Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
AMINOKWASY - budują białka, fizchem: subst krystaliczne, bezbarwne, db rozp w wodzie, optycznie czynne - glicyna (glikokol): tonizuje układ mięśniowy
- kwas asparaginowy: tonizuje układ nerwowy, w stanach zmęczenia psych i fiz, w chorobach serca i wieku starczego- L-tryptofan: lek nasenny - ornityna: lek odtruwający komórki kom wątroby- metionia: chroni wątrobę przed stłuszczeniem- tryozyna L-DOPA: prekursor biogennej dopaminy (stos w chorobie Parkinsona)
PEPTYDY- produkty pośrrednie między aminokw a białkami
- cyklosporyna: subst immunosupresyjna, zapobiega odrzutom przeszczepów
- lektyny (lektyna PHA, rycyna): zdolności aglutynacji kom nowotworowych, gł. rośliny motylkowe - toksyny grzybowe: amanityna (w muchomorze sromotnikowym): b.toksyczna - białka proste: prolaminy i gluteiny (kukurydza, zboża) - albuminy (rycyna) i globuliny (w tym chromoproteiny: hemoglobina, chlorofil): fotosynteza, oddychanie, widzenie
CHLOROFILE - zielone porfirynowe barwniki z gr chromoprotein
wł: oksydoredukcyjna, czynnik krwiotwórczy ważny przy leczeniu niedokrwistości, wspomagają prod protrombiny przez kom wątrobowe, pobudzają przemianę materii i usprawniają pracę mięśnia sercowego, przyspiesz gojenie owrzodzenia żołądka i jelit
ENZYMY POCHODZENIA ROŚŁINNEGO (transferazy, hydrolazy, liazy, izomerazy, ligazy), jnp. ananas, papaja - papaina, chymopapaina (zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego) - ficyna, bromelina, amylazy słodu jęczmiennego (rozkładają białka): niestrawność, usuwanie nekrotycznych plam na skórze, blizn, w przemyśle spoż i kosm - streptokinaza: w zakrzepach i stanach zawałowych serca
- L-asparaginaza: leczenie chorób nowotworowychGLIKOZYDY NASERCOWE (w postaci izolowanych związków, rzadziej jako postacie galenowe i recepturowe)- kardienolidy (większość): digitoksyna, lanatozyd A, digoksyna, konwalotoksyna, adnoitoksyna, strofantyna K - bufadienoloidy: scylarenina i pochodne, scylaren i proscylandryna A Ranuncula, Brassica, Mora, Faba, Tilia, Apocyna, Lilia, Scrophularia wł: wzmagaja siłę skurczu mięśnia sercowego, przedłużają fazę diastoliczną między skurczami, zwiększają V wyrzutową, zwalniają tętno, moczopędne surowce: liść naparstnicy purpurowej, wełnistej, ziele miłka wiosennego, konwalii, nasiona strofantusa, liść oleandra, cebula morska
KUMARYNY (pochodne alfa-pironu, także fenylopropanu) - izokumaryny: kumaryna, umbeliferon, eskulina, eskuletyna, skopoletyna, ostenol, ostol kumaryny - furanokumaryny: psoralen, bergapten, ksantotoksyna - piranokumaryny: wisnadyna, dikumarol, aflatoksyny (przez Aspergillus flavus) Apia, Ruta, Faba, Rubia, Hippocastana, Solana, Astera, Olea, Poa, sporadycznie w grzybach i promieniowcach fizchem: hydro i lipofilne, rozp zależy od obecności gr fenolowych i wiązania glikozydowego (większość w etanolu, metanolu, benzenie, chloroformie, eterze), r-ry wykazują wilną fluorescencję wł: niektóre fotouczulające, środki światłochronne (eskulina), uspokajające, działania spazmolityczne i hipotensyjne na naczynia wieńcowe, poprawiają pigmentację skóry w bielactwie i łuszczycy, środki zapachowe i kosmetyczne surowce: ziele nostrzyka, marzanki, ruty, bylicy bożego drzewka, owoc aminka egipskiego i większego, kora jesionu, kasztanowca, korzeń arcydzięgla, biedrzeńca mniejszego i większego, kwiat kasztanowca, surowce olejkowe FENOLE (hydroskylowe pochodne węglowodoró aromatycznych)
