Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
UGODA – cd.
St. Szczepanowski i Wł. Studnicki łączyło ich to by z ziem polskich Polski Piemont, będzie nim Galicja, nastąpi integracja pozostałych ziem wokół Piemontu i szybki rozwój gosp.
Szczepanowski(pozytywista romantyczny) wybrał wielki obowiązek społeczny wobec Polski. Dlaczego Galicja: biedna, ale posiada autonomie; duże zasoby ropy naftowej(1883 Krajowe Towarzystwo Naftowe); zmienić sytuacje w Galicji wykorzystując jej zasoby; idea Polska to 2 składniki, praca organiczna, rozwój i idea romantyczna, ugruntowanie romantyzmu; przeciwnik powstań; Towarzystwo Szkoły Ludowej, rozwój szkolnictwa, przeciwstawiał się koncepcjom słowianofilskim; mamy przyszłość jako naród, dojdziemy do niej przez prace! Polakom brakuje dyscypliny!
Studnicki nie był stabilny w swych poglądach, wzorował się na Szwajcarii, widział szanse na uprzemysłowienie Galicji; 1897-98 zwolennik socjalizmu; Galicja i jej rozwój będzie rezultatem odzyskania niepodległości.
Nurt narodowo-demokratyczny – Stronnictwo Narodowo Demokratyczne 1897 osiągnięcie w istniejących warunkach polit. jak najwięcej składników życia narodowego, by je zmieniać i zaspokajać potrzeby narodu; bunty i zrywy prowadza tylko do wykrwawienia; idea niepod. prowadzi do zaniedbania teraźniejszości; rewolucja nieustająca, rozwój narodu, należy rozwinąć wszystkie dziedziny życia narodowego pod zaborami;1905 rozwój idei narodowej, wzmocnienie wew. narodu polskiego; rewolucja w Rosji przeraziła liderów ND w aspekcie społecznym, więc uznali ze Polakom potrzebna jest ugoda narodowa czyli utrzymanie szerokiej autonomii społeczno-ekonomicznej i politycznej, jak najliczniejsze swobody, prawo Polaków do własnego języka i samorządu; narodem groźniejszym jest naród niemiecki, współpracując z Rosja możemy wygrać walkę z Niemcami; Polacy stają na wyższym poziomie rozwoju cywilizacyjnego niż Rosjanie; partia ND startowała do Dumy Rosyjskiej jako legalna partia.
Koncepcja IRREDENTY 3 elementy kształtowania się postaw irredentystycznych
1konstytucja 3 maja to podstawa prawna do tworzenia wolnego państwa
2Tadeusz Kościuszko jako postać wzór Polaka patrioty
3walka ludu, zaangażowanie ludzi w walkę powstańczą
Tadeusz Kościuszko stał się osobą określaną jako wielki patriota, polityk bez wykształcenia politycznego, nie miał cech męża stanu, ale umiał przyciągnąć lud, po raz pierwszy w powstaniu kościuszkowskim wzięli udział chłopi; symbol bezgranicznego oddania za sprawy ojczyzny, bezinteresowność, lider wódz który odrzuca bogactwo, walczy jedynie dla dobra ojczyzny, skromny. Gdy T.K. przyjeżdża z USA do Francji cała francuska migracja zwróciła się do niego by ten objął dowództwo nad legionami, jednak on nie chciał być naczelnym wodzem legionów. Józef Wybicki w pierwotnej wersji hymnu narodowego przywołuje bezpośrednio do wydarzeń insurekcji kościuszkowskiej „ na to wszystko jedne głosy, mamy tej niewoli dosyć, mamy racławickie kosy, Kościuszkę Bóg pozwoli” ta zwrotka była symbolem zrywu narodowego, miała stanowić o sile przyszłego państwa. Franciszek Gorzkowski trzeba zmusić chłopów do odpowiedzialności za Polskę. Kościuszko pokazał drogę którą trzeba iść, wystarczy przygotować manifest insurekcyjny, uwłaszczeniowy odczytany z ambon przez księży, poczym chłopi chwycą za kosy, gromadząc się w oddziałach przy parafialnych, oficerowie ich zorganizują i rusza do walki. 1800 broszura „Czy Polacy mogą się wybić na niepodległość?” Mieczysława Pawlikowskiego (niektórzy uważają ze pisał ja wspólnie z Kościuszką) – poszerzyć społeczną bazę powstania (chłopi); dać chłopom wolność ziemię, a oni uzbrojeni choćby tylko w kosy, stworzą militarną armię, która doprowadzi do niepodległości.
