Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
Administracja publiczna – opracowanie zagadnień na egzamin u prof. dr. hab. Stanisława Michałowskiego
Opracował: Adam Górka
Â
1. Pojęcie, przedmiot, funkcje, podsystemy administracji publicznej.
Samo słowo administracja pochodzi z łaciny od słów ministrare – służyć i administro – kierować. Do pojęcia administracji można podchodzić i definiować je na wiele sposobów:
Podejście statyczne: administracja jest systemem organów powołanych do realizowania zadań publicznych w prawnie określonych ramach. W tym ujęciu mogą to być tylko jednostki państwowe albo jednostki państwowe i niepaństwowe wykonujące zadania publiczne.
Podejście dynamiczne: administracja to bezpośrednie, praktyczne działanie dla realizacji zadań, wykonywane na zasadach określonych przepisami prawa, upoważniającymi do stosowania władztwa państwowego.
Definicja negatywna administracji: jest to działalność publiczna, która nie jest działalnością ustawodawczą ani sądowniczą.
Definicja pozytywna administracji: opisuje cechy, cele, funkcje i formy działania administracji:
Funkcje administracji:
-        inicjatywność – nie tylko mechaniczne wykonywanie poleceń
-        wykonawstwo – czyli przede wszystkim podporządkowanie ustawodawstwu
Cel działania administracji publicznej to dobro publiczne. Administracja publiczna kieruje się dobrem ogólnospołecznym a nie prywatnym.
Cechy administracji publicznej:
-        działa w imieniu i na rachunek państwa
-Â Â Â Â Â Â Â Â ma charakter polityczny
-        działa w granicach i na podstawie prawa
-        nie działa dla osiągnięcia zysku
-        posiada charakter monopolistyczny, bezosobowy i władczy
-Â Â Â Â Â Â Â Â jest zorganizowana na zasadzie kierownictwa i podporzÄ…dkowania
-        działa w sposób ciągły i stabilny
-        działa nie tylko na wniosek zainteresowanych w uzyskaniu rozstrzygnięć ale także z własnej inicjatywy
Trzy elementy administracji publicznej:
-Â Â Â Â Â Â Â Â natura organizacyjna
-Â Â Â Â Â Â Â Â natura funkcjonalna
-Â Â Â Â Â Â Â Â natura prawna
W ujęciu organizacyjnym mówimy o podmiotach realizujących cele administracji publicznej. W ujęciu funkcjonalnym o przedmiocie działania administracji publicznej. W ujęciu prawnym spoglądamy na całość działalności administracji publicznej.
Trzy spojrzenia na definicjÄ™ administracji publicznej:
l       Kulesza – administracja publiczna to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich na rzecz interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje na podstawie prawa i w określonych prawem formach.
l       Kieres – administracja publiczna to przyjęte przez państwo i realizowane przez jego organy, a także przez organy samorządu terytorialnego, zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikające z życia w społecznościach
l       Peters – administracja publiczna to dwa czynniki – funkcje i przedmiot. Funkcje to proces stosowania określonych reguł czyli przekształcania ogólnych przepisów w konkretne decyzje dotyczące indywidualnych spraw. Przedmiot to to czym zajmują się organy władzy.
Funkcje administracji publicznej według Kuleszy i Izdebskiego:
l       porządkowo-reglamentacyjna – czyli porządek, ład i bezpieczeństwo zbiorowe, a także wszechogarniająca reglamentacja.
l       świadcząca – państwo świadczy wszelkiego rodzaju usługi np. bezpłatne studia, ochrona zdrowia, opieka społeczna, infrastruktura.
l       właścicielska – administracja publiczna posiada ogromny majątek. Dotyczy to też własności samorządów. Funkcja właścicielska musi mieć charakter aktywny (dokupowanie, sprzedaż, dzierżawa)
Czasem do tego podziału dodawana jest funkcja czwarta – zarządzanie rozwojem, czyli na przykład tworzenie strategii rozwoju województwa.