- mono, di, trifenole - polifenole (np. garbiniki) - alkoholofenole
- aldehydofenole – fenolokwasy fizchem: charakter słabych kwasów, dobrze rozp w wodzie, do izolowania związków stosuje się ekstrakcję słabymi zasadami, lipofilne fenole w związkach eterycznych są lotne z parą wodną (eugenol) wł: bakteriobójcze, dezynfekujące, jako czyste subst dezynfekujące tymol i eugenol surowce: liść mącznicy, brusznicy, kora wierzby, kwiat wiązkówki, wrzosu, ziele fiołka trójbarwnego, surowce olejkowe: goździki, koszyczek arniki, owoc anyżu, kopru włoskiego, ziele tymianku, kłącze tataraku, owoc pietruszki, ziele kopytnika, macierzanki ANTRAZWIĄZKI (antraglikozydy, pochodne antracenu)
- glikozydy atranoidowe: chryzofanol, alonina A i B, reina, sennozyd A i B, hiperycyna (fotouczulająca, przyspiesza metabolizm innych leków)
grzyby Penicillum, Aspergillus, Claviceps, Polygona, Ranuncula, Rubia, Lilia, Scrophularia, Leguminoseae fizchem: subst stałe, czerwone, pom lub żółte, rozp w chloroformie, benzenie, eterze, dość db w wodzie, łatwo sublimują
wł: łagodnie (laxantia) i silnie (purgantia) przeczyszczające, żółciopędne, gorzki smak pobudza błonę śluzową żołądka do wydzielania sokó trawiennych
surowce: alona (stężały sok aloesu Aloe), kora kruszyny i szklaku amerykańskiego, korzeń rzewienia, liść sensu, owoc szaklaku (związki antrapochodne nie wykazujące wł przeczyszczających: ziele dziurawca, korzeń marzany)SAPONINY (związki roślinne o charakterze glikozydów)- saponiny triterpenowe: escyna, saponazyd A (mydlnica), hedetrasaponina, glicyryzyna - saponiny steroidowe: diosgenina (Pochrzyn yam), smilagenina (Yukka, Agawa sizalowa), digitalogenina (działanie lecznicze i jako subst pomocnicze - wpływają na lepsze przyswajanie innych związków)Caryophylla, Hippocastana, Polygona, Primulafizchem: zdolność pienienia się, zmiejszają napięcie pow, hemoliza (rozpuszczają czerwone krwinki), zdolność emulgowania tłuszczy, wł: drażnią błony śluzowe wywołując zwiększone wydzielanie śluzu, działanie wykrztuśne (bluszcz), powodują kichanie i łzawienie, drażniąc żołądek efekt wymiotny, a nerki efekt moczopędny, przeciobrzękowo (escyna), psychopobudzająco (żeń-szeń), przeciwgrzybiczno (Primula officinalis, Hedera helix) surowce: korzeń lukrecji, pierwiosnka, mydlnicy, krzyżownicy, łyszczyca wiechowatwego, żeń-szenia, ziele połonicznika, skrzypu, nasiona kasztanowca, liść bluszczuGARBNIKI (związki fenolowe) fizchem: stałe subst naturalne, rozp w wodzie, alkoholu i acetonie, słabo kwaśny odczyn i ściągający smak, tworzą osady z solami Me ciężkich tworzą trwałe połączenia z białkami, ze względu na budowę dzielimy na: - garbniki hydrolizujące: galatoniny, elagotaniny - skondensowane pochodne proantocyjanidyny: katechina, epikatechina - hydrolizujące dające fenolokwas i cukier Salica, Polygona, Faba, Rosa, Anacardia, Erica, Gerania, wł: działanie przeciwzapalne w stanach zapalanych, obrzmieniach i krwawieniach błon śluzowych skóry, przeciwbiegunkowo (garbniki skondensowane)