1806 Na ziemiach polskich było wiele nadziei związanych z Napoleonem. Stanisław Małachowski (Marszałek Sejmu Wielkiego) wzywał Napoleona, aby mianował siebie lub kogoś ze swej rodziny, królem Polski. Tak się jednak nie stało, a za sprawa Napoleona powstało tylko Księstwo Warszawskie .po 1815 Wolnomularstwo Narodowe – Towarzystwo Filomatów i Filaretów (idee patriotyczne);w 1823 Michał Plater uczeń 5 klasy gimnazjum w Wilnie napisał na tablicy ”niech żyje konstytucja 3-ego maja”, od tego czasu zaczęło się prześladowanie środ. młodzieżowych przez Novosilcowa.
Wydarzenia lat 1830-31 były impulsem do dalszych działań, bo wrócono do koncepcji wojny narodowej, partyzanckiej do której nawiązywali wojskowi: Wojciech Chrzanowski koncepcja wojny partyzanckiej na terenie całego kraju jest realna, ale potrzebna jest do tego odpowiednia taktyka; Henryk Dembiński, Karol Stolzman każda bron jest dobra nawet widły i kosy to uzbrojenie naszej armii, rany zadane taka bronią nie są mniej śmiertelne od ran zadanych bronią palną, trzeba zmobilizować cały naród(nawiązanie do Kościuszki).
Na emigracji podobne hasła głosi Towarzystwo Demokratyczne z Wiktorem Heltmanem na czele; Kościuszko pokazał Polakom jak się walczy podstawą walki miał być lud, który do walki zostanie popchnięty przez nadanie ziemi.
Gromady Ludu Polskiego nawiązując do ideałów Kościuszki mamy szanse zrealizować ideę niepodległości, bo on wskazał drogę niepodl.
Adam Mickiewicz porażka powstanie list. to doświadczenie nie ze strony Boga, Polacy walcząc o niepodl. będą jednocześnie walczyli o uzdrowienie Europy(szczególne posłannictwo Narodu Polskiego) Konst.3 maja jest swoistym testamentem z którego wynikają kardynalne zasady m.in. niepodl. państwo, dlatego musimy walczyć z zaborcami; brak patriotyzmu uznawał za grzech ciężki; poszukiwał ‘mesjasza narodowego’ zastanawiał się kim on będzie, człowiek z mieczem w ręku człowiek wykształcony. wzorem dla niego był G.Washington i T.Kościuszko Joachim Lelewel zwolennik szkoły romantycznej; obce potęgi przyczyniły się do upadku Polski, wtedy gry naród stworzył nadzieje-Konstyt.3maja; nie możemy liczyć na obce potęgi, sami musimy walczyć o niep.; nie miał wątpliwości ze Polska odrodzi się i to odrodzi się szybko; Polacy zrywając się do walki nie tylko walczą o niep. ale tez o byt narodu, o byt Polski; trzeba się przygotować do kolejnego zrywu.
ks.Adam Czartoryski 1833 tworzy Tajny Związek Jedności Narodowej, wyjednanie Polski niepodległej ”oby ta we własnej sile dostateczną zachowania swej niep. miała rękojmię”
1 najpierw niep. a potem spory i dyskusje o ustrój państwa
2 Polsce potrzebny silny rząd jednościowy
3 uwłaszczenie chłopów jako podstawa do siły walki o niep.
1834 do Karola Marcinkowskiego powstanie przyczyni się do odzyskania niep. gdy bedą ku temu sprzyjające okoliczności(wojna przeciw Moskwie, rewolucja wew. przeciw Niemcom i Prusom); przygotowanie militarne i prace na polu wojskowym.
1839 Janusz Woronicz „Rzecz o monarchii i dynastii w Polsce” nawiązuje do Konst.3maja wysuwając koncepcje króla de facto którym miał być A.Czartoryski; zintegrować społeczeństwo; Czartoryski został wierny koncepcji odzyskania niep. przez powstanie; po latach ewolucja poglądów-przez reformy, przez uwłaszczenie chłopów.
„Odezwa do emigracji i Polaków w kraju” 1847 musimy myśleć i głosić niep.; uwłaszczenie chłopów po prostu potrzebne jest do odzyskanie niep.