Podsystemy administracji publicznej:
l       administracja rządowa
l       administracja samorządowa
Mówi się też o trzecim podsystemie – organizacjach pozarządowych. Należą one do administracji publicznej gdy wykonuja działania z zakresu tejże.
W dzisiejszej Europie należy też dodać czwarty podsystem – administrację Unii Europejskiej.
Pojęcie dobra wspólnego:
Jest to suma indywidualnych interesów czy celów. Dobro wspólne jest zbiorem celów, które powinny zapewnić dobrobyt każdemu obywatelowi. Jest to ideał, do którego należy dążyć. Do dobra wspólnego można zaliczyć:
-        pokój
-        sprawiedliwość
-        solidarność wspólnotową
-        ochronę środowiska
Â
2. Systemy polityczne a administracja publiczna.
Dwa sposoby rozumienia polskiego słowa polityka:
l       ang. policy – obszar zarządzania sprawami publicznymi, działalność państwa i jego struktur organizacyjnych zmierzających do realizacji wytyczonych celów oraz wykonywania przypisanych państwu zadań i kompetencji. Pierwszym celem tej działalności powinno być dobro wspólne a nie interes polityczny.
l       ang. politics – obszar walki o zdobycie i utrzymanie władzy. Stosunki międzyludzkie i międzyinstytucjonalne stanowią podstawę możliwości narzucania i egzekwowania rozstrzygnięć przez grupy w stosunku do innych podmiotów.
Pojęcie systemu politycznego:
Na użytek tego tematu przyjmujemy następującą definicję systemu politycznego: jest to całokształt instytucji politycznych oraz relacji zachodzących między nimi a także zasad działania i systemów normatywnych na podstawie których one działają.
Administracja jest podsystemem systemu politycznego.
Administracja w systemie politycznym musi godzić interesy, których pogodzić się nie da. Musi działać w czyimś interesie a co za tym idzie również przeciwko czyjemuś interesowi.
Ekologia administracji publicznej – całokształt stosunków między administracją a jej otoczeniem.
Polityzacja administracji publicznej:
Wynika ona z występowania struktur politycznych w jej obrębie, takich jak na przykład rząd. W rezultacie w administracji tworzy się podsystem związany ze zwycięzcami wyborów. Podsystem ten był największy w USA gdy obowiązywał tam system łupów wprowadzony przez Andrew Jacksona.
Pola relacji między polityką a administracją publiczną:
-        wartości, zasady i normy
-Â Â Â Â Â Â Â Â rozwiÄ…zania instytucjonalne
-Â Â Â Â Â Â Â Â rozwiÄ…zania finansowe
-Â Â Â Â Â Â Â Â rozwiÄ…zania proceduralne
-Â Â Â Â Â Â Â Â rozwiÄ…zania kadrowe
Pola wpływu administracji publicznej na politykę:
-        przez charakter profesjonalny i zawodowy (podpowiedzi i opinie fachowców)
-        ciągłość działania struktur organizacyjnych administracji publicznej
-        administracja posiada informację, którą może odpowiednio zarządzać
-        możliwość mobilizowania opinii publicznej w celu uzyskania sojuszników dla swoich preferencji
Â
3. Administracja publiczna a prawo.
Administrację określa się jako dobrą, sprawną, skuteczną, przejrzystą dla ludzi, merytoryczną lub zajebistą.
W prawie pozytywnym dobrą administrację określa się jako:
-Â Â Â Â Â Â Â Â szybkÄ…
-Â Â Â Â Â Â Â Â obiektywnÄ…
-Â Â Â Â Â Â Â Â praworzÄ…dnÄ…
Zasada szybkości jest określona w Kodeksie Postępowania Administracyjnego – organy administracji mają działać najprostrzymi ścieżkami ku załatwieniu danej sprawy.
Zasada obiektywności oznacza, że każdy organ powinien działać zgodnie z dobra i sensowną praktyką prawno-administracyjną. Oznacza to, że podobne do siebie przypadki muszą być rozpatrywane tak samo lub podobnie. Nie wolno stosować uznaniowości. Nie wolno traktować kogokolwiek lepiej lub gorzej niż innych.