surowce: kora dębu, korzeń rzewienia, kłącze pięciornika, wężownika, owoc borówki czernicy, liść jeżyny, mącznicy, brusznicy, szałwi, dębianki (galasy dębowe-narośla na pędach dębów na skutek nakłucia przez samicę galasownika Andricus)FLAWONOIDY (subst roślinne o char barwników)
Betula, Polygona, Ranuncula, Apia, Viola, Erica, Rubia, Primula, Lamia, Astera
fizchem: subst stałe żółte lub bezbarwbe, rozp w alkaliach z wytworzeniem żółtego zabarwienia, nierozp w eterze, benzenie, chloroformie
wł: uszczelniają ściany naczyń - przeciw żylakom, wybroczynom, środki zapobiegające krwawieniom, w miażdżycy (rutyna), poprawiają przepływ wieńcowy, wpływ na krążenie w mięściu sercowym (witeksyna, hiperozyd, bilobetyna), ochronnie na wątrobę (silibina), przeciwalergicznie (kwercetyna),-wrzodowo, wirusowo i grzybicznie, wymiatacze wolnych rodników i antyutleniacze (rutyna, hespedryna)flawony: apigenina (koszyczek rumianku, krwawnika)-rozkurczowo flaownole, surowce:kwiatostan głogu (witeksyna, rutozyd), owoc głogu, liść brzozy (hiperozyd), ziele skrzypu polnego (glukozyd kwercetyny), kwiat bzu czarnego, kwiatostan lipy (pochodne kwercetyny, kemferolu), ziele nawłoci pospolitej (kwercetyna). kwiatostan kocanek (narygenina, izosalipurozyd), owoc ostropestu plamistego (sylimaryna) biflawonoidy: bilobetyna, gingetyna, amentoflawon (Gingko biloba)izoflawony (rośliny strączkowe, funkcje obronne, wł estrogenne - odpowiedzialne za hormony) - rotenon: owadobójczo - genisteina: przeciwnowotoworowo na raka sutka, prostaty - pueraryna: z medycyny chiń-nadciśnienie, migreny, leczenie uzależnieniń alkoholowych, dusznicy bolesnej (korzeń Kudzu)flawonolignany: sylibina (regeneracja wątroby, żółciopędnie, zatrucia)antocyjany – barwniki niebieskie, różowe, fioletowe do barwienia żywności, skór, tkanin, drewna (wł lecznicze podobne do biflawonoidów: poprawa krążenia krwi, moczopędne, ochronne na wątrobę i żołądek, przeciwzapalne, poprawa ukrwienia w obrębie tęczówki oka); surowce: owoc bzu czarnego, borówki czernicy, kwiat bławatka, malwy czarnej, hibiskusa Subst biol czynna- farmakologicznie czynny związek chem o określonej budowie, wyodrębniony z surowca lub otrzymany syntetycznie; musi podlegać normom by mógł być stosowany do sporządzania postaci leków dla chorego pierwotne-mają charakter metabolitów, spotykane w każdej roślinie, stanowią subst energetyczne, budulcowe lub zapasowe (cukry proste, skrobia, tłuszcze, chlorofil, aminokwasy, białka, kwasy nukleinowe) wtórne-są wytworem wyspecjalizowanej przemiany materii i nie można im przypisać podstawowej funkcji w życiu rośliny. Ich występowanie jest ograniczone do niektórych mniejszych lub większych grup systematycznych świata roślinnego Flawonoidy 1. flawony
2. flawonole 3. flawonony 4. falwanonole 5. izoflawony 6. biflowonoidy
