Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
Rachunkowość zarządcza niekiedy określana mianem rachunkowości menedżerskiej to jeden z członów rachunkowości (obok rachunkowości finansowej i podatkowej.
Rachunkowość zarządcza służy celom wewnętrznym przedsiębiorstwa, dostarczając danych niezbędnych do podejmowania decyzji bieżących i rozwojowych oraz informacji, które ułatwiają podejmowanie decyzji strategicznych, taktycznych, operacyjnych, planowanie i kontrolę poprzez wyspecjalizowane techniki i procedury, jak np. budżety, modele rachunku kosztów, analiza zachowania się kosztów i informowania od dokonaniach.
Rachunkowość zarządcza to system gromadzenia, opracowania i prezentacji informacji finansowych i niefinansowych dotyczących przeszłych i przyszłych zjawisk gospodarczych w celu wspomagania kierownictwa w planowaniu, podejmowaniu decyzji i kontroli.
Rachunkowość zarządcza obejmuje tematykę kosztowo-wynikową.
Rola rachunkowości zarządczej w procesie decyzyjnym
· Identyfikacja problemu,
· Pomiar informacji,
· Gromadzenie informacji,
· Przetwarzanie informacji,
· Przekazywanie informacji użytkownikom.
Informacja:
· Musi być użyteczna,
· Istotna,
· Ma swoją wartość,
· Kosztuje i nie może być droższa od uzyskanych korzyści (zasada prowadzenia rachunkowości zarządczej).
Informacje dostarczone przez rachunkowość zarządczą służą:
· Wyjaśnianiu wątpliwości np. co do sposobu działania,
· Wyborze tych zadań, na których przedsiębiorstwa powinno skupić uwagę,
· Rozwiązywaniu problemu, czyli znalezieniu najlepszego z możliwych sposobu wykonania zadania,
· Kontroli zarówno przebiegu poszczególnych procesów, jak i realizacji planów i budżetu.
Funkcje rachunkowości zarządczej
· Funkcja planistyczna – polega na dostarczaniu informacji zmniejszających stopień ryzyka przy dokonywaniu wyboru oraz danych potrzebnych do podejmowania decyzji w procesie zarzadzania jednostką, pomagających zbudować wzorce kosztów, stanowiące podstawę oceny podjętych działań,
· Funkcja organizacyjna – rachunkowość zarządcza znajduje swój wyraz w strukturze, która definiuje podporządkowanie, odpowiedzialność i specjalizację; zakreśla granicę pomiędzy ośrodkami odpowiedzialności, wskazuje zadania i kompetencje decyzyjne kierowników ośrodków,
· Funkcja kontrolna – wskazuje różnice między wielkościami planowanymi a rzeczywiście osiągniętymi; identyfikuje odchylenia pod kątem miejsc ich powstania, przyczyn i osób odpowiedzialnych,
· Funkcja komunikacyjna – zapewnia należyty system komunikacji poprzez odpowiednie formy i metody przepływu informacji (sprawozdania, raporty, polecenia i instrukcje).
Zadania rachunkowości zarządczej
· Dostosowanie przedsiębiorstwa do zmian otoczenia,
· Prowadzenie polityki produkcji i sprzedaży,
· Decydowanie o poziomie cen,
· Wzbudzanie aktywności zatrudnionych,
· Tworzenie skutecznych systemów planowania i kontroli,
· Sterowanie płynnością środków pieniężnych,
· Rozwiązywanie szczegółowych problemów decyzyjnych.
Istota kosztów w rozumieniu rachunkowości zarządczej
· Koszty stanowią przedmiot zainteresowania rachunkowości zarządczej przez pryzmat problemów decyzyjnych, których rozwiązanie powinno być podporządkowane kryterium globalnej, efektywności jednostki gospodarczej (efektywne wykorzystanie wszystkich czynników produkcji),
· Koszty są jednym z najważniejszych mierników gospodarczych. Decydują nie tylko o wyniku finansowym, ale również mają kluczowe znaczenie przy wyborze najkorzystniejszego wariantu zaangażowania zasobów do osiągania założonych celów,
· Poziom poniesionych kosztów determinuje efektywność wykorzystania zasobów rzeczowych, finansowych, ludzkich i informacyjnych, wpływa na wysokość osiągniętej marży i kondycję finansową przedsiębiorstwa oraz decyduje o możliwości bądź braku dalszego rozwoju podmiotu gospodarczego w przyszłości,
· Koszty pozwalają ocenić zmiany, jakie zachodzą w podmiocie, określić jakość pracy oraz stopień wykorzystania czynników produkcji.
