sciaga z system rp, Politologia UMCS - materiały, IV Semestr letni, System polityczny RP

Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ

Konstytucja 1997

· Rozdział 1, zasady ustrojowe:

- system władzy w państwie

- suweren władzy

- formy wykonywania władzy- zasada przedstawicielstwa, pluralizm polit, suwerennośc narodu

- pakiet aksjologiczny- wartości, cele

· demokracja bezpośrednia- referenda, inicjatywa ludowa

· art.25, mechanizm zmiany konstytucji- sztywna konstytucja, trudna do wprowadzenia zmian

· art.1, zasada republikańskiej formy rządów, wykluczanie władzy dziedzicznej

· art.2, zasada demokratycznego państwa prawa urzeczywistniająca zasadę sprawiedliwości społecznej

- nowela grudniowa 1989 wprowadzała zasady demokratycznego państwa prawa, wyznaczanie kierunków zmian, prawo stoi ponad państwem

· art.7, władze obowiązują na podstawie i w granicach prawa

- idea legalizmu- kompetencje oparte na prawie, na podstawie prawa

- to, co nie jest im dozwolone jest im zakazane

- to, co nie jest nam zakazane, jest nam dozwolone z punktu widzenia obywatela

- ustawy jako podstawa normy prawnej

· art.8, reguła hierarchiczności- Konstytucja jest najwyższą moc prawną, wszelkie normy prawa stanowiącego musza pozostać zgodne z Konstytucją

· uporządkowany system prawny- akty niższego rzędu muszą być zgodne z aktami wyższego rzędu

· prymat ustawy- forma prawna pochodząca od parlamentu, stanowiona w restrykcyjnej procedurze

· Art. 34 Obowiązuje prawo krwi (tylko!)

· Art.4 Władza zwierzchnia należy do narodu, suwerenność narodu

· Podstawowa funkcja suwerena to funkcja wyborcza (naród sprawuje władzę pośrednio), wskazanie źródła i legitymacji władzy

· Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli- ale jako forma uzupełniająca

Mandat:

· Pełnomocnictwo udzielone w akcie wyborczym przez wyborców do podejmowania działań w imieniu wyborców, ze skutkami dla nich płynącymi

· Mandat wolny (przedstawicielski)

è generalny- przedstawiciel narodu, interes ogólnonarodowy (a nie tylko własnych wyborców)

è niezależny- nie wiązar ich instrukcje wyborcze

è nieodwołalny- nie ma możliwości proceduralnej odebranie mandatu przed upływem kadencji

· mandat imperatywny- przedstawiciel swoich wyborców ( w Polsce nie istnieje!), wiążą go instrukcje wyborcze, jest odwołalny

Sprawowanie władzy bezpośrednio przez naród:

llllreferendum (głosowanie ludowe)- dotyczy spraw całego państwa lub tylko wybranej jego częścillinicjatywa ludowa- uprawnienie określonej grupy obywateli do wniesienia projektu ustawy do parlamentullveto ludowe- uprawnienie określonej grupy obywateli do zanegowania ustawy przyjętej przez parlamentllll

Referendum.

· Kryterium zasięgu terytorialnego- ogólnokrajowe i lokalne

· Obowiązku jego przeprowadzenia- obligatoryjne czyli narzucone litera prawa, np. konstytucyjne w 1997r., fakultatywne czyli podmioty same decydują czy są one potrzebne

· Skutki prawne- zatwierdzające/ wiążące (nabierają bezwzględnej skuteczności prawnej, frekwencja powyżej 30%) lub opiniodawcze/ konsultacyjne (poniżej 30%)

· Momentu przeprowadzenia- uprzednie (wynik jest przesłanką) lub następcze (zatwierdza akt, np. konstytucja 1997r.)

· Materii poddawanej pod osąd referendalny- konstytucyjne i ustawodawcze

Art. 125, ustawa z 2003r. referendum ogólnokrajowe

- fakultatywne (może zostać rozpisane, ale nie musi).

