Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
ROZWÓJ Proces ukierunkowanych zachodzących w czasie zmian, w których wyróżnić można następujące etapy przemian, czyli fazy rozwojowe osobnika, wykazujące zróżnicowanie pod określonym względem.
Składowe rozwoju: rozrost- powiększanie masy i objętości ciała, różnicowanie- doskonalenie struktury organizmu( cytogeneza, histogeneza, organogeneza), dojrzewanie- doskonalenie funkcji poszczególnych narządów i układów. Kinetyka tozwoju to poziom na jakim przebiega rozwój osobnika, dynamika rozwoju to jego tempo i rytmiczność. tempem rozwoju określamy wielkość zmian cech w jednostce czasu, Rytmiczność rozwoju to rózne tempo w poszczególnych okresach. Okres Prenatalny trwa 38-42 tygodni: podokres jaja płodowego trwa 8-10dni do momentu zagnieżdżenia sie zarodka, zarodkowy , płodowy.
Okres Postnatalny: noworodkowy, niemowlęcy, wczesnego dzieciństwa, starszego dzieciństwa(faza prepubertalna, pubertalna, postpubertalna), młodzieńczy, wieku dorosłego, wieku dojrzałego, okres starości. Zmiany Inwolucyjne:obniżenie wysokości ciała, ściemnienie skóry, siwienie i wypadanie włosów, regres masy tkanej, pogorszenie funkcji narządów zmysłu, zmiany zwyrodnieniowe, spadek masy mięśniowej, zmiany w ilości tkanki tłuszczowej, odwapnienie kości, odkładanie złogow mineralnych, ścieranie koron zębowych, spada odporność fizyczna, choroby przewlekłe, zmiana mimiki chodu postawy, zanik różnic płciowych i konstytucjonalnych, pogarszanie zdolności regeneracyjnych.
Dymorfizm płcioiwy to dwupostaciowość organizmów przejawiajacych zróżnicowaniem morfologicznym, fizjologicznym, i psychicznym mezczyzn i kobiet. pierwszorzędowe cechy płciowe: to wew i zew narządy płciowe i drogi wyprowadzajace, zdeterminowane przez chromosomy płci, drugorzedowe: zespól właściwosci somatycznych i czynnościowych, zaliczamy do nich róznice w proporcjach ciała, budowie szkieletu, umięśnieniu, odtłuszczeniu, owłosieniu, barwie głosu, rozwijajem sie pod wplywem hormonów płci, trzciorzędowe: to przejaw zachowań seksualnych związanych z instynktem płci, kształtuja się w okresie dojrzewania pod wpływem hormonów i środowiska. czwartorzędowe: nazywane czynnikami cywilizacyjno kolturowymi, wzmagaja cechy płciowe. Można wyróżnić płeć: chromosomalną, chromatywną, gonadalną, hormonalną, somatyczną, metrykalną, psychiczną. Norma reakcji – zdeterminowany genetycznie zakres możliwych reakcji genotypowych uzewnętrzniających się w postaci różnych fenotypów, w zależności od interakcji tego genotypu z czynnikami środowiska zewnętrznego.
Norma adaptacyjna – mniej lub bardziej trwały kompleks zmienności genetycznej, uzyskiwany w wyniku rekombinacji genów rodzicielskich, umożliwiający przystosowanie się populacji do zmieniających się warunków środowiskowych. Błony płodowe ochraniają, odżywiają, osłaniają zarodek. Wytwarzają się podczas podokresu embrionalnego – zarodkowego.
Owodnia – otacza ciało zarodka, tworzy wokół niego jamę owodniową wypełnioną płynem owodniowym, zapewnia stałą temp. Otoczenia, odżywia i ochrania.
Omocznia – osłania naczynia krwionośne łączące płód z łożyskiem. Łożyskiem czasem maleje i zostaje otoczona fałdami owodni tworząc razem z nią pępowinę.
Kosmówka– zrasta się ze ścianą macicy tworząc łożysko. Łożysko – zachodzi tu wymiana substancji gazowych, pokarmu i wydzielin pomiędzy krwią płodu i krwią matki. Jest także gruczołem wydzielania wewnętrznego. Steruje prawidłowym przebiegiem ciąży i porodu.