Edward Dembowski, Henryk Kamieński Kościuszko pokazał Ducha Polskiego, którego po upadku powstania charakteryzowała stagnacja; Ducha trzeba rozwijać; przyciągnięcie ludu do koncepcji walk niep.: Wojna Ludowa-podjęta przez lud polski
1 niep. to główny cel każdego prawego Polaka
2 wojna ludowa przeciwko wojskom najeźdźców, przeciwko despotyzmowi to nasza przyszłość
Kamieński „O prawach żywotnych narodu polskiego” rewolucja społeczna(uwłaszczenie) musi być zintegrowane z powstaniem narodowym; stan średni(kapłani, rzemieślnicy) mieli przysposobić Polskę do wojny ludowej.
Manifest Rządu Narodowego luty 1946 odezwa do narodu polskiego; obiecujemy chłopom ziemie jeśli oni wezmą udział w powstaniu i będzie ono zwycięskie.
ks.Piotr Ściegienny 1843 działalność agitacyjna na Lubelszczyźnie, Kielecczyźnie; chciał połączyć religijność naszego ludu z ideą odzyskania niep.; Papież Grzegorz XVI „czerwona książeczka” -idea sprawiedliwości społ. i naruszanie praw czł.; obiecywał chłopom w listach odpusty i błogosławieństwo Boże; skupiał chłopów; list ojca Grzegorza XVI do rolników i rzemieślników; po wojnie będzie wolność i równość, nie będzie pańszczyzny i czynszów
Twórcy powstania styczniowego-trzeba połączyć walkę o niep. z radykalnymi reformami społ. m. in. z uwłaszczeniem
Komitet Centralny Narodowy 1862 należy liczy na własne siły; wezwanie do wiejskich i miejskich warstw społecznych; powołanie do udziału w pracy na rzecz narodu; uwłaszczenie zupełne, obmyślenie funduszy za rezygnacje z czynszów-klucz do zwycięskiego powstania;
Zygmunt Padlewski(przywódca powstania) z dniem wybuchu powstania dekrety uwłaszczeniowe(przyznano ziemie na własność chłopom którzy ja użytkowali oraz ziemie z dóbr ziemskich chałupnikom i tym którzy za sprawą narodową będą walczyć;
Traugutt-na wiosnę 1864 przyciągnie wszystkich, oprze się na pospolitym ruszeniu(lud wiejski) Ministerstwo Adm. będzie kontrolować realizacje dekretów uwłaszczeniowych.
2 III 1864 ukazy carskie regulujące uwłaszczenie chłopów, car wytrącił argument władzom powstania.
Odezwa Komitetu Reprezentacji Uchodźstwa Politycznego 1886 każdy naród tylko o własnych siłach istnieć może; podstawą potęgi, jedności i braterstwa narodu polskiego miała być praca nad podniesieniem ludu.
Stowarzyszenie Socjalistyczne-Lud Polski 1881 wzywano do utworzenia ogólnonarodowego stronnictwa, które doprowadzi do wyzwolenia narodu polskiego z ekonomicznego i społ-polit. jarzma, środkiem wiodącym miała być droga rewolucyjna; ”wszystko dla ludu, przez lud, w imię dążeń ludu”
Zygmunt Miłkowski – Teodor Tomasz Jeż 1887 „Rzecz o obronie czynnej i skarbie narodowym” obrona bierna nie sprawdziła się; rezygnacja z walki powstańczej prowadzi do osłabienia znaczenia Polski na arenie miedzynarod., osłabia również ducha narodowego, patriotyzm; postuluje powrót do obrony czynnej; gromadzić Skarb Narodowy dla odbudowy niep. polski, z funduszy Skarbu finansowano Ligę Narodową; naród polski na żadną pomoc liczyć nie może tak długo jak sam sobie nie wyrobi sił i ufności polit.; Liga miała przygotować środku do czynnego wystąpienia w stosownej chwili, a w między czasie trzeba przygotować plan organizacji adm. państwowej i struktur wojskowych, zbierać dane o ilości i rozlokowaniu sił zaborców na ziemiach polskich, zorganizować środki łączności i fortyfikacje.
Polska Partia Socjalistyczna zjazd w Paryżu; koncepcja połączenia rewolucji społecznej z niep. Polski; zwolennicy wśród robotników i inteligencji. J.Piłsudski połączenie radykalnej przemiany społ. z odzyskaniem niep. rozłam w PPS ”Frakcja Rewolucyjna” która pozostała w nurcie niepodległościowym i PPS „Lewica”, która opowiadała się za wprowadzeniem ogólnoeuropejskiej rewolucji
Polska Partia Socjaldemokratyczna Galicji i Śląska program przygotował Feliks Perl; rzeczywista, wszechstronna demokratyzacja niemożliwa przy udziale innego państwa.
