Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
//-->.pos {position:absolute; z-index: 0; left: 0px; top: 0px;}Hydrologia-nauka dotycząca nauk o Ziemi, jest tonauka przyrodnicza, a także inzynierska zajmujaca siębadaniem hydrosfery (wodami powierzch.)podziemnymi i atmosferycznymi. Zajmuje siękrążeniem wody w przyrodzie.Podział hydrologii:Hydrometria-zbiera inf. ilościowe o różnychobiektach wodnych, o zjawiskach, procesach wobiektach wodnych, stanu wodyHydrografia-opisujezjawiska wodne, tworzy mapyhydrograficzneHydrologiaogólna-nauka o wodachlądowych, dotycząca poszczególnych obiektówHydrologia dynamiczna-opisuje i ukazuje zjawiskahydrologiczne, pokazuje przebieg zmienności wodyHydrologia regionalna-porównuje zjawiskahydrologiczne w różnych regionachHydrologia stosowana-praktyczne zasyosowanie całejhydrologii do prac i rozwiązań inżynieryjnychPodział hydr. Ze wzgl. Na obiekty badań:Hydrometerologia- wilgotność w atm., opady atm.,przemiany wody ciekłej w parę wodną.Hydr. Rzek(potamologia)-bada ustrój hydrol. Rzek,procesy wyst. W korytach rzek np. rumowisko rzeczneHydr. Jezior (limnologia)-bilans wodny jezior,zanieczysz. Jeziora, związki wód jeziornych zpodziemnymiHydr. Bagien (paludologia)dynamikawymiany wody na obszarach podmokłychHydr. Lodu (kriologia)nauka o lodzie naturalnym,wchodzącym w skład hydrosferyHydr. Źródeł(krenologia)warunki wyst. ŹródełHydr. Gleb (pedohydrologia)-wody gleboweHydrogeologia-o wodach podziemnych, ichpochodzeniu, zasobach, właściwości chem. i fiz.Podział hydrologi ze wzgl. na cechy wody:Hydrofizyka-fizyczne właściwości wód naturalnych iwszystkich procesów fiz.Hydrochemia-chem. właściwości wód i procesy chemHydrobiologia-życie org. W środowisku wodnym.Zlewnia- obszar, z którego wody spływają do jednegoodbiornika (rzeki, jeziora, mokradła).Zlewnia możepokrywać się z dorzeczem.Dorzecze- obszar zktórego wody spływają do jednego systemu rzecznego(siecirzecznej).Każda zlewnia ma granice.Tą granicęnazywamy działem wodnym.Jest to liniarozdzielająca kierunki odpływu wód do dwóch różnychsystemów rzecznych.Ciek– określeniepowierzchniowych wód płynących w formieskoncentrowanej pod wpływem sił ciężkości korytemnaturalnym lub sztucznym o określonym obszarzezasilania.Nurt –strumień wody płynący z maksymalnąprędkością, zależną od spadku rzeki i wielkościprzepływuPrzepływ –objętość wody przepływającejprzez określony przekrój poprzeczny koryta cieku wjednostce czasu.Odpływ –ilość wody, która odpływaprzekrojem poprzecznym koryta cieku z określonejzlewni w ciągu określonego czasu.Rok hydrologiczny–okres od 1 listopada do 31 października następnegorokuDolina cieku– obszar położony po obu stronachcieku, utworzony na skutek erozyjnego działania wodypłynącejLinia nurtu –linia łącząca miejsca onajwyższej głębokości w korycie rzeki i przeważnienajwiększej prędkości przepływuSpadek bezwzględny– element ciekuLinia wododziałowa-linia na mapie za pomocą, którejoznacza się dział wodny. Linia oddzielającą sąsiadującedorzecza.Spływ powierzchniowy –jeden z procesówkrążenia wody w przyrodzie, stanowi go ta częśćopadów która spływa po powierzchni gruntu dozbiorników wodnych.Działy wodne-zależą od nich powierzch.Poszczególnych zlewni i dorzeczy.Dział wodny(system Hortona)-zagłębia bezodpływowe:-lokalne(np. oczko, sadzawka) woda z nich nie odpływa, drogaodpływu-woda