Zasada praworządności w tradycyjnym rozumieniu oznacza rządzenie za pomocą i na podstawie prawa. W systemach demokratycznych konsekwencją tej zasady jest zakaz podejmowania czynności przez organy bez upoważnienia prawnego.
Prawo administracyjne:
Są to normy regulujące organizację i zachowania administracji publicznej jako części aparatu administracji rządowej i samorządowej ale także zachowania osób fizycznych, osób prawnych i innych podmiotów w zakresie nieunormowanym przez przepisy innych gałęzi prawa.
Trzy części prawa administracyjnego:
l       prawo ustrojowe – organizacja i zasady funkcjonowania organów administracji publicznej. Zawiera normy dotyczące:
          podmiotów administracji publicznej
          zakresu działania podmiotów
          struktury podmiotów
          władztwa administracyjnego
          procesu kierowania administracją
          nadzoru nad funkcjonowaniem administracji
          podziału administracji w kraju
l       prawo administracyjne materialne – dotyczy konkretnych działów administracji. Mówi się o prawie administracyjnym szczegółowym, na przykład prawo budowlane czy prawo ochrony środowiska.
l       prawo administracyjne proceduralne (postępowania administracyjnego) – normy i reguły, które wyznaczają postępowanie w celu wykonania prawa ustrojowego i materialnego, to jest: kto ma wykonywać, kto ma kontrolować, kto ma sankcjonować. Części prawa proceduralnego:
          prawo o ogólnym i szczegółowym postępowaniu administracyjnym
          prawo o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
          prawo o trybie przestrzegania przepisów prawnych przez podmioty prawa administracyjnego
          prawo o postępowaniu legislacyjnym
          prawo o postępowaniu karno-administracyjnym
          prawo o postępowaniu porządkowym i dyscyplinarnym
          prawo o postępowaniu w sprawach skarg i wniosków
Normy prawno-administracyjne dzieli się też na dotyczące sfery:
l       wewnętrznej – to co się dzieje w samych organach administracyjnych
l       zewnętrznej – stosunki między administracją a obywatelami
Stosunek prawno-administracyjny to relacja między oznaczonymi podmiotami. Relacje te objęte są normami prawa administracyjnego i wchodzą w jego skład.
Cechy stosunku prawno-administracyjnego:
l       przedmiot mieści się w sferze prawa administracyjnego
l       przynajmniej jednym uczestnikiem stosunku jest organ administracji publicznej lub podmiot wykonujący zadania z zakresu administracji publicznej
l       cechuje się nierównorzędnością jego uczestników (najczęściej następuje rozstrzygnięcie władcze)
Źródła prawa administracyjnego:
Źródlo prawa to przede wszystkim akt normatywny zawierający normy prawa.
W ujęciu podmiotowym możemy wyróżnic źródla prawa:
-        stanowione przez naczelne organy państwa (parlament)
-Â Â Â Â Â Â Â Â stanowione przez naczelne i centralne organy administracji (rzÄ…d, ministerstwa)
-        stanowione przez organy rządowe w województwie i organy jednostek samorządu terytorialnego (prawo miejscowe)
Z perspektywy sfer możemy wyróżnić źródła prawa:
l       powszechnie obowiązującego (Konstytucja, ustawy, rozporządzenia, ratyfikowane umowy międzynarodowe, zasady prawa międzynarodowego, prawo miejscowe, rozporządzenia z mocą ustawy, zbiorowe układy pracy)
l       o charakterze wewnętrznym:
          prawo wewnętrzne, którego przepisy obowiązują organy je wydające
          wydawane też przez jednostki podległe
          zarządzenia organów kolegialnych (statuty, regulaminy, instrukcje)
          określane aktami kierownictwa wewnętrznego
Â
4. Administracja publiczna a finanse publiczne.
...