7. antocyjany 8. flawonolignany 9. kumaryny Fenole1. proste fenole 2. glikozydy fenolowe 3. fenolokwasy Glikozydy nasercowe: kardienolidy, bufadienolidy Saponiny triterpenowe: saponiny steriodowe Alkaloidy: zw zasadowe zawierające azot, prekursorami do ich biosyntezy są aminokwasy; wykazują silne, nieraz trujące działanie fizjologiczne na organizm człowieka. 0. pirydynowe: Waleriana, Nikotyna, 1. piperydynowe: Koniina, Lobelina, Efedryna 2. tropanowe: Atropina, Hioscyjamina, Skopolamina, Kokaina 3. izochinolinowe: Cheleretryna, Berberyna, Morfina, Kodeina 4. indolowe: Strychnina, Harmina, Ajmalina 5. purynowe: Kofeina, Teobromina, Teofilina 6. steroidowe: Solasodyna, Tomatydyna Związki o char niejednorodnym 1. olejki eteryczne 2. garbniki hydrolizujące, skondensowane 3. żywice i balsamy Aminy, Antybiotyki, Związki cyjanowe, siarkowe Adiustacja – obejmuje mech obróbkę surowca polegająca na sortowaniu, krojeniu, mieleniu łącznie z ważeniem , pakowaniem , etykietowaniem surowca. Standaryzacja -preparat musi zawierać ściśle określoną ilość składników odpowiedzialnych za efekt leczniczy. zapewnia ona ujednolicenie zaw zw czynnych w każdej porcji leku. Dotyczy ona: tożsamości surowca co do gatunku , odmiany , właściwego organu roślinnego / stopnia oczyszczenia / ilości zanieczyszczeń mineralnych , organicznych lub domieszek / warunków zbioru , suszenia , właściwości organoleptycznych wilgotności / ilości popiołu pozostającego po spaleniu surowca / zawartości w surowcu subst biol czynnej / sposobu opakowanie i oznakowanie pojedynczych opakowań / przechowywania / warunków transportu. Do tego samego surowca mogą obowiązywać różne normy w zależności od jego przeznaczenia i sposobu wykorzystania: eksport , rynek wewnętrzny , przeróbka przemysłowa czy dostarczenie do aptek. Stabilizacja - utrwalanie,czyli unieczynnienie enzymów odpowiedz za rozkład subst biol czynnej. przeprowadza się ją przez : Suszenie i ogrzewanie surowca przez pewien czas w temp. 110ºC /.Działanie na surowiec zimnym lub gorącym alkoholem etylowym lub parami alkoholu etylowego pod ciśnieniem w autoklawie /Liofilizacja-suszenie sublimacyjne /suszenie (tez jest formą stabilizacji) Leki silniedziałające dawka 0,005 – 0,5 g (jednorazowe dawki przyjmowane z przepisu lekarza, z recepty; zawierają alkaloidy, glikozydy, czasem trucizny) słabodziałające dawka 0,5 – 5 g (dostępne bez recepty, do nabycia w drogeriach, sklepach zielarskich, aptekach) Leki galenowe – (kompleksy składników czynnych surowca) zwyczajowa nazwa leków wykonanych z surowców roślinnych, zwierzęcych i min wg ściśle określonego przepisu zamieszczonego w Farmakopei, obecnie są stosowane głównie jako środki pomocnicze przy wyrobie recepturowych postaci leku. Postacie stałe: proszki (wysuszony i rozdrobniony surowiec roślinny), tabletki, plastry, czopki, ziółka, wyciągi suche, papierosy lecznicze półstałe: maści, mazidła, wyciągi gęste ciekłe: roztwory wodne, wody aromatyczne, spirytusy lecznicze, nalewki (wyciągi alkoholowe), wyciągi płynne, octy, wina lecznicze, syropy, soki (zagęszczone soki roślinne na bazie wody), napary (wyciągi uzyskiwane poprzez zalanie wrzątkiem), odwary (świeżo przygotowane wyciągi uzyskiwane poprzez gotowanie), emulsje, zawiesiny gazowe: aerozole lecznicze Organizacja zbiorów 0. Osoba zbierająca z