infiltruje w głab albo paruje; -areiczne-łaczna pow. wszystkich kontynentów 22% wody nieposiadajece odpływu, żaden ciek nie odpływa do morzalub oceanu.Podział wód powierzchniowych:-obiektypunktowe (ródła) -obiekty liniowe -obiektypowierzchnioweŹródło-naturalny wypływ wody spod pow. ziemi,gdzie warstwa wodonośna przebija teren.Przepuszczalność utworów glebowych:duża(żwir,piasek), mniejsza(piaski gliniaste, gliny piaszczyste),słabo (gliny).Wody podziemne:Często napływają z dalekich odległości.Woda głebszego poziomu wodonosnego napływa zwiększej odległości więc ulega samoczyszczeniu i jestczystsza niż z płytszego poziomu. Wody podz. Mogąwypływać pod górę a wody powierz. Nie!.Rodzaj źródeł:szczelinowe, uskokowe (w miejscachgdzie nastapiło przesuniecie warstw skalnych),krasowe(obszary krasowe- skała węglowa, skały się rozpu.Przez węglan wapnia i przez te rozp. Skał tworza sięjaskinie), źródła obfite w wode-wywierzyskaPodział źródeł: ze wzgl. Na ukształtowanie terenu:zboczowe, krawędziowe, terasowe, przykorytowe ikorytowe, grzbietowe.Obiekty Liniowe, podział:strumyki i strumienie(najmniejsze drobne cieki naturalne, spotykane naobszarach nizinnych), rzeka (powstaje z połączeniapotoków strumieni i strumyków tworząc ciek, płynie podwpływem grawitacji), potok( niewilki ciek, na obszarzegórskim).Różnice obiektów liniowych:-woda w potoku (płynieszybko, musi być wyskokie nachylenie profilu podłużnego,materiał skalny w dnie potoku), woda w strumieniach(woda płynie wolno, nie ma zawirowań, niskie nachylenieprofilu podłużnego).Elementy doliny rzecznej:koryto-najwazniejsza forma doliny rzecznej, najniższaczęść dna doliny wyżłobiona przez rzekę, którą płyniewoda przez większą część rokuŁożysko– część dnadoliny rzecznej obejmująca koryto rzeki i teras rzecznyzalewowy, zajmowana przez wodę w czasie wysokichstanów wody (wezbranie czy powódź).Plosa– głębokieczęści koryta występujące pod stromym brzegiemwklęsłymPrzemiał– płytki odcinek koryta uformowanyprzez ruchome ławice przegradzające koryto pod kątem dokierunku wody, łączące odsypy prawo- i lewoboczne, aoddzielające plosaŁawica– forma stanowiącanagromadzenie rumowiska w środkowej części koryta.Odsypiska– fałdy boczne rozmieszczone między plosamina przemian po obu stronach koryta.Terasy rzeczneto prawie poziome powierzchnie o różnejszerokości, ciągnące się wzdłuż doliny rzecznej na różnychwysokościach. Mogą występować symetrycznie po obustronach doliny lub tylko po jednej. Często istnieje kilkastopni teras rzecznych .Profl podłużny rzeki (krzywaerozyjna)– profil podłużnykoryta rzekiprzedstawiającyzróżnicowanie jego spadku wzdłużbiegu rzeki. Począteki najwyższy punkt krzywej erozyjnej stanowi miejsce, wktórym bierze początek rzeka, najniższy, końcowy punktodpowiadawysokości bezwzględnejujścia rzeki domorza, jeziora lubrzeki głównej.Spadek rzeki,wielkość charakteryzującaprofil podłużny rzekiidynamikę wody rzecznej. Jest to stosunek różnicywysokości, jakie rzeka pokonuje od źródeł do ujścia (lubna wybranym odcinku), do długości rzeki. Spadek rzekiwyraża się w promilach. (I=dletaH/L)4 rodzaje spadków rzek:-wklesły- w górnej części są wiksze wartości, zmniejszająsię w środkowym a najmniejsze mają w dolnym.