Retardacja procesów inwolucyjnych: czyli opóźnienie wystąpienia zmian starczych, proces ten najczęściej dokumentuje się przesuwaniem się na późniejsze kat. Wiekowe menopauzy kobiet. w starożytności menopauza miał miejsce w wieku ok. 40 r.ż. w połowie ubiegłego wieku w wieku około 50 lat a obecnie ok. 58, 59lat.opóźnieniu uległo także wystąpienie zmian starczych w narządach ruchu, w sprawności fizycznej, w zdolnościach akomodacyjnych oczu.
Akceleracja i przykłady- jest to międzypokoleniowe przyspieszenie rozwoju biologicznego i dojrzewania, a wiec wcześniejsze osiąganie kolejnych etapów rozwojowych. Akceleracji w dużym stopniu ulegają te cechy, których determinacja genetyczna jest słabsza a wiec główne przyczyny tego zjawiska leżą w zmianach czynników środowiskowych. Akceleracja w większym stopniu przejawia się u chłopców.
Okres dojrzałości - trwa do momentu zakończenia funkcji gruczołów płciowych, (kobiety – ok. 58 roku życia, mężczyźni – 60 rok życia) poprzedza ok. 10 letni okres powolnego uwsteczniania ich funkcji (menopauza i andropauza). Pogłębiają się zmiany starcze, spowolnieniu ulega przemiana materii, co powoduje odkładanie się tkanki tłuszczowej. Uwsteczniają się zdolności akomodacyjne oczu.
Okres starości dzieli się na trzy podokresy: 1) do 65 – 70 roku życia pogłębianie się zmian starczych. 2) do 80 roku życia zmiany starcze bardzo wyraźne (wiotczenie skóry, mięśni, więzadeł, uwstecznianie funkcji narządów zmysłu) 3) po 80 roku życia, zanikają różnice płciowe i konstytucjonalne, silne wychudzenie ciała.
Okres noworodka okres noworodka do 1m-ca, - trwa do końca pierwszego miesiąca życia, - kończy się z chwilą ustania hormonalnych wpływów organizmu matki, - ustalają się prawidłowe warunki oddychania, wydalania, krążenia, - wyrównuje się urodzeniowy ciężar ciała, - odpada pępowina, - przeciętny noworodek waży od 2500 – 4500. chłopcy średnio 3600g a dziewczęta średnio 3400g, - długość ciała noworodka waha się w granicach 48 – 59cm, - obwód głowy 34 – 35cm, - mózgowie wazy 350 – 400 g , co stanowi 14% ciężaru ciała (u dorosłego osobnika stanowi tylko 2%).
Okres embrionalny zarodkowy: trwa do końca 8 tygodnia życia, różnicowanie listków zarodkowych, wytworzenie błon płodowych, wykształcenie zawiązków wszystkich układów, narządów i części ciała. Ektoderma: układ nerwowy, naskórek, włosy, paznokcie, szkliwo zębów. Mezoderma- układ kostny, mięśniowy, krwionośny, gruczoły płciowe, skóra. Endoderma: układ pokarmowy, oddechowy, moczowo płciowy.
Trendy sekularne-od wielu już lat obserwuje się zmiany niektórych właściwości biologicznych człowieka - zmiany te mają charakter adaptabilny, nieewolucyjny. - wywołują one międzypokoleniową zmienność niektórych właściwości cech morfofunkcjonalnych. - zachodzą pod wpływem rozwoju cywilizacji, - noszą nazwę tendencji przemian, zmienności czasowej lub trendu sekularnego.
Elementami składowymi trendu seksualnego są:-akceleracja rozwoju- przyspieszenie rozwoju biologicznego i dojrzewania.-retardacja (opóźnienie) procesów inwolucyjnych.-zmiana kolejności niektórych zjawisk rozwojowych.