certyfikatem 1. Zbierać tylko ze stanowisk ich masowego występowania, 2. Nie ze stanowisk skażonych przez przemysł, spaliny 3. Zbierać w ilościach, które będą jednorazowo wykorzystane i zabezpieczone, 4. Nie zbierać wszystkich roślin z danego stanowiska, najokazalsze egzemplarze należy zostawić w celu odnowienia 5. Zbieramy tylko organ, który potrzebujemy nie uszkadzając reszty (np. tylko owoce) 6. Korzenie i kłącza zbierać z roślin silnie rozrośniętych 7. Korę i pączki drzew oraz krzewów zbierać z gałęzi obciętych 8. Nie niszczyć roślin sąsiadujących, aby nie uległ degradacji cały naturalny zespół, 9. Roślin objętych całkowita ochrona nie należy zbierać i narażać na uszkodzenia. 10. Nasiona obsypujące się podczas zbioru wykorzystywać do podsiewów w miejscach występowania tych gatunkówSchorzenia leczone ziolami w PL: przeziębienie, grypa, nerwice, bole glowy, żołądek, trawienie, choroby skory, osłabienie psychiczne i fizyczne. Watroba: rapaholin alax w tym karczoch zwyczajny glistnik jaskolcze ziele osłaniające: ostropest plamisty Przeciwdepresyjne: diurwaiec zwycz. Kaszel: tymianek Serce: glog 2szyjowy Skora: rumianek Uspokojajace: melisa zwyczajna, koziołek lekarski Rynek farmaceutyczny: leki rosliunne medycyny konwencjonalnej. Leki roślinne nowej generacji i klasyczne. Rynek konsumpcyjny: leki medycyny alternatywnej, ziolowe srodki kosmetyczne i ziolowe srodki spożywcze. Spos pozyskiw surowca roślinnego i substa biolczynnych: zbior surowcow ze stanu naturalnego lub z upraw, synteza chem i biotach roslinna. Synteza chem: ma miejsce z niektórymi antybiotykami lub kw askorbinowym. Wiele innych metabolitow aktywnych farmakologicznie jest wykorzysta w lecznictwie po modyfikacji chem lub udoskonalenie leku synetetyczngo np. atropina i jej malozmieniona polsyntetyczna pochodna homatropina. Pozyskiwanie sur ze stanu naturalnego: zasady: zbieranie tylko ze stanowisk masowego wystepowania, nie wykorzystywanie stanowisk skazonych przez przemysl, srodkami ochrony etc, surowce zbierac w ilościach które będą właściwie wykorzystywane i zabezpieczone: wysuszyc przerobic sprzedac, nie zbieramy wszystkich roslinz danego stanowiska, najokazalsze egempalaze zostawiamy do odnowienia, podczas zbioru kwtiow lisci owocow nie wyrywamy calych roślin ani nie łamiemy tylko sciany potrzebne czesci. Nasiona osypujące się podczas zbioru wykorzystujemy do podsiewow w miejscach wystepowania tych gat lub do zakaladanie uprawy, korzenie i klacz zbieramy z roślin silnie rozrośniętych a czesci nie wykorzystane pozostawiamy glebie do odnowy, kore i paczki drzew, krzewowo zbieramy tylko z galezi obciętych, nie nieszczymy sąsiednich roślin, roślin pod ochrona nie zbieramy. Surowce zielarskie: naturalny stan, uprawy (na wlasne ryzyko, kontaktowe, kontaktowe kontrolowane, zakladowe). Uprawa na wlasne ryzyko plantatora: ilość i jakość okresla plantator, ceny uzależnione sa od aktualnych cen rynkowych, sprzedarz surowce wg proby ofertowej, ryzyko ponosi tylko plantator Uprawa kontraktowa: ilość i jakość okresla kontrakt, ceny sa przedmiotem kontraktu, odbiorca nie ma wpływu na przebieg prod rolnej, ryzyko ponosi