Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
Finanse są to stosunki ekonomiczne nawiązywane w celu gromadzenia i podziału zasobów pieniężnych.
Finanse to zasoby pieniężne i procesy realizowane za pomocą pieniądza oraz unormowania prawne w tym zakresie (gotówkowe lub bezgotówkowe).
Finanse interesują się nast. zdarzeniami:
-Kreacja pieniądza gotówkowego, tworzonego przy udziale Banku Centralnego i pieniądza bezgotówkowego tworzonego przez Banki komercyjne
-cyrkulacja pieniądza- przepływ pieniądza między podmiotami
-osadzenie pieniądza w postaci oszczędności osób fizycznych i prawnych, rezerw bankowych
Funkcje finansów:
-alokacyjna- finanse jako narzędzie rozmieszczenia dóbr zgodnie z potrzebami podmiotów na rynku
-redystrybucyjna- finanse źródłem dochodów państwa przeznaczonych na finansowanie zadań publicznych
-stabilizacyjna- łagodzenie wahań koniunktury gospodarczej oraz stymulowanie wzrostu gospodarczego przez państwo
-kontrolna- monitorowanie i kontrola przebiegu procesów gospodarczych
Zjawiska finansowe są rozpatrywane w 4 ujęciach:
1) podmiotowym
- finanse państwa
- finanse przedsiębiorstw
- finanse gospodarstw domowych
-bankowe instytucje finansowe ( banki komercyjne, inwestycyjne, banki hipoteczne, ban centralny itp.)
2) przedmiotowym
-transakcje
-transfery
-pożyczki
3) instrumentalnym
-ceny
-stopy procentowe
-kursy walutowe
-kredyty
-podatki
4) funduszowym
a)wg własności:
-fundusze publiczne
-fundusze prawne
b)wg zakresu:
-fundusze makroekonomiczne np. budżet państwa
-fundusze mikroekonomiczne np. Fundusze gospodarstw domowych
c)wg funkcji ekonomicznej podmiotu:
-fundusz państwa
-fundusz banków
-fundusz przedsiębiorstwa
-fundusz towarzystwa ubezpieczeniowego
- fundusz towarzystw inwestycyjnych
d)wg przedmiotu finansów:
- fundusze o przeznaczeniu ogólnym
- fundusze specjalistyczne
Nauki o finansach:
-Finanse przedsiębiorstwa- nauka o operacjach finansowych przedsiębiorstwa, kształtująca zarządzanie przedsiębiorstwem i jego zasobami
-Finanse publiczne- nauka zajmująca się głównie polityką finansową państwa
-Finanse ludności- nauka badająca operacje finansowe osób fizycznych
-Bankowość- nauka o bankach i prowadzonych przez nie operacjach
Procesy o charakterze finansowym:
-lokowanie środków pieniężnych
-wydatkowanie środków pieniężnych
- operacje gromadzenia środków pieniężnych
W gospodarce naturalnej nie występują finanse, istnieją dopiero w gospodarce towarowo – pieniężnej, gdzie jest nadwyżka.
FINANSE podział
-Finanse publiczne
-Finanse prywatne
Finanse publiczne zajmują się tworzeniem funduszy publicznych, która wynika konieczności finansowania różnych dóbr publicznych np. obrona narodowa
Finanse prywatne – pozyskiwanie i wydatkowanie zasobów pieniężnych przez podmioty prywatne (osoby publiczne i prawne)
Oba segmenty są ze sobą powiązane systemem podatkowym oraz przez nieodpłatne usługi publiczne np. służba zdrowia w pewnej części.
Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności:
-gromadzenie dochodów i przychodów publicznych
-wydatkowanie środków publicznych
-finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
-finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu jednostek samorządu terytorialnego
-zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne
-zarządzanie długiem publicznym
-rozliczenia z budżetem UE
Różnice między finansami publicznymi i prywatnymi:
-władza publiczna dysponuje przymusem dla zapewnienia sobie dochodów i nie podlega przymusowi w zakresie wydatków. Podmioty prywatne znajdują się w sytuacji odwrotnej.
-finanse publiczne wyrażają się w pieniądzu, którego gestorem jest państwo, natomiast prywatni posiadacze nie mają znacznego wpływu na jego kształtowanie.
-finanse publiczne są zorientowane na realizację interesu publicznego, finanse prywatne - służą gromadzeniu dochodów i realizacji zysków indywidualnych.
-skala finansów publicznych jest nieporównywalna z finansami prywatnymi , wiąże się to z koncentracją zasobów publicznych oraz rozdrobnieniem zasobów prywatnych.