Powstają organizacje bojowe PPS, zakładające walkę zbrojną, nastepnie Związek Walki Czynnej, Związek Strzelecki
Koncepcje pokojowej i integrującej się Europy w polskiej myśli polit.
Przesłanki głoszenia koncepcji integracji Europy:
1 tradycje historyczne odwołujące się do wielkości I RP i unii pol-litewskiej Unia Lubelska z 1569 to zbratanie narodów, przykład jak maja być budowane stosunki między narodami
2 przekonanie, że nasza przeszłość kulturowa posiada char. zachodnioeuropejski, a zadaniem naszego narodu jest obrona Zachodu przed Wschodem, przed azjatycka nawałnicą.
3 stała obawa o losy naszego narodu, który przez wiele lat nie posiadał własnego państwa, państwowość uzyskiwał na krótki okres lub stawał się narzędziem w ręku mocarstw
4 istniało przeświadczenie, iż nadejdzie szansa rozwoju przed narodami słowiańskimi, a Polacy będą tym dążeniom przewodzić.
Stanisław Leszczyński w 1748 „Memoriał o potrzebie ustanowienia powszechnego pokoju” należy zbudować zbiorową samoobronę, czyli połączenie wysiłków państw oraz systemu załatwiania sporów oparciu o status quo ustalony w Akwidzgranie-traktat 1748; stworzenie sojuszu państw zgrupowanych wokół Francji, czyli Anglii Polski Szwajcarii Genui Wenecji.
Stanisław Staszic „przestrogi dla Polski” „Uwagi nad życiem J.Zamoyskiego”; wychować ludzi tak by wojny nie istniały; w przyszłości będzie można zbudować pokój w oparciu o prawa natury, należy zagwarantować prawa człowieka, w oparciu o prawa narodu, łącznie z prawem boskim.
Kajetan Skrzetuski 1775 w Warszawie wydał podręcznik historii powszechnej jako: „Historia polityczna dla szlacheckiej młodzi”, gdzie zawarł projekt nieprzerwanego pokoju w E.; narody E. trzeba połączyć w konfederacje(bez Rosji), która zagwarantowałaby sobie zachowanie terytorium i mogła występować przeciwko burzycielom porządku; wszystkie zatargi miały być rozstrzygane przez wspólny sejm.
Adam Czartoryski Min. Spraw Zagranicznych Rosji; przygotowywał koncepcje, które stworzyłaby powszechny pokój w E. i struktury ponadnarodowe; Rosja na czele z carem Aleksandrem I będzie się w polit. zagr. kierować zasadą moralności i sprawiedliwości oraz arbitrem, który ustanowi pokój w E.; państwa małe i słabe będą miały prawo tworzenia federacji to zapewni im pokój; koncepcja kilku poziomów związków(4 okręgi federacyjne)
1 związek rasy francuskiej z Napoleonem na czele
2 federacja ludów słowiańskich(bez Słowian bałkańskich) i wchodzących w skład monarchii Habsburskiej; miejsce w niej znalazło się również na Polski i Grecji
3 federacja niemiecka bez Prus i Austrii ze Szwajcarią i Holandią
4 federacja włoska
W 1904 r nowy projekt powojennej E. gdzie po zwycięstwie nad Napoleonem i po zawarciu pokoju, zostanie powołana Liga Europejska(Unia Europejska) jako gwarant pokoju z wiodącymi państwami w roli przywódców i kierowników(Rosja, Wielka Brytania); stworzenie kodeksu praw narodów , który będzie uznany przez rządy państw E. jako powszechne prawo; złamanie kodeksu groziło agresja Ligi Europejskiej; Traktat „Esej o dyplomacji” nowa struktura pilot. i ustrojowa E. winna być utworzona pod patronatem Francji i Anglii, a jej podstawą ma być Liga Wolnych Narodów; państwa, które zgłosiłyby akces do Ligi Narodów i zostały w niej zrzeszone winny utworzyć struktury ponadnarodowe: Najwyższą Radę, Senat, Stały Kongres Europejski.