- Przedmiotem referendum mogą być sprawy o szczególnym znaczeniu dla państwa (nie dopuszcza się uchwalenia ustaw, dymisji rządu, wotum nieufności, zniesienia głowy państwa).

- W przypadku wprowadzenia stanu wojennego i 90 dni po jego zakończeniu nie mogą być przeprowadzone żadne głosowania referendalne

- Przedmiotem referendum może być kilka kwestii, nawet ze sobą nie powiązanych, można przeprowadzać w tym samym czasie co wybory.

- Referendum zarządza w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa: 1. Sejm, 2. prezydent (działa za zgodą Senatu)- nie ma przeszkód ku temu, by zarządzali referendum wspólnie.

- Obywatele nie mają referendalnej inicjatywy ustawodawczej

- Wniosek o zarządzenie referendum do Sejmu składa: 1. 50 tysięcy wyborców (bez: finanse, obronność państwa, amnestia), 2. Senat, 3. Rada Ministrów

- Prezydent wszystko ustala, a Senat tylko wyraża zgodę na przeprowadzenie referendum

- Powszechne, równe, tajne, bezpośrednie, od 18 lat, poprzedzone kampanią

- Jednodniowe lub dwudniowe (po pierwszym dniu głosowania dopuszcza się udzielanie informacji o frekwencji)

- Będzie wiążące, gdy udział wzięło więcej niż połowa uprawnionych do głosowania

- Ważność głosowania stwierdza Sąd Najwyższy (Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych)

- Rozstrzygniecie referendalne musi być zrealizowane

- Organy władzy państwowej zobowiązane są do podjęcia niezwłocznych działań w ciągu 60dni.

- Brak sankcji prawnych!

Art. 235, ustęp 6- referendum o zmianie Konstytucji

- Fakultatywne

- Ogólnokrajowe!

- Dotyczy przepisów z rozdziału I, II i XII

- wystąpienie z wnioskiem- zarządzanie referendum przez prezydenta, Senat lub 1/5 (52 posłów) parlamentu do Marszałka Sejmu

- referendum konstytucyjne zarządza Marszałek Sejmu!

- charakter wiążący

- jedyne głosowanie, gdy nie obowiązują wymóg frekwencji

art. 90, ustęp 3

- wyrażanie zgody na ratyfikację szczególnej umowy międzynarodowej, której treścią jest członkostwo dotyczące utraty części suwerenności na rzecz organu lub organizacji międzynarodowej

- decyduje o tym Sejm lub prezydent za zgoda Senatu (wszystko jak w art. 125)

art. 170 referendum o zasięgu lokalnym

- przedmiotem mogą być sprawy dotyczące kompetencji organizacji samorządowej

- dopuszczenie przeprowadzenia referendum dotyczącego odwołania organu samorządu terytorialnego wybranego droga wyborów bezpośrednich

- prawo udziału mają także osoby zamieszkujące dany teren, mające czynne prawo wyborcze do organu stanowiącego tej jednostki

- walor wiążący referendum lokalne: 1. jeżeli weźmie w nim udział co najmniej 30% mieszkańców, 2. samo opodatkowanie się- 2/3 głosów wszystkich mieszkańców

- uzyskany wynik wiążący jest bodźcem do realizacji przez organy postanowienia, w przypadku odwołania organów stanowiących następuje rozwiązanie zarządu lub rady i powołuje się zarząd komisaryczny do czasu powołania nowych władz.

Niepodległość i suwerenność państwa.

Art.5 – ochrona niepodległości jako priorytetowe zadanie RP

Art. 26- siły zbrojne chronią niepodległość państwa, bezpieczeństwa

Art. 126- pozycja ustrojowa prezydenta: stanie na straży niepodzielności, nienaruszalności granic państwa i suwerenności państwa.

Suwerenność państwa- zdolność państwa do samodzielnego podejmowania decyzji.