Homeostaza, teoria Thodeya - jest to zdolność do zachowania stanu równowagi dynamicznej(w ramach reakcji osobnika pomiędzy czynnikami środowiska zewnętrznego, a wewnętrznym środowiskiem organizmu. - właściwość organizmu otrzymana na drodze genetycznej. - ma charakter niepowtarzalny, podobnie jak niepowtarzalne są genotypy i indywidualne linie rozwojowe. - sposób jej realizacji uzależniony jest od charakteru środowiska zewnętrznego. teoria zakłada dwa warianty przebiegu przebiegów homeostatycznych: 1) genotyp jest tak plastyczny, że umożliwia powstawanie różnych fenotypów w różnych warunkach środowiskowych (każdy z nich jest najlepiej przystosowany do środowiskoa, w którym się rozwijał. 2) genotyp jest tak zrównoważony, że wytworzony przez niego fenotyp umożliwia przystosowanie niezależnie od zmian środowiska (jego rozwój przebiega niezależnie od środowiska) w różnych środowiskach rozwinie się taki sam fenotyp. Adaptacja- genetyczne przystosowanie puli genów do środowiska. Dotyczy populacji. Przekazywana z pokolenia na pokolenie. Adaptabilność – zdolność przystosowania się na gruncie fizjologicznym do warunków środowiska zewnętrznego.
CZYNNIKI ROZWOJU OSOBNICZEGO
- czynniki endogenne genetyczne-determinanty rozwoju-czynniki endogenne pragenetyczne - stymulatory rozwoju
-czynniki egzogenne-modyfikatory rozwoju:a) biogeograficzne (flora-fauna, bogactwa mineralne)b) społeczno-kulturowe (zwyczaje, tradycje, wykształcenie rodziców)c) tryb życia..
I PRAWO MENDLA (prawo czystości gamet) W chwili tworzenia się gamet przechodzi do nich zawsze tylko jeden allel danego genu, a obydwa typy gamet wytwarzane są w stosunku 1:1. W tworzonej się gamecie może wystąpić tylko jeden gen z pary warunkującej daną cechę.
RECESYWNOŚĆ (ustępowanie) Zjawisko polega na tym, że jeden z alleli (ustępujący) nie przejawia swego wpływu na wytworzenie cechy organizmu w obecności drugiego allelu dominującego (panującego).
RODZAJE ZMIENNOŚCI
Vp=VG+VE, VE - zmienność genetyczna, VE - zmienność środowiskowa
ZMIENNOŚĆ ŚRODOWISKOWA OGÓLNA VEOG Różnokierunkowe oddziaływania środowiska na dużą grupę osobników przez dłuższy okres czasu.
ZMIENNOŚĆ ŚRODOWISKOWA SPECYFICZNA VESP Krótkotrwałe ukierunkowane (specyficzne) oddziaływania środowiska na pojedynczego osobnika.
FENOTYP Zespół cech ujawniający się w czasie rozwoju na bazie posiadanego ściśle określonego środowiska zewnętrznego, wynik współdziałania cech morfologicznych, fizjologicznych i biochemicznych osobnika ujawniających się na „zewnątrz” np. wzrost, barwa oczu.
SKŁADOWE ROZWOJU:a) rozrost- przyrastanie masy i objętości komórekb) różnicowanie- doskonalenie struktury komórekc) dojrzewanie- doskonalenie funkcji komórek
OKRES PRENATALNY Podokres (przed urodzeniem, wewnątrzmaciczny) trwa od poczęcia do narodzin.
Podokres jaja płodowego *trwa około 8-10 dni *zapłodnienie komórki jajowej w 1/3 górnej części jajowodu *intensywne podziały komórkowe zarodka w czasie wędrówki do macicy *8-10 dnia zarodek nadtrawia śluzówkę macicy zagnieżdża się w jej ścianie.
Podokres embrionalny *trwa do końca 8 tygodnia życia *różnicowanie listków zarodkowych *wytworzenie błon płodowych *wykształcenie zawiązków wszystkich układów nerwowych i części ciała
Podokres płodowy *trwa do momentu narodzin *wzrastanie układów, narządów i części ciała, doskonalenie ich funkcji *podjęcie funkcji przez niektóre układy np. nerki, układ pokarmowy *rozwój aparatu ruchowego (ruchy pleców, odruch ssania, skurcze twarzy, kopanie).
LISTKI ZARODKOWE
-ektoderma zew. (ukł. nerwowy, naskórek i jego wytwory: paznokcie, włosy, szkliwo zębów)
-mezoderma środ (ukł. kostny i mięśniowy, krwionośny, skóra właściwa, narządy płciowe)
-endoderma wew. (ukł. pokarmowy, oddechowy, moczowo-płciowy).