Wojciech Jastrzębowski kreował swe koncepcje jako uczestnik powstania; traktat ”Wolne chwile żołnierza polskiego, czyli myśli o wiecznym przymierzu miedzy narodami ucywilizowanymi”, który zawierał konstytucje dla E. jako podstawy zapobiegania wojnie, prawa narodu to prawa boskie, w oparciu o prawa narodu można stworzyć prawa europejskie, Kongres ma stworzyć konstytucje dla E., prawa stanowione przez Kongres maja być nadrzędne do praw narodowych, w E miały zniknąć granice między państwami i miały być tylko narody, które będą podlegać prawom europejskim, parlament miał co roku obradować w innej stolicy państwa.
Józef Hoene-Wroński zwolennik koncepcji federacji państw, które miano utworzyć w przyszłości, zaś państwa które ją stworzą zapewniają sobie byt i ułożą stosunki między sobą, pod warunkiem, że ludzkość będzie jeszcze długo do tego dojrzewać, dzięki temu dojdzie wtedy do zorganizowania jednej powszechnej ludzkości.
Adam Mickiewicz „Księgi Narodu Polskiego i pielgrzymstwa polskiego”; idealizował naszych władców, bo nigdy nie zabierali ziem sąsiednich gwałtem, ale na zasadzie braterstwa, wiążąc je ze sobą wiarą i wolnością; Litwa połączy się z Polską jak maż z żoną w dwie dusze w jednym ciele, to ożenienie P i L to zapowiedz połączenia wszystkich ludów chrześcijańskich, Polacy pokazują drogę łączenia się; jego wizja E. zintegrowanej to połączenie i współpraca wszystkich narodów europejskich; w swej pierwszej koncepcji naród polski miał być Mesjaszem, bowiem naród polski upadł, ale tak jak Chrystus zmartwychwstanie; później w tej roli widział Francję jako państwo i naród który jest siła sprawczą mająca zmienić europejskie stosunki; Europa potrzebuje takiego człowieka jak Napoleon Bonaparte; Francje postrzegał jako stolicę czynu gdzie wszelkie ruchy są tworzone; Polacy mieli być żołnierzami, zaś narody słowiańskie siłą i ogniwem; Słowianie stworzą nową E.; wzorować się na Jerzym Waszyngtonie i Kościuszce.
August Cieszkowski był głęboko przekonany że świat i E. dojdą do III epoki rozwoju czyli do epoki Ducha Świętego; historia jest związana z Trójcą Świętą. wyodrębnił on 3 epoki
1 epokę Ojca obejmowała najwcześniejsze czasy starożytne czyli Grecji i Rzymu aż do samych narodzin Jezusa, epoka przyrody i despotyzmu
2 epoka Syna obejmowała nie tylko wieki średnie ale również wiek XIX, to Chrystus przemienił się w nadczłowieka i w nim pojawił się Duch
3 epoka Ducha epoka budowy Królestwa Bożego na ziemi, uważa ze dojdziemy do świata idealnego i będzie to epoka natury; moralność i etyka ludów pozwoli zbudować jedną wielką wspólnotę, zostanie stworzona współpraca narodów i ludów, wszystkie ludy wybaczą sobie wzajemne krzywdy i cierpienia oraz połączą się na zasadach wolności równości i braterstwa bo wszyscy są dziećmi jednego Ojca Wszechmogącego; powstanie rząd jako władza wykonawcza i sobór jako władza ustawodawcza;
Franciszek Duchiński uniwersalny proces doskonalenia się upartej ludzkości w dążeniu do Boga; stos. chrześcijańskiej teodycei; zasady te prowadzą do ukształtowania wyższej formy społeczeństwa, utworzenie federacji wszystkich spokrewnionych ze sobą ludów jednego rodu, ale zapewnienie wspólnych praw i bezpieczeństwa; federacje narodów słowiańskich z dominacja Polski a nie Rosji.
Powstanie Styczniowe-przywódcy powstania Polska odrodzi się jako federacja-nawiązanie do unii; dążymy do przywrócenia na łono państwa Ruś i Litwa; budowa Polski federalnej; po upadku powstania zaczęło pojawiać się pytanie czy nadal walczymy o niepodległość?