Środki publiczne:
-dochody publiczne: np. podatki, wpływy ze sprzedaży sektora finansów publicznych, spadki i darowizny na rzecz w/w sektora
-środki pochodzące z budżetu UE – z funduszy strukturalnych i funduszu spójności, Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych oraz fundusze przedakcesyjne
-środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, a które nie podlegają zwrotowi
-przychody z budżetu państwa i budżetu jednostek samorządowo terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych np. dochody ze sprzedaży papierów wartościowych, przychody z prywatyzacji majątku państwa i majątku jednostek samorządu terytorialnego
-przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności
Środki publiczne przeznaczone są na:
-wydatki publiczne
-rozchody publiczne
Rozchody publiczne to
-wykup papierów wartościowych
-udzielone pożyczki
-spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów
-inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem publicznym i płynnością
Finanse publiczne zajmują się zjawiskami i procesami związanymi z powstaniem i rozdysponowaniem środków pieniężnych zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego
Funkcje finansów publicznych ;
-alokacyjna - alokacja zasobów w związku z zadaniami stawianymi przed państwem (zadania publiczne-służby dyplomatyczne, obrona narodowa, bezpieczeństwo publiczne; społeczne-utrzymanie szpitali, szkół)
-redystrybucyjna- rozdysponowanie dochodów społeczeństwa, wtórny podział dochodów (netto, brutto)
-stabilizacyjna- podatki i wydatki państwa i ich kształtowanie
-kontrolna (informacyjna)- kontrolowanie procesów związanych z gromadzeniem dochodów oraz ich wydatkowaniem
system finansowy- to mechanizm współtworzenia i przepływu siły nabywczej między nie finansowymi podmiotami gospodarczymi (Podatek VAT, operacje ze SWAP itd.)
Funkcje systemu finansowego:
-monetarne – pieniężne, czyli kreowanie pieniądza i jego przepływy w związku z bieżącymi transakcjami gospodarczymi
-kapitałowe - pobudzanie, gromadzenie i alokowanie oszczędności
-kontrolne
Wypełnienie tych funkcji jest zmienne w czasie. Podlega ewolucji pod względem:
- globalizacji
- integracji
- deregulacji (zmiana przepisów, aktów prawnych)
- postępu technicznego (np. system internetowy)
System finansowy obejmuje:
rynkowy system finansowy:
-instrumenty finansowe (akcje, opcje,bony skarbowe)
-rynki finansowe (rynek pieniężny, kapitałowy, instrumentów pochodnych, walutowy – realizowane są transakcje walutami)
-instytucje finansowe (bank centralny, komercyjny, spółdzielczy, towarzystwo ubezpieczeniowe)
-zasady na jakich działają w/w elementy
publiczny system finansowy:
-instytucje budżetowe (instytucje szczebla centralnego: rząd, ministerstwa, parlament/ fundusze celowe, instytucje szczebla lokalnego: władza samorządowa)
-instrumenty fiskalne (podatki, cła, róznego rodzaju opłaty publiczne, składki na ubezpieczenie publiczne, dotacje budżetowe)
-publiczne instrumenty finansowe (związane z deficytem, który musi być sfinansowany, bony, obligacje skarbowe emitowane przez państwo, aby w ten sposób sfinansować deficyt budżetowy)
- instytucje fiskalne (ministerstwo finansów, organy skarbowe i celne, instytucje kontroli finansów)
System finansów publicznych określa podmioty, które gromadzą i rozdysponowują środki publiczne, ich formę organizacyjną oraz zasady prowadzenia polityki finansowej budżetu państwa, budżetów samorządowych, funduszów celowych.
System finansów publicznych można przedstawić w ujęciu:
- podmiotowym
- prawnym
- instytucjonalnym
- instrumentalnym
Elementy systemu finansów publicznych:
a) w przekroju instytucjonalnym
-budżetu państwa
-budżetu samorządu
-fundusze ubezpieczeń społecznych
-pozostałe fundusze publiczne
-fundacje publiczne
b) w przekroju instrumentalnym
-podatki centralne
-podatki lokalne
-opłaty
-cła
-dochody z majątku publicznego
-składki na ubezpieczenia społeczne
-subwencje (środki przekazywane przez państwo na pewien cel)
-dotacje
- kredyty państwowe i pożyczki publiczne
c) w przekroju prawnym
-konstytucja lub inna ustawa zasadnicza
-prawo budżetowe
- coroczne ustawy budżetowe i uchwały budżetowe samorządów
-ustawy podatkowe
- ustawy o pozabudżetowych funduszach publicznych
- ustawy o finansach samorządowych (lokalnych, regionalnych)
- ustawy regulujące działalność Ministra Finansów (Skarbu) oraz działalność aparatu skarbowego (finansowego)
-ustawa karno- skarbowa
- ordynacja podatkowa
d)w przekroju podmiotowym
-władze ustawodawcze szczebla centralnego i samorządowego
-władze wykonawcze
-aparat skarbowy (finansowy)
-podmioty (jednostki), które są finansowane z funduszy publicznych (szpitale, szkoły, wojsko, policja, itd.)
Sektor finansów publicznych tworzą:
-organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej,
- organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały
-gminy, powiaty, samorząd województwa oraz ich związki
-jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych
-państwowe i samorządowe fundusze celowe
-państwowe szkoły wyższe
-jednostki badawczo- rozwojowe
-samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej
- państwowe i samorządowe instytucje kultury
-zakład ubezpieczeń społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia społecznego i zarządzane przez nie fundusze
-Narodowy Fundusz Zdrowia
-Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne
- inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków, spółek prawa handlowego
Sektor finansów publicznych dzieli się na:
a)sektor rządowy:
-organy władzy publicznej
- organy kontroli państwowej i ochrony prawa
-sądy i trybunały
- organy administracji rządowej
- Polska Akademia Nauk
- jednostki budżetowe, zakładu budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych
...