-prostoliniowy- wyst. W krótkich rzekach ponieważ onenie wytwarzają procesów erozyjnych-spadkowy- nie wykształcił się powoduje to budowageologiczna -wypukłyOdcinek brzegu rzeki dzieli się na 3 odcinki:dolny (małe spadki, mała prędkosć wody, wyst. Drobnegomatreriału skalnego, procesy akumulacji) górny ( dużespadki, szybki spływ wody, gruby materiał skalny, procesyerozji) środkowy (odcinek przejściowy, łaczy cechyośrodka dolnego i górnegoParametry morfotyczne rzeki:długość (dł. rzeki liczonawzdłuż nurtu) rozwinięcie rzeki (stosunek dł. rzeki do liniiprostej łączącej źródło z ujściem) krętość rzeki ( stosunkedł. rzeki do linii rzeki)Cieki sztuczne:rowy (wykop podłużny, w którym wodawyst. Tylko okresowo); kanały (mają dobrze umocnionebrzegi, wzdłuż kanałów wyst. Wieloróżnorodne budowynp. kanały melioracyjne, przemysłowe).Sieć rzeczna (system rzeczny)-tworza go wszystkie cieki,aby funkjonował ten system muszą być opady atm., abypopłyneła woda w ciekach musi być od 200-300 mmopadów, w strefie podzwrot. Od 400-500 mm a w suchejstrefie 700-1000 mm. Jeżeli tych opadów jest mniej torzeki iwysychaja.Podział rzek ze wzgl. Na ciagłe zasilanie:permamentne(stałe), spradycznie wysychające, okresowe (periodyczne),epizodyczne.Podział rzek ze wzgl. Na charakter środowiskageograficznego:-rzeki górskie (spadek wysokości powyzej5 promili, gwałtowne wezbrania stanów wody, zasilanewodą roztopową ze śniegów, wyst. Grubokruszowe skały)-rzeki równinne, nizinne (spadek poniżej 1 promila,wezbrania łagodne, zasilane wodami podziemnymi iopadami, materiał to drobne ziarniste piaski) -rzekibagienne (zblizone do rzek jeziornych, płyna w sasiedztwieobszarów podmokłych) -rzeki jeziorne (najbardziejrównomierny odpływ wody w ciągu roku, są najbardziejprzyjazne srodowisku) -rzeki krasowe (daja im poczatekźródła krasowe) -rzeki autochtoniczne (płyna w jednejstrefie klimatycznej) -rzeki allochtoniczne (płyna w kilkustrefach ale zasilane są tylko w jednej)Strefy sanów wody- znajomośc ich stanowipodstawe do określania stanówpowodziowych przy codziennym odczycie.I strefa- strefa stanów wysokich; tworzawszystkie wartości które były najwieksze wciągu kilkudziesieciu lat. Średnia wielkawoda (średnia najwyzsza stanow wody),niska wysoka woda (nww) wielka wysokawoda (www)II strefa- strefa stanów niskich: wysokaniska woda, średnia niska woda, najniższaniska wodaIII strefa- strefa stanów średnich- kazdarzeka ma średnie stany wody w ciagukilkudziesieciu lat; wysoka srednia woda,średnia srednia woda, niska srednia woda.NIŻÓWKI: niżówki płytkie (nsw-snw) czyliod najnizszej sredniej wody do sredniejniskiej wody oraz niżówki głębowe(<snw) mniejsze od sredniej niskiej wody.Fazy rozwoju niżówki: susza atm. (długiokres bezdeszczowy, jego długosć zalezy odpory roku i zagospodarowania terenu)-susza glebowa -susza hydrologiczna-obniża się poziom wody w ciekach, z uwagina spadek zasilaniaLimnigraf- urządzenie automatyczne dorejestracji stanów wody Limnigram-wykres przebiegu stanu wody.Przepływ nienaruszalny- taki przepływ wrzece, który pozwala na przezycie zwierząt inie powoduje niszczenia ekosystemuWezbrania- stany wody wyższe odsredniego stanu wody. W rzekach możenastapic powódź ale nie musi.Powódź- takie wezbranie które powodujeszkody gospodarcze, kazda powodz jestwezbraniem, wyst. Kiedy woda wylewa siępoza koryto rzeki.Rodzaje wezbrań: 1)opadowe nawalne-charakt. Dla okresów kiedy w krótkimczasie wystapi dyży opad atm. 2)opadowerozlane- większa część powierzch. Zlewnilub dorzecza, niebezpieczniejsze odnawalnego 3)roztopowe- związane ztopnieniem sniegu 4)zatorowe lodowe-stanowia najnieb. Moment w rokuhydrologicznym, wyst. Na dużych rzekach.Powstają przez tworzenie się lodubrzegowego, który jest niszczony przez falei wiatr. Spływa, tworzy się kra, krazatrzymuje się przez wyst. Przeszkody,wpadają na nia inne kry. Wszystko zamarzai jest za dużo lodu. Przeszkody wyst. Narzekach nieregularnych. 