Komitet Reprezentacji Wychodźstwa Polskiego koncepcje federacyjne; Polacy na wychodźstwie będą popierać i dążyć do realizacji; Federacja ludów demokratycznych narodów europejskich; wśród emigracji doszło do sporu by nie skupiać się na federacji tylko na niepodległości
Liga Pokoju Polacy mówili Tak dla pokoju i odzyskania niep. narody, hasło by Ligę poszerzać; Hauke-Bosak proponował zmianę na Ligę Pokoju i Wolności, wolność dla uciskanych narodów, J.H-B apelował o zaangażowanie Polaków w działalność Ligi; zakładał ze wszystkie narody powinny być wolne, zwolennik pokoju i integracji E. zakładał ze E. będzie się demokratyzowała bo to ustrój oparty na sprawiedliwości i równości; ujednolicenie w kierunku dem. to podstawa do budowania wielkich struktur federacyjnych (Wielka Federacja Narodów Europy); musza zniknąć monarchie i pojawiać się państwa republikańskie; zmniejszenie biurokracji; brak religii państwowych, nie ma religii dominującej; likwidacja wyzysku, prawa dla robotników i ziemian, godziwe zarobki, zlikwidowana nędza; miał idealistyczne założenie ze uda się porwać do walki z monarchią demokratyczne ludy Europy.
Ludwik Mirosławski nie wybiła godzina zwołania Kongresu pokoju, godzina wolności ale w przyszłości Ludy Europy będą budowały jedną sfederowaną E.; uda się zbudować federacje Europejską, najpierw niepodległość
Bolesław Limanowski nie da się stworzyć wolnych państw na dłuższą metę, opowiadał się za przyszła wolną E.; wolne narody to narody wyzwolone od nacisku ówczesnych monarchów, wolne narody powinny być sfederowane, integracja jest nieunikniona dla utrzymania mniejszych państw; „Naród i państwo” E. staje się republikańska; podstawa polit. istnienia wolnych państw to powszechne głosowanie; wzorowanie się na Szwajcarii ale tez i na USA państwa europejskie przeistoczą się w Rzesze Stanów Zjednoczonych na wzór Szwajcarii, ze wspólnym parlamentem dla spraw ogólnych i Trybunałem Najwyższym dla sporów międzynarodowych, mocna egzekutywa ciało wykonawcze dla realizowania decyzji parlamentu; jak tak się stanie to wojna będzie bezużyteczna.
Kazimierz Kellers-Krauz 1907 „Socjalizm a pokój europejski” przekształcenie E. w co najmniej związek państw, państwo związkowe z własnymi organami wyższymi władzą od państw skonfederowanych; jednolity poziom praw obywatelskich, to będzie pierwszy czynnik oraz unifikacja form rządów.
Konstanty Srokowski „Polska Racja Stanu” doświadczenia historyczne, znikły w E. wojny religijne, E przeszła już ten ciężki etap, wyzysk jednego narodu przez inne przeszedł do lamusa, nie wykorzystuje się już innych narodów. Zwiastuny te przyniosły E. pokojową. Znikły wojny i wyzyski, będziemy budowali jedną wielka wspólnotę także kulturową. To przyszłość niewidomo jak odległa, na wschodzie to trudniejsze.; na ile egoizm narodowy dominuje w stos. międzynarod.(egoizm narodowy ---> integracja) trzeba przejść przez ten proces od egoizmu od integracji, nastąpi to gdy będą miały co jeść.
Ruch Ludowy najpierw unia potem sfederowana E.; 3 etapy integracji E.1 najpierw będą się integrowały ludy należące do I RP(zw. Litwy Rusi)2 inne narody które zamieszkiwały tereny zaborów Polski (Czesi Chorwaci Słoweńcy Ormianie Łotysze Gruzini Finowie)3 pochód ludzkości ku Blaskom Dnia Przyszłego, utworzenie wszech związku ludów E.
Neomesjanizm (nawiązanie do Mickiewicza , do romantyzmu do mesjanizmu)
Artur Górski Wojciech Dzieduszycki Wincenty Lutosławski. Następuje czas radykalnej przemiany jednostki, odnowa moralna jednostki, religia katolicka podstawą stwierdzenia; inaczej będą się układały stos. mn. „ Na drodze ku wielkiej przemianie” ; polit. siły brutalności to uosobienie państw prowadzących polit. wynaradawiania i prześladowań; naród o moralnej świadomości narodowej nie stosuje ucisku wobec innych narodów. Rozbudzenie świadomości narodowej w dobrym rozumieniu doprowadzi do tego ze zniknie ucisk narodowy, zaborczość sąsiadów musi odejść do lamusa trzeba przejść na inny etap stos. mn.; trwały pokój, budowa struktur mn.
Lutosławski konflikty o prawo mn. i Trybunał mn. nie można dopuścić aby sędziami trybunału byli polit. mogą być tylko osoby o wysokim poziomie moralnym i intelektualnym, osoby które znają dzieje i kulturę ludów, powinny brać udział w walkach wyzwoleńczych, sprawiedliwe. wybory do trybunału będą pośrednie, elektorzy z krajów i oni spośród siebie i innych kandydatów wybiorą sędziów.