tylko plantator. Uprawa kontraktowa kontrolowana: ilość i jakość okresla kontrakt, ceny sa przedmiotem kontraktu, wytyczne odnośnie uprawy podaje plantatorowi odbiorca surowcam kontrola plantacji : audit, dokumentacja, ryzyko ponosi tez odbiorca surowca. Czynniki pozwalające na zwiekszenie prod zielarskiej w PL: intensyfikacja prac hodowlanych, wyposażenie gospodarstw w sprzet, poprawa efektywności ekonom i stabilizacji prod, doskonalenie metod uprawy, optymalizacja nawożenia i agrotechniki, stosowanie nowoczesnych tech, uprawa ziol w gosp ekologicznych nowoczesna promocja. Polskie odmiany roślin zielarskich: 20 gat: bazylia, bielun indianski, czaber ogrodowy, dziurawiec zwyczajny koziołek lekarski, tymianek właściwy, szalwia lekarska, rumianek pospolity , ostropest pamisty, malwa czarna, kminek, jaskolcze ziele, majeranek Stanowisko w płodozmianie: po roślinach motylkowych, okopowych, warzywnych, rzepaku, zasobne gleby w substancje organiczna, dobra poj wodna i sorpcyjna co 4 lata ten sam gat Uprawa i nawożenie: orka przedzimowa, gleba zasobna w nawozy org i mine, precyzyjne dawkowanie nawozow. Ochrona:L szczeg instrukcje uprawy poszcz ziol, instrukcje opracowane przez IRiPZ, zalecenia ochrony roślin, stos kodeksu dobrej prratyki ochrony roślin. Olejki eteryczne: to mieszaniny substancji lotnych w roznym charakterze chem posiadające silny na ogol przyjemny zapach, sa to wydzieliny roślinne o nie wyjaśnionej fizjologicznie roli, w skald jednego olejku wchodzi kilkadziesiąt roznych związków. Sklad oleju jest Rony dla każdej rośliny. Gęstość wlasciwa olejka jest mniejsza niż wody z wyjątkiem olejku cynamonowego, goździkowego, gorczycowego i z gorzkich migdałów które maja wieksza mase. W temp pokojowej sa plynne, rzadko maziste, Zywiczenie to gęstnienie i ciemnienie przy dostapnie swiatla. W wodzie malo rozp ale w innych tj: alkohol, chloroform czy eter się dobrze rozp. Sa optycznie czynne-prawo i lewoskrętne. Najważniejsze skl: terpen, zw aromatyczne i heterocykliczne. Zastos: farmaceutyka, kosmetyka perfumeryjny, spoz. Drażniące skore: powoduja lepsze ukrwienie i dzial przeciwbolowowo: olejek rozmarynowy gorczyczny czy eukaliptusowy Moczopędne: draznia kanaliki nerkowe i zwiększają ilość wydzielanego moczu olejek pietruszkowy WykrzstusneL draznia blone sluzowa żołądka wywołują efekt sekretolgoiczny w oskrzelach o azynowy, tymiankowy, kopru wloskiego Przeciwzapalne rumiankowy Antyseptyczne goździkowy czosnkowy majerankowy Spazmolityczny rumiankowy, kminkowy, kolendrowy, Przeciwbole: z drzew iglastych Przeciwrobaczne: piolunowy wrotyczowi cebulowy. Olejki: spirytusy, wodki, nalewki, gumy ciasta, farby lakiery, rozpuszczalniki, higiena jamy ustnej i ciala. Pozyskanie: destylacja para wodna, ekstrakcja noskowrzacymi rozpuszczalnikami organicznymi, maceracja olejami wytrawianie tluszczami na cieplo, wytlaczanie, wyciskanie. destylacji z parą wodną Olejki eteryczne otrzymuje się z różnych części roślin, najczęściej metodą destylacji z parą wodną. Destylarnie znajdują się zwykle w bezpośrednim sąsiedztwie plantacji roślin, dzięki czemu rośliny poddawane takiemu procesowi zachowują