny: partie polityczne, organizacje społeczne, grupy interesu, instytucje samorządowe, - Funkcjonalny: ogół funkcji i ról wypełnianych przez poszczególne elementy podsystemu instytucjonalnego, - Regulacyjny: obejmuje ogół norm, za pośrednictwem których reguluje się ogół stosunków społeczno-politycznych, - Komunikacyjny: obejmuje ogół związków i relacji istniejących między różnymi elementami podsystemu instytucjonalnego. Funkcje syst. polit.- regulacyjna oznacza sterowanie procesami według reguł przyjętych w danym systemie politycznym, -mediacyjna polega na rozwiązywaniu konfliktów i mediacji w przypadkach sprzecznych interesów grupowych, - adaptacyjna w usprawnianiu działania instytucji i w poszerzaniu bazy funkcjonowania systemu, - innowacyjna polega na wprowadzaniu do otoczenia reguł i mechanizmów działania.
36....