Zasada pluralizmu politycznego- (znalazła się dopiero w noweli grudniowej) swoboda tworzenia partii politycznych, w państwie demokratycznym zawsze zawsze panuje pluralizm polityczny.

PRL- system licencjonowania partii politycznych, nie było swobody tworzenia partii.

Zasada społeczeństwa obywatelskiego- (w Polsce upowszechniło się za czasów pierwszej solidarności 1980/81) Uznano, że jest to przeciwstawienie się zastanemu stanu rzeczy, społeczeństwo obywatelskie jako postulat zmian, aby obywatel stał się podmiotem procesu zmian. Dosłownie nie znajdziemy dziam w Konstytucji, SA to jedynie odwołania do zachowania narodu, możliwości jakie mogą zostać wykorzystane przez naród. Możliwość zrzeszenia w partie polityczne, idea samorządu terytorialnego (mamy swobodę zrzeszania się, tworzenia struktur lokalnych). Społeczeństwo pluralistyczne- obywatel ma dwie możliwości działania.

Partie polityczne

Struktury, które jednoczą obywateli w celu wyrażenia i zrealizowania celi politycznych, a przede wszystkim zdobycia i utrzymania władzy. Prawo zgłaszania kandydatów mają obywatele.

Art.11 gwarantuje swobodę zrzeszania się obywateli, członkami partii mogą być tylko obywatele państwa, zrzeszają się na zasadzie dobrowolności i równości. Celem jest wpływanie demokratycznymi metodami na kształtowanie polityki państwa.

Ustawa o partiach politycznych 1997r.- organem rejestracyjnym jest Sąd Okręgowy w Warszawie. Bada czy zostały spełnione wymogi formalne, a potem wpisuję partię do ewidencji partii politycznych.

Art.13 swoboda tworzenia partii politycznych jest ograniczona. Zakaz działania partii:

1. typu komunistycznego, rasistowskiego, nazistowskiego, faszystowskiego, nacjonalistycznego.

2. typu mafijnego

3. dążące przemocą do zdobycia (przejęcia) władzy.

Od 1998r. Trybunał Konstytucyjny bada zgodność celów i działań partii z Konstytucją.

- podstawa prawna do wykreślenia z ewidencji funkcjonującej partii

- podstawa prawna do odmowy wpisu do ewidencji na etapie rejestracji partii

7.04.1989 ustawa o stowarzyszeniach. Swoboda zrzeszania się obywateli w różnego rodzaju organizacjach.

Zasada samorządu terytorialnego

Przywrócenie na mocy nowelizacji z 1997r., przyjęcie przez Konstytucje nakazu istnienia samorządu terytorialnego.

Art.167, ustęp 1- podstawową jednostka samorządu terytorialnego jest gmina.

Swoboda struktury dla ustawodawcy, ponieważ Konstytucja wprowadziła tylko zasadę samorządności.

Zasada podziału władzy

Konstytucja 3 Maja- reformatorska, nowa myśl z uwzględnieniem trójpodziału władzy.

Konstytucja marcowa- także zawierała elementy trójpodziału władzy. Do tej zasady powrócono po 60latach. Mała Konstytucja 1992- przywróciła podział władzy (zasada ustrojowa art.1)

Konstytucja 1997- w art.10 wprowadza trójpodział władzy. Zaprzeczenie ustroju państwa opartego na konstrukcji władzy w rekach jednego organu.

Podział przedmiotowy i podmiotowy.

Przedmiot- podział, oddzielenie sfer funkcjonowania państwa, stanowienie prawa, wykonywanie, stanowienie prawa.

Każdej ze sfer powinna odpowiadać odrębnej grupie organów państwowych, które realizowałyby ten pakiet zadaniowy.

Zasada niepołączności stanowisk, organy realizujące sfery państwa powinny realizować je w separacji.

Uporządkowanie relacji na zasadzie wzajemnego równoważenia się i hamowania.

Konstytucja art.10

Ust.2- pakiet strukturalny, jakie struktury wykonują władzę ustawodawcza, wykonawcza, sadowniczą.