świeżość. W pierwszym etapie produkcji odpowiednie części roślin ( nasiona, łodygi, liście lub kwiaty) są ugniatane w kadziach, a następnie poddawane działaniu pary wodnej. Wskutek tego wraz z parą wodną olejki eteryczne unoszą się w górę i przechodzą do kondensatora, gdzie następuje skroplenie mieszanki. Z kondensatora mieszanka zostaje przesłana do urządzenia chłodzącego, w którym ulega schłodzeniu. Olejki eteryczne oddzielają się od wody i wypływają na jej powierzchnię. Ostatni etap to zbieranie olejku z powierzchni wody. Aromaterapia: terapia napiec nerwowa, rozne zapachy mogą wywierac wpływ pobudzający lub uspokojajacy. Arezoloterapia: to wziewanie substancji farmakologicznie czynnych w celach leczniczych i profilaktycznych w preparatach aerozolowych, działają przeciwzapalnie i baktreiobojczo, upplynniaja wydzieline, przyspieszaja odnowe blony sluzowej układu oddechowego. Zbiorniki olejkowae: kuliste elipskodalne, pwostaja w tk przez rozsuwanie się sąsiadujących kom, rozpuszczanis ei ścian kom lub onba naraz. Przewody olejkowateL roznia się od zbiornikow kształtem, sa mniej lub bardziej wydłużone, pwostaja przez rozsuniecie się sąsiadujących tkanek, sa w korzeniach i lodygach. Przewody balsamowe: powstaja podobnie i sa w iglach drewnie i drzew krzewow iglastych. Ekstrakcja ciecz – ciecz Ekstrakcja - jest to metoda wyodrębniania z mieszaniny ciał stałych lub cieczy jakiegoś składnika przy pomocy rozpuszczalnika tak dobranego, aby rozpuszczał przede wszystkim żądany związek. Chemicy stosują tę metodę do otrzymania związków naturalnych z materiału roślinnego (liści, kory itp.). Rozdrabnianie surowca Rozdrabnianie na sucho _ polega na łamaniu , mieleniu lub rozgniataniu surowca w łamaczach , młynach ,gniotownikach Rozdrabnianie na mokro – ogranicza utlenianie się związków czynnych , zmniejsza ilość rozkruszu , eliminuje zapylenie hali i możliwość eksplozji płynów Temperatury suszenia surowców zielarskich Każdy z gatunków charakteryzuje się pewnymi specyficznymi zaleceniami suszenia, które mają zapewnić minimalne straty cennych substancji zawartych w roślinie. Każdy surowiec wymaga innych temperatur suszenia : surowce olejkowe :30-45 st. / glikozydowe :40-60st./ flawonoidowe :80-100st / Alkaidowe : 60-80st / Garbnikowe : 40-55st / gorycze :do 50st / śluzowe : 40st Sposoby wytwarzania olejku przez rośliny Rośliny syntetyzują i uwalniają do otoczenia bardzo różnorodne lotne substancje organiczneNiektóre substancje zapachowe występują dość powszechnie, wydaje się jednak, że zapachy są w dużym stopniu charakterystyczne dla gatunku.Żadne dwa gatunki roślin nie wytwarzają identycznych mieszanin zapachowych Substancje lotne wydzielane z kwiatów służą jako atraktanty dla zwierząt zapylających, substancje wydzielane z części wegetatywnych służą odstraszaniu roślinożerców, przywabianiu wrogów tych roślinożerców oraz zaalarmowaniu sąsiednich roślin. Zapach kwiatów wabi zwierzęta zapylające na różne sposoby – najczęściej jest po prostu zaproszeniem na ucztę lub na gody.Olejki eteryczne są produkowane we włoskach wydzielniczych epidermy (tkanki okrywającej), np. u pelargonii, u chmielu, u