5)sztormowe-wyst.tylko na rzekach które wpływajabezposrednio do morza; wyst. Tylko wdolnych ujściach. Gdy poziom morzawzrasta utrudnia to swobodny przepływwód rzek przymorskich 6)zatoroweśryżowe- niebezp. Niż lodowe, zapycha siękoryto rzeki śryżem i powoduje zatór, śryżzapycha wolne mijsca i nie da się dowysadzić tak jak w zatorów lodowych.Śryż- każda rzeka transportuje cząstkimineralne lub organiczne, gdy w czasiezimy następuje szybki spadek temp., jeżeliw wodzie znajduja się te cząstki to ichtemp. Spada szybciej ni ż wody wokół nichkrystalizują się mineralnekryształkilodowe. Śryż- kuleczka lodowa z jądremmineralnym. Im rzeka prowadzi więcejczasteczek mineralnych tym większeprawdopo. Wyst. Śryżu.Wezbrania spadowe zależą od:1.intensywności opadów atm, 2. powirchniobjętej opadem w stosunku do powierchnizlewni. 3. cech fizycznogeograficznychzlewni (budowa geologiczna, zata roślinna,okres w którym wyst. Opady, nachylanie ispadki terenu wyst. W zlewni, udział i rolaczłowieka 4.stanu retencyjneo zlewni 5.ukształtowania koryta rzeki 6. rozkładuujść odpływówWezbrania roztopowe zależa od: grubościpokrywy śnieznej i zawartosci wody wsniego, intensywnosci topnienia sniegu,głebokosci przymarzniecia gruntu, cechmorfometrycznych zlewniMiary odpływu dzielą się na względne i bezwzględneMiary względnepodają wartości odpływu wodniesieniu do jednostki powierzchni zlewni lub jakostosunek do innych elementówhydrometeorologicznych jak np. opad. Miary te służądo porównywania ze sobą ilości wody odpływającej zezlewni o różnych wielkościach lub o różnym klimacie.Do miar względnych zalicza się :- Odpływjednostkowy q– przedstawia ilość wodyodpływającej w jednostce czasu zjednostki powierzchni rozpatrywanej zlewni , wyrażonąwl/s x km2Miarę tę określa się z równaniaq=1000Q/AGdzie: Q- przepływ [m3/s]A- powierzchnia zlewni [km2]- Wysokość warstwy odpływu H-wyrażawysokość w mm warstwy wody odpływającej wokreślonym czasie z rozpatrywanego dorzecza.(H=V/A)- Współczynnik odpływu α lub c-jest tostosunek ilości wody odpływającej z obszaruzlewni w rozpatrywanym okresie do ilości wody, jakaspadła na obszar zlewni w postaci opadówatmosferycznych w tym samym czasieα =H/PGdzie H- wysokość warstwy odpływu [mm] P-wysokość warstwy opadu [mm]Miary bezwzględneokreślają ilości wodyodpływającej z badanego obszaru bądź teżprzepływającej przez dany przekrój hudrometry.Do miar bezwzględnych zalicza się: -Natężenieprzepływu Q-jest to ilość wody jaka przepływaprzez przekrój poprzeczny ciekuw jednostce czasu. Przepływ wyraża się wnastępujących jednostkach zależnie od ilościprzepływającej wody: [m3/s], [l/s], [dm3/s], [l/min]. Zapomocą tej miary można wyrazić natężenie przepływuchwilowe , albo średnią wartość natężenia przepływu wpewnym okresie. Okresem tym może być doba,miesiąc, półrocze,rok. (Q=V/t) -Objętość odpływu V– jest to