Władza:

· ustawodawcza- parlament (Sejm, Senat)

· wykonawcza- prezydent RP, Rada Ministrów (podstawowe elementy egzekutywy), premier, ministrowie, wojewodowie

· sądownicza- Sądy (sądy powszechne, wojskowe itp.) i Trybunały (Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu)

System prezydencki, parlamentarny itp. Wyróżniamy wg zasady równoważenia się i hamowania władz, niepołączności stanowisk.

System parlamentarny:

- organem przedstawicielskim jest prezydent

- elementy współpracy

- głowa państwa zneutralizowana politycznie, pochodząca z wyboru, prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej

- rząd odpowiada za działania władzy i te które kontrasygnował

- rola prezydenta doprowadzona do minimum

Konstytucja utrzymała parlamentarny system rządów.

- dualizm władzy wykonawczej

- art.157, rozdział VII, członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Sejmem, odpowiedzialność polityczna rządu przed parlamentem

- Sejm posiada uprawnienia kontrolne

- Prezydentowi nie przysługują kompetencje za które odpowiada rząd

Nasza odmiana zracjonalizowanego parlamentaryzmu (system kanclerski)

- prezydent ma silna pozycję ustrojową, nie tylko reprezentacyjne uprawnienia, gdyż pochodzi on z wyborów powszechnych, zasada powszechności złamaniem zasady skrajnego parlamentaryzmu

- rozdział V, art.144- nie ponosi odpowiedzialności politycznej, ale wymagają jego akty kontrasygnaty rządu, uprawnienia proregatywne (osobiste) nie wymagają kontrasygnaty premiera (30 działań-wyjątków)

- Rada Gabinetowa powołana przez prezydenta w szczególnych sytuacjach

- Nasz prezydent ma lepsza sytuację niż w założeniu modelowym, jednak nie tak dużą jak za czasów Małej Konstytucji (powoływał rząd, 3 resorty siłowe- prezydenckie, obsada personalna zależała od opinii prezydenta, prezydent mógł dokonywać zmian na wniosek premiera). Obecnie na wniosek premiera prezydent musi zdymisjonować ministra.

- Racjonalizacja skierowana na stabilność funkcjonowania pracy gabinetu.

- Obalenie rządu poprzez konstruktywne wotum nieufności- Sejm musi podjąć uchwałę co najmniej 231 głosów. Większość bezwzględna to ponad polowa ważnie oddanych głosów (300 to quorum, więc 151 głosów co najmniej)

Zasada społecznej gospodarki rynkowej art. 20 (ustrój gospodarki wolnorynkowej)

lwolność działalności gospodarczych- swoboda jej prowadzenia przez wszelkie podmioty, ograniczenie tej wolności pod warunkiem: droga ustawy, ze względu na ważny interes społeczny/ publicznyllwłasność prywatna- zasada ochrony wszelkiej własności należącej do podmiotów państwowych lub pozapaństwowych, zrównanie własności, RP chroni własność i prawo dziedziczenia. Może być wywłaszczona tylko na cele publiczne za słuszne wynagrodzeniellsolidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych- daje wyraz idei negocjacyjnego załatwienia spraw spornychl

Oparcie ustroju gospodarczego na gospodarce rynkowej i powiązaniu z państwem socjalnym. Zaprzeczenie idei gospodarki planowej (socjalistycznej). Państwo nie jest wolne od interwencjonizmu, interweniuje w wypadku wyrównania szans.

Zasady prawa wyborczego do Sejmu i Senatu.

Prawo wyborcze.

lrealizacja zasady przedstawicielstwa (personalny wybór)- wyłanianie organów przedstawicielskich, parlamentarnych, kolegialnych.l

Powszechność wyborów głowy państwa w strukturze aparatu państwowego.

Organy przedstawicielskie- obie izby parlamentu...

sciaga z system rp, Politologia UMCS - materiały, IV Semestr letni, System polityczny RP

Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ

Formularz