Podstawowe kryteria klasyfikacji kosztów
1. Koszty dla celów sprawozdawczych.
2. Koszty dla podejmowania i optymalizacji decyzji gospodarczych.
3. Koszty dla celów kontrolnych.
2. i 3. – koszty dla celów zarządczych
Klasyfikacje kosztów w rachunku systematycznym
· Do grupy kosztów materialnych zalicza się amortyzację, zużycie materiałów i energii oraz usługi obce materialne. Pozostała część kosztów rodzajowych to koszty niematerialne, stanowiące część wartości nowowytworzonej w danej jednostce gospodarczej.
· Na podstawie analizy relacji pomiędzy poszczególnymi składnikami kosztów materialnych i niematerialnych można ocenić stan techniczny przedsiębiorstwa oraz poziom materiałochłonności i pracochłonności jego produkcji.
· Koszty produktów są identyfikowane z wytworzonymi produktami (np. materiały bezpośrednie, płace bezpośrednie i pośrednie koszty produkcyjne) lub nabytymi towarami przeznaczonymi na sprzedaż.
· Koszty okresu są to koszty odnoszące się do okresu, w którym zostały poniesione. W skład tych kosztów wchodzą koszty, które nie są bezpośrednio związane z produkcją i nie biorą udziału w wycenie zapasów oraz koszty produktów sprzedanych w danym okresie.
· Koszty bezpośrednie są to koszty, które można bezpośrednio przypisać do produktu według dokumentów księgowych. Do kosztów tych należą koszty materiałów bezpośrednich, robocizna bezpośrednia oraz inne koszty bezpośrednie.
· Koszty pośrednie obejmują tą część kosztów własnych produkcji, których bezpośrednie ustalenie za pomocą dokumentów źródłowych jest niemożliwe lub nieistotne i w związku z tym rozlicza się je pośrednio na podstawie umownych kluczy podziałowych (są to koszty wydziałowe, ogólnozakładowe, zakupu i sprzedaży).
Klasyfikacje kosztów na potrzeby zarządzania
· Koszty zmienne wykazują korelację w rozmiarami produkcji (np. materiały bezpośrednie i płace bezpośrednie) i są skutkiem podejmowania decyzji krótkookresowych w przedsiębiorstwie.
· Koszty stałe nie wykazują reakcji na zmiany w pewnym przedziale wolumenu produkcji (np. amortyzacja ustalana metodą liniową, koszty czynszu, administracji), ale reagują na zmiany innych czynników (np. inflację czy stopień wykorzystania zdolności wytwórczych) i są wynikiem decyzji długookresowych, inwestycyjnych, które kształtują posiadany potencjał produkcyjny).
· Koszty semizmienne składają się z części stałej i zmiennej np. remonty i konserwacje maszyn, niezależne od poziomu produkcji (część stała) oraz zależne od czasu pracy maszyn, a tym samym od poziomu produkcji (część zmienna).
· Z punktu widzenia długiego okresu wszystkie koszty są zmienne. Zwiększenie potencjału wytwórczego, poprzez zakup nowych budynków administracyjnych, maszyn i urządzeń, powoduje równocześnie wzrost kosztów stałych jak: zużycie energii w nowych budynkach administracyjnych, koszty amortyzacji nowych maszyn i urządzeń itd.
· Menedżer może wpływać na wysokość niektórych rodzajów kosztów stałych, także krótkich okresach czasu np. ponosząc dodatkowe koszty reklamy, ustanawiając nowy budżet, zatrudniając nowych pracowników w dziale sprzedaży. Powyższe zmiany nie wynikają z ilości wytwarzanych produktów, lecz są wynikiem decyzji menedżerów, którzy uznali je za konieczne.
· Koszty stale można podzielić według stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych na:
ü Koszty użyteczne odnoszą się do tej części kosztów stałych, które dotyczą zdolności produkcyjnych uruchomionych do realizacji produkcji w danym okresie.