ilośćwody , jaka odpływa z określonego obszaru w pewnymczasie. Objętość tę oblicza się z zależności:Q=86400לr×∆tQGdzie: 86400-liczba sekund w ciągu doby, Qśr-przepływ średni w danym okresie [m3/s] , Δt- liczba dniIlość wody może być wyrażona w m3, tys m3, mln m3(hm3) lub mld m3 (km3), zależnie odReżim hydrologiczny (ustrój) KlasyfikacjaPardego:1.Rodzaj zasilania (opady atm.,przekształcenie opadu; powierzchniowe ipodziemne) 2. Liczba okresów ekstryalnychprzepływów- przepływ maksymalny iminimalny; wieloleciaRodzaje ustroju rzek: PROSTY: lodowcowy(rzeki mają poczatek z lodowca); Śnieżnygórski (obszary górskie, obszary z duzymnagromadzeniem śniegu); śnieżny nizinny9obszary płaskie nizinne); deszczowyoceaniczny (duze opady w ciągu zimy, małe wśrodku lata, charakt. W środku Europy);deszczowy miedzyzwrotnikowy.W RODZAJUPROSTYM NIE MIESZCZĄSIĘPOLSKIERZEKIZŁOŻONY PIERWOTNY: sniezny przejsciowy(wyst. Na obszarach wyżynno-nizinnych);Śnieżny równinny, Śniezno deszcowy(najwieksze wezbranie- roztopy śnieguwiosną); deszczowo-śnieżny (największewezbranie- duże opady deszczu)Typy reżimów rzecznych Polski: 1. zmiennośćcodziennych przepływów 2.współczynniknieregularności Qśr/mies3. porywystępowania wezbrań 4. rodzaj zasilaniaReżim wyrównany- (poj. Pomorskie, Iławskie,Chełmińskie, Wyzyna Lubelska, Roztoczej)mniej wiecej podobne ilościowo przepływyprzez cały rok.-wezbranie: w, w-z, w-l-zasilanie G-D-Ś G-naj, Ś-najmn.Reżim umiarkowany (poj. Wielkopolskie, Niź.Mazowiecka, Polesie Lubelskie, Wyż. Kielecko-Sandomierska, Sudety i Przegórze)charakteryzuje się dużą liczbą wezbrań wróżnych okresach roku. Pokazuje złożonośćodpływów wody w rzekach Polski środkowej.-wezbranie: w-l, l-w-zasilanie D-G-Ś wyjatek Tatry G-D-Świelkości odpływu. Czas wyraża się w dobach,miesiącach , półroczach , latach.Przepływy chrakterystyczne- minimalne,maksymalne, średnieStany wody: najprostsze urządzdenie dookreślania poziomu w rzece przepływówto wodowskazy.Krzywa konsumcyjna- pokazujezależności stanu wody, a przepływemwody w rzece; uśrednia wartościuzyskane.Zjawiska lodowe- mogą ograniczać ilośćodpływajacej wody w danym przekrojurzeki i przez to są inne wartościprzepływu wody rzeki. Rośli latem teżograniczają. Wiatr może hamowac tempoprzepływu wody.W okresach przedwezbraniowych iprzedpowodziowych nastepują dużezmiany przepływu rzeki.Zbiornik zaporowy- powstaja przezprzegrodzenie koryta rzeki wówczas wyst.Kumulacja w dolinie rzeki.Typy zbiorników sztucznych: -zbiornikipowodziowe (regulowanie przepływu wody wcieku)-zb.żeglugowe (zapewnienie ciągu żeglugi nadanej rzece)-zb. Energetyczne (produkcja energii)-zb.wyrównawcze (buduje się powyżej innychzbiorników; dodatkowa zapora ograniczanadmiar wody- reguluje)-zb. Komunalne- gromadzenie wody napotrzeby gospodarki komunalnej) -zb.Przemysłowe (pobór wody dla ośrodkówprzemysłowych) -zb. Rolnicze (nawadnianiegruntów rolnych) -zb. Przeciwrumowiskowe(przechwytywanie rumowiska w czasiewysokich wezbrań) -zb. Turystyczno-rekreacyjneSkutki budowy zbiorników sztucznych:-zmiany hydrograficzne (cofka, zalanie czescirowów melioracyjnych) -erozja -erozjaboczna-zmiany hydrologiczne -zmiany klimatyczne-zmiany ruchu wód podziem. -zmiany wuzytkowaniu ziemi-zmiany społeczne-zmianyinfrastruktury-powstanie osówisk-zamulaniezbiorników-zmniejszanie wahań wieloletnich pozniomówwody