Aleksander Skrzyński zwieńczeniem będzie utworzenie w E na wzór USA Stanów Zjednoczonych E. Pax Amerykana to wzór do naśladowania; pozytywna amerykanizacja E.; wyrzucić z E wojny, przebudować E , cywilizacja pokojowa, humanistyczna z dominacja harmonii
Nurt Ludowy-Stronnictwo Chłopskie przywrócenie koncepcji federacji Ukrainy i Litwy, gwarancja pokojowa w E musi być pewna dla państw małych i dużych. Dobrobyt w E zapewni dopiero zbudowanie w E Stanów Zjed. E. na wzór USA.
Traugutt zaangażowanie w LN podobnie jak Skrzyński stworzyć społeczeństwo narodów, narody na równi; prawo do ziemi i pracy.
Florian Znaniecki „Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości” „Kult państwa” istniały już zaczątki nowej cywilizacji nie tylko mn. ale i międzyludzkiej, nowa cywilizacja miedzyludzka będzie zawierała najlepsze pierwiastki narodowe; swoista synteza najlepszych pierwiastków i nowa forma życia społecz. założenia nowej formy:
cała ludzkość będzie uczestniczyła, nowa cywilizacja humanistyczna przewaga kultury duchowej, przejść z kultury materialnej do duchowe; cywilizacja humanitarna i wolna od konfliktów i antagonizmów, musi ulec zmianie podejście do państwa narodowego, potrzebne jest wypracowanie nowej racji stanu, miała to być nie racja stanu pojedynczego państwa, ale związku państw, super państwo rządzone rozumnie i harmonijnie.
II wojna zderzenie z burzycielami pokoju (Niemcy)
Władysław Sikorski jeden z wielkich orędowników budowy struktur federalnych; E. Środ.Wsch. najczęściej zarzewie konfliktów; tworząc związki regionalne można uregulować stos. w E; w przyszłości cała E będzie sfederowana; blok państw słowiańskich od Bałtyku przez M Czarne po Adriatyk; Czechosłowacja – stos. z prezydentem Beneszem, podpisanie wspólnej deklaracji polit. P i CzS zamykają okres sporów a po zakończeniu wojny wejdą jako państwa niep. i suwerenne w związek gosp. i polit, który stanie się początkiem nowego porządku w E.Srod.Wsch; Roosevelt przedstawił zainteresowanie tą deklaracją i popierał dialog P-CzS.; następnie dołączą 3 pastwa bałtyckie oraz Grecja Rumunia i Węgry.Spór miedzy Beneszem i Sikorskim dotyczył Rosji, Sikorski nie chciał Rosji i Niemiec, a Benesz chciał wejścia Rosji do federacji.; 1942 wrócił do koncepcji, bezp. mn. demokracja mn., federacja państw.
Mikołajczyk pomimo trudności rząd polski był za współpracą P i CzS Europa to wspólnota duchowa, po wojnie musi się stać wspólnota gosp. i polit.; musi współpracować z ZSRR i USA.
Wł. Raczkiewicz kontynuacja idei Sikorskiego; 1944 potrzeba znalezienia wspólnego języka dla E, nawiązywał do tego ze P i CzS powinny dawać przykład integracji E Srod-Wsch. Miał nadzieje ze stanie się to po wojnie.
Socjaliści Herman Lieberman 1940 jak zabezpieczyć pokój w E? pokój trwały na silnych podstawach organizacyjnych z karna dyscyplina mn.; trzeba stworzyć sojusz federalny obejmujący cała E; po wojnie surowy kodeks karny i policja mn., unieszkodliwić burzycieli pokoju.; kodeks karny i policje może stworzyć tylko sojusz federalny państw Wielka Wspólnota Europejska
Stronnictwo Ludowe „Roch” program polski ludowej Polska wejście w skład Związku Wolnych Ludów Europy Polska będzie dążyła do jak największej swoistości tego związku
Nowa Polska Adam Pragier, SłonimskiE po wojnie musi opierać się na równowadze stałej opartej na zorganizowanej współpracy państw.; państwa małe i średnie musza się łączyć i tworzyć federacje, odbiegającą od klasycznych typów państw, suwerenne państwa musza tyle ustąpić ze swojej suwerenności aby związek federalny był zdolny do samoistnego istnienia w nowym świecie
A.Pragier nawiązywał do koncepcji Sikorskiego
Słonimski nie miał wątpliwości ze musi dojść do przeobrażenia społeczności mn. słowa Mickiewicza: „ kto mówi o interesach jednego tylko narodu, jest nieprzyjacielem wolności”; zwolennik braterstwa ludów; krytykował tych co chcą reprezentować interes tylko jednego narodu, jednej klasy; krytykował poglądy ze Polska ma być mocarstwem i dążyć do mocarstwowości; mamy dążyć do szerokiego braterstwa ludów.