ü Koszty puste związane są z tą częścią kosztów stałych, które są ponoszone w związku z posiadaniem i utrzymaniem potencjału wytwórczego w stanie gotowości w sytuacji, gdy część z tego potencjału nie będzie wykorzystania. Z uwagi na to, że koszty te nie przyczyniają się do tworzenia nowych wartości (wyrobów) często określane są jako koszty nieużyteczne.
· Koszty kontrolowane to koszty będące przedmiotem racjonalnej regulacji menedżera, czyli takie, na których wielkość kierownik ma wpływ.
· Koszty niekontrolowane, to koszty, na których kształtowane się zarządzający ośrodkiem odpowiedzialności nie może oddziaływać.
· Koszty, które nie są kontrolowane na danym poziomie zarządzania, są kontrolowane na wyższych poziomach odpowiedzialności, co oznacza, że wszystkie koszty są kontrolowane na określonym szczeblu władzy i w określonym czasie.
· Podział kosztów na kontrolowane i niekontrolowane pozwala na personalne (do danej osoby) przypisanie wszystkich pozycji kosztów oraz umożliwia ocenę kierowników ośrodków odpowiedzialności wyłącznie za koszty, które od nich zależą.
· Koszty pojedyncze to te, które ujmowane są relatywnie pojedynczo przy pomocy dokumentu na nośnik kosztów (sztuka, tona, metr, roboczogodzina) na klienta, na stanowisko kosztów, na zamówienie itp.
· Koszty wspólne charakteryzują się tym, że nie można ich przypisać odpowiednim celom działania: produktom, procesom, obszarom sprzedaży, czy też grupom odbiorców. Do kosztów tych zalicza się płace pracowników pośrednio produkcyjnych, materiału pomocnicze, koszty najmu, dzierżawy, nadzoru, ogrzewania itp.
· Koszty proste, czyli takie, które nie dadzą się rozłożyć na elementy prostsze (obejmują zużycie pierwotnych czynników pracy w przedsiębiorstwie).
· Koszty złożone składają się z kilku pozycji kosztów prostych (np. koszty produktów wytwarzanych przez wydziały produkcji pomocniczej, zużytych w działalności podstawowej).
· Koszty historyczne to koszty, które zostały już poniesione i nie ma możliwości wpływu na ich zmianę.
· Koszty odtworzeniowe są związane z odtworzeniem wyrobu lub usługi według aktualnie obowiązujących cen.
· Koszty planowane odnoszą się do przyszłych kosztów, które dopiero będą poniesione, więc mogą być różne w zależności od przyszłych kierunków działania przedsiębiorstwa.
· Koszty utraconych korzyści są rodzajem kosztów alternatywnych informujących o tym, co przedsiębiorstwo traci na skutek odrzucenia lub ograniczenia alternatywnego wariantu działania. Występują one w przypadku ograniczonych zdolności produkcyjnych.
· Koszty utopione odnoszą się do tych pozycji kosztów, które zostały już poniesione i podjęcie decyzji, niezależnie od jej rodzaju, nie zmieni tego faktu.
· Koszty krańcowe powstają, gdy wytwarzania jest dodatkowa jednostka produktu. W odniesieniu do kosztów zmiennych są to głównie koszty robocizny i materiałów bezpośrednich. Zwiększenie działalności o kolejną jednostkę może wywołać także potrzebę zakupu dodatkowego urządzenia, czyli wzrost kosztów stałych.
· Koszty istotne (decyzyjne) to te przyszłe koszty, których wysokość ulegnie zmianie w wyniku podjętej decyzji.
· Koszty nieistotne (niedecyzyjne) to koszty, które nie wywierają żadnego wpływu na podjętą decyzję, niezależne od danego projektu czy przedsięwzięcia, więc nie powinny być brane pod uwagę w procesie podejmowania decyzji. Kosztami nieistotnymi będą te składniki kosztów, które wystąpiły w tej samej wysokości w różnych wariantach decyzyjnych.
· Koszty przesądzone to te, które zostały wywołane przeszłymi decyzjami, więc nie można już na nic wpłynąć bieżącymi decyzjami.
· Koszty nieprzesądzone (niedokonane) dotyczą tych pozycji kosztów, które pod wpływem danej decyzji mogą jeszcze zostać zmienione. Są to koszty jeszcze nie zapadłe, których można uniknąć, ponieważ nie są związane ani wcześniejszymi zobowiązaniami ani zaangażowaniem środków.