mięty, u geranium. Mogą być także wytwarzane w specjalnych gruczołach wydzielniczych czy przewodach wydzielniczych, rozproszonych w tkance miękiszowej lub okrywającej; olejki są wówczas gromadzone w specjalnych zbiornikach lub kanałach olejkowych (np. u sosny, u dziurawca, u cytryny). Włosek wydzielniczy, np. u mięty zbudowany jest z trzonka oraz główki. W młodych włoskach mięty olejek eteryczny znajduje się w cytoplazmie w formie kropelek; w miarę dojrzewania włoska dyfunduje olejek przez ścianę komórkową do przestrzeni podkutikularnej. Jakość w trakcie wegetacji: zmienność egentyczna, rozwojowa, czynniki środowiskowe. Zmienność ontogenetyczna: głównym czynnikiem zmian w zawartości sub biol czynnej w roślinie jest zmienność rozwojowa a ich przebieg i charakter jest typowa dla danego gatunku czy biotopu, czynniki środowiska mogą przyspieszac lub opuzniac przechodzenia kolejnych faz rozwojowych, nie zmianiaja zależności pomiedzy cechami morfologicznymi z zawartością cial czynnych w danym organie rośliny. Wpływ czynników zewnętrznych na jakość surowca Światło – różnicuje zawartość i skład olejku u roślin olejkowych , wpływa dodatnio na zawartość glkozydów w roślinie , zwiększa zawartość alkaloidów u niektórych roślinWzrost temperatury - podnosi zawartość olejku u roślin z rodziny wargowych i zmniejsza jego zawartość u roślin z rodziny baldaszkowatych ; podnosi zawartość glikozydów nasercowych w naparstnicy purpurowej oraz alkaloidów u gatunków z rodziny psiankowatych ; reakcja roślin zawierających flawonoisdy na temp. jest różna Wilgotność gleby - przy optymalnym zaopatrzeniu w wode otrzymuje się znaczne zwyżki plonu surowca oraz plonu ciał czynnych Fizyczne właściwości gleby – maja duży wpływ na rośliny zielarskie , których częścią użytkowa jest korzeń.Większość roślin wymaga do normalnego rozwoju gleb o odczynie obojętnym lub zasadowym czynniki oddziaływuja na jakość surowca- czynniki klimatyczne (światło, temperatura , wilgotność gleby , fizyczne właściwości gleby)- odpowiedni termin zbioru - rodzaj substancji biologicznie czynnej zawartej w surowcu - pora dnia w czasie zbioru i panującapogoda - sposób przechowywania surowca po zbiorze -parametry suszenia : temperatura, czas suszenia , szybkość przepływu powietrza , rozdrobnienie grubość warstwy suszonego surowca Zbiór surowców ze względu na porę roku i typ surowca Termin zbioru w duzym stopniu decyduje o jakości surowca zielarskiego.Rozróżnia się 4 terminy zbioru: WIOSENNY – od odmarznięcia gleby,ruszenia soków i wypuszczenia liści do połowy maja LETNI – od połowy maja do września , obejmuje okres pełnego rozwoju roślin.W tym czasie zbira się kwiaty , liście , owoce , nasiona.JESIENNY – od wrzesnia do zamarznięcia gleby.Zbiera się korzenie , kłącza ,bulwy,pozno dojrzewające owoce i nasiona,czasem późne kwiaty,liście i ziele. ZIMOWY- zbiera się niektóre zimozielone oraz niektóre owoce. Warunki suszenia surowca Pomieszczenie, w którym suszy się zioła musi być przewiewne i musi w nim panować półmrok. Suche i ciepłe powietrze znakomicie pozbawia surowce zielarskie wody.W pomieszczeniu w którym suszymy zioła nie mogą się z...