Feliks Gross orędownik radykalnej zmiany sytuacji Polski na arenie mn.; przekonany ze nie ma możliwości by E dalej utrzymywała hegemonie w świecie; współpraca to zmiana E w świecie globalnym; przebudowa E w kierunku Unii Federalnej Regionów Europy; miejsce Polski to federacja E. Środ-Wsch; po wojnie dojdzie do globalizacji stosunków(Europa Panameryka, Pacyfik Europa) Stosunki między państwami 3 możliwości
1 zachowanie dawnego systemu
2 podział na strefy wpływów, chwilowe korzyści mocarstw
3 struktury federalne
Kluby Federacyjne: 1940 w Londynie; Rzymski Klub Federalny Środkowo Europejski; Środkowo Europejski Klub Federalny Paryż 1946; Polskie Koło Federalne; klub skupiały przedstawicieli wielu narodów, pod wpływem ZSRR(Polacy Ukraińcy Bułgarzy Litwini Łotysze Rumuni Serbowie Węgrzy); podobieństwo historii, tradycji i kultury, duże szanse na integracje, podobieństwo gosp. dominująca rola wsi.
Koncepcja Międzymorza 1946 Karta Wolnego Międzymorza
Rzymski Klub Federalny- federacja ale i koncepcja struktury organizacyjnej Rada Konfederacji- przedstawiciele państw(równa liczba) decyduje o polit. zagranicznej (język francuski) Komitet Wykonawczy Federacji- organ wykonawczy Unia Międzyparlamentarna- złożona z przedstawicieli poszczególnych narodów uprawnienia ustawodawcze; instytucja Delegatów Szefów Sztabów Generalnych- szefowie sił zbrojnych; natychmiastowa wzajemna pomoc w razie napaści
Projekt konwencji państw Intermarium 1948 Klub Paryski dobrowolna konfederacja państw regionów, wszystkie państwa
Deklaracja Europejskiej Współzależności 1945 Konferencja Paneuropejska w Nowym Yorku; jedynie konfederacja może zagwarantować pokój i szybki rozwój; konfederacja Rady Europejskiej i Sądu Najwyższego koordynacja wspólnych interesów
Emigracja F. Gross „Paryskie Światło” E idzie w kierunku integracji EWWiS itd.; federacja z poprzedniej epoki ale nie musi to oznaczać ze jest zła, nie ma przesłanek żeby jakieś indywidualne państwo dominowało, państwa maja oddawać część suwerenności na rzecz struktur ponadnarodowych; wspólnoty ponad państwowe- federacje; dawniej wystarczała wspólnota krwi, wspólnota plemienna od tego trzeba odejść, dziś te więzy nie wystarczają, nie można przewidzieć jak to wszystko się rozwinie
Związek Polskich Federalistów „ Polska w Europie”
Adam Ciołkosz 1966 mocarstwa europejskie nie zamierzały podać ręki Polsce i innym narodom wciągniętym w system moskiewski; wyrzut dla USA i Anglii
Kazimierz Okulicz 1964 „Powrót Polski do Europy” Polska myśl na emigracji wiąże się z federacja E
Unger Europa przeszła przez kryzys dzięki integracji, integracja przezwyciężyła próbę czasu; w dobie wyzwań żaden kraj nie poradzi sobie sam; Unia Demokratycznych Narodów Europy.
Jan Paweł II orędownik procesów integracji 1988 w Parlamencie Europejskim „U progu nowego etapu” Europa będzie się integrowała, kościół nie tylko musi się ideą integracji interesować ale i wspierać ją; zjednoczone ludy E nie dopuszczą do dominacji ale do równości wśród narodów; zwolennik rozszerzenia integracji, słowiańskie narody do drugie płuca dla E. Potrzeba by każdy człowiek pojednał się ze stworzeniem, do fauny do flory do natury; każdy człowiek pojednał się z bliźnim, aby Europejczyk był gościnny wobec przybyszów i uchodź...