· Koszty inżynierskie są to koszty, których niezbędną do poniesienia wysokość można właściwie oszacować (np. koszty materiałów bezpośrednich ustalone na podstawie norm zużycia ilości materiałów na jednostkę produkcji).
· Koszty swobodne (menedżerskie) są to koszty, których wysokość może być kształtowana dowolnie w granicach szerokich limitów przyznanych osobie zarządczej danym ośrodkiem odpowiedzialności (np. koszty ogólne i administracyjne, koszty działalności marketingowej).
· Koszty ciągnione są konsekwencją wcześniej podjętych decyzji (np. płace pracowników zatrudnionych na zasadzie umowy o pracę, amortyzacja wcześniej nabytego środka trwałego).
· Koszty fazy projektowania obejmują koszty ponoszone na prace badawcze, przygotowanie prototypu, przeprowadzenie prób i testów.
· Koszty fazy wytworzenia to koszty związane z wytworzeniem produktu, jego promocją i sprzedażą.
· Koszty fazy posprzedażnej obejmują m.in. koszty przeglądów gwarancyjnych, likwidacji linii technologicznych wykorzystywanej do produkcji danego wyrobu.
WYKŁAD 3
27.03.2013
Definicja rachunku kosztów
ü Rachunek kosztów to ogół działań zmierzających do odzwierciedlenia procesów zachodzących w przedsiębiorstwie, poprzez ujęcie, zgrupowanie i interpretację, w określonych przekrojach, kosztów produkcji i sprzedaży produktów, mierzonych ilościowo i wartościowo, za pewien okres czasu, w celu uzyskania informacji potrzebnych do ustalenia wyników i kierowania przedsiębiorstwem lub ich zespołem.
Istota rachunku kosztów
ü Rachunek kosztów rozumiany tradycyjnie oznacza część rachunkowości finansowej, obejmującą ewidencję, kalkulację kosztów oraz ich analizę. Celem tego rachunku jest zaspokojenie wymagań rachunkowości i sprawozdawczości finansowej.
ü Współcześnie od rachunku kosztów wymaga się, aby dostarczał informacji ekonomicznej zarówno na potrzeby odbiorców wewnętrznych (menadżerowie przedsiębiorstwa) jak i zewnętrznych (właściciele, agendy rządowe itp.).
ü Podmiotem rachunku kosztów może być przedsiębiorstwo lub wydzielona jednostka organizacyjna.
ü Przedmiotem rachunku kosztów są procesy gospodarcze (zaopatrzenie, produkcja, magazynowanie, dystrybucja, sprzedaż) oraz związane z ich efektami koszty.
ü Głównym celem prowadzenia rachunku kosztów jest dostarczenie informacji niezbędnych do oceny efektywności gospodarowania i podejmowania decyzji.
Zadania rachunku kosztów
ü Pomiar i wycena kosztów związanych z nabywaniem posiadaniem i wykorzystaniem zasobów czynników produkcji.
ü Ujęcie rzeczowego przebiegu procesów zaopatrzenia, produkcji i zbytu, czyli przekształcenia czynników produkcji w produkty.
ü Grupowanie kosztów w różnych przekrojach, uwzględniających przekształcenie informacji o kosztach czynników produkcji w informacje o kosztach produktów.
ü Prezentacja informacji kosztowych w formie sprawozdań umożliwiających interpretację i analizę kosztów.
ü Dostarczenie danych do zarządzania podmiotem istotnych dla podejmowania decyzji przez menedżerów dotyczących np. opłacalności kontraktów, ustalania cen, polityki zaopatrzeniowej oraz dla planowania i kontroli poziomu kosztów.
Rachunek kosztów jest niezbędny przy:
· Kontroli poziomu kosztów,
· Ustalaniu prawidłowego wyniku finansowego,
· Kalkulacji cen,
· Ocenie opłacalności nowych inwestycji i przedsięwzięć gospodarczych,
· Planowaniu i programowaniu produkcji,
· Mierzeniu rentowności wytworzonych wyrobów i usług,
· Ocenie realizacji celów przez wyodrębnione organizacyjnie komórki.
Rodzaje rachunku kosztów
Rachunek kosztów może b...