Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
Akumulacja pierwotna –Pierwszy raz terminu użył ekonomista . Opierając się na głoszonej przez siebie doktrynie zjawisko zanalizował w . Według niego jest to historyczny proces oddzielania wytwórcy od środków wytwarzania.
odbywała się drogą przymusu pozaekonomicznego. Marks uznał za istotę akumulacji pierwotnej pojawienie się ludzi, pozbawionych i powstanie dostatecznych , które mogły być obrócone w cele pozakonsumpcyjne.
Samowystarczalność gospodarcza, autarkia, cecha gospodarki lub cel polityki gospodarczej, prowadzonej przez państwo lub grupę państw, wyrażające się w dążeniu do zaspokojenia wszelkich potrzeb gospodarki, zarówno konsumpcyjnych, jak i produkcyjnych, w ramach własnych możliwości produkcyjnych. Pełna samowystarczalność gospodarcza jest praktycznie niemożliwa, może natomiast występować tendencja do samowystarczalności gospodarczej,
Dumping, sprzedaż towarów eksportowanych za granicę po cenach niższych niż w kraju. Przesłankami jego stosowania może być: dążenie do opanowania nowych rynków lub utrzymania pozycji na dotychczasowych poprzez wyeliminowanie lub ograniczenie konkurencji, zdobycie dodatkowych dewiz, zmniejszenie lub likwidacja nadwyżki podaży na rynku krajowym.
Dumping może być stosowany przez , ewentualnie czasowo lub stale. Sprzyja mu protekcyjna polityka handlowa państwa.
Demonetyzacja złota – oderwanie systemu walutowego od choćby teoretycznego związku ze złotem i rezygnacja z prkatyki określania parytetów walut w złocie. Decyzja podjęta przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy w 1976 podczas Konferencji w Kingston.
Dewaluacja - jednorazowa obniżka wartości krajowej, inicjuje ją (w praktyce: skoro jest mniej wart, możemy za niego kupić mniej niż przed dewaluacją).
Etatyzm - działalność gospodarcza państwa, polegająca na zakładaniu przedsiębiorstw państwowych, tworzeniu udziałów państwa w przedsiębiorstwach prywatnych oraz na regulowaniu życia gospodarczego za pomocą środków administracyjnych; w szerszym znaczeniu etatyzm oznacza wszelką ingerencję państwa w życie gospodarcze, w węższym — bezpośrednie podejmowanie zadań w produkcji i handlu.
Europejski Plan Odbudowy – trudna sytuacja gospodarcza powojennej Europy wpłynęła negatywnie na ekonomikę USA. Kraje europejskie, dłużnicy amerykańscy, nie były w stanie spłacić kredytów zaciągniętych w czasie wojny. Obawa przed powtórzeniem się kryzysu z 1929-33 spowodowała opracowanie przez ekonomistów amerykańskich Planu Odbudowy Europy (=Plan Marshalla; w tym Niemczech). Oferowany wszystkim krajom europejskim, ale postawiono warunek: nieobecność komunistów w rzędzie danego kraju. Związek Radziceki i inne kraje „demokracji ludowej” odmówiły uczestniczenia w Planie.
Fabryka - forma organizacji produkcji przem. na dużą skalę, oparta na pracy maszyn; historycznie powstanie f. oznaczało przejście od rękodzielniczej produkcji manufaktur do produkcji zmechanizowanej, opartej na wynalazkach techn.; wraz z przejściem do produkcji maszyn., zorganizowanej w formie f., rozpoczął się pełny rozwój produkcji kapitalistycznej.
Grynderstwo, pospieszne i masowe zakładanie (niem. Gründer ‘założyciel’) przedsiębiorstw przede
wszystkim w formie spółek akcyjnych, gł. w okresach dobrej koniunktury, rozpowszechnione zwł. w końcu XIX i pocz. XX w.; grynderstwo jest połączone z niewystarczającym zabezpieczeniem kapitałowym, ze spekulacją i grą na giełdzie.
Hiperinflacja - wzrost przeciętnego poziomu cen powyżej 100% w skali roku; zjawisku hiperinflacji towarzyszy załamanie ogólnogospodarcze, zamiera handel i kredyt, pojawiają się oznaki kryzysu nadprodukcji, powszechna i żywiołowa ucieczka od pieniądza krajowego do wartości rzeczowych i walut obcych; inflacja na tyle szybka, że nie nakręca już koniunktury.
Interwencjonizm państwowy – polityka aktywnego oddziaływania państwa na przebieg procesów gospodarczych. Zwolennicy interwencjonizmu wskazują na 3 główne jego cele: ograniczenie bezrobocia do poziomu uznanego za niezbędny, pobudzenie popytu globalnego, którego niedostateczny poziom uznaje się za jedną z przyczyn wahań koniunkturalnych oraz podniesienie tempa wzrostu gospodarczego: przedsięwzięcia inwestycyjne państwa zwiększające zatrudnienie bez wzrostu podaży dóbr i usług (np. roboty publiczne).
INDUSTRIALIZACJA- uprzemysłowienie jakiegoś kraju, rozwój przemysłu i miasta
Kapitał finansowy – majątek, który może przynosić jego właścielowi dochód w postaci wartości dodanej. Kapitał w przedsiębiorstwie występuje w postaci kapitału własnego i kapitału obcego. Do kapitału własnego zalicza się środki będące własnością przedsiębiorstwa, np. wkłady właścicieli (wspólników, udziałowców, akcjonariuszy), rezerwy z zysków itp. Kapitał obcy to środki będące czasowo w dyspozycji przedsiębiorstwa, np. pozyczki, kredyty, zobowiązania wobec dostawców, pracowników, itp.
Kartel - porozumienie przedsiębiorstw zawierane w celu regulowania cen przez ograniczenie produkcji i konkurencji; kartel gromadzi przedsiębiorstwa z jednej gałęzi produkcji, zachowujące w zasadzie, swą niezależność; kartele są zwykle nietrwałe, jeden członek kartelu może bowiem odnosić krótkookresowe korzyści przez zwiększanie skali produkcji ponad poziom przewidziany w porozumieniu;
Keiretsu – dosłownie:”bezgłowy kartel”, jedna z najważniejszych tajnych broni japońskiego przemysłu. Ekonomiczne zgrupowanie wielu firm zorganizowane wokół firm handlowych i (lub) banków. Grupy takie wywodzą się z wielkich i często liczących setki lat grup holdingów przemysłowych i finansowych. Keiretsu charakteryzują się zawikłaną strukturą powiązań własnościowych: bank posiada akcje wszystkich zgrupowanych firm, te zaś dysponują udziałami swoich partnerów w grupie.
Kolektywizacja Rolnictwa - proces likwidacji indywidualnych gospodarstw chłopskich i organizowania form zbiorowego gospodarowania realizowany w państwach komunistycznych. Kolektywizacja rolnictwa była środkiem całkowitej likwidacji własności prywatnej i zapewnienia pełnej kontroli partii komunist. nad gospodarką i życiem społ. wsi, oraz uzyskania środków materialnych i siły roboczej do budowy przemysłu. Spółdzielnie roln. uzyskiwały pomoc kredytową i techn. od władz państw. (niewystarczającą ze względu na zbyt małe możliwości finansowe państwa i masowy charakter kolektywizacji).
Koncern - forma organizacji skupiającej przedsiębiorstwa o odrębnej osobowości prawnej należące do jednego właściciela; k. powstaje na skutek koncentracji kapitału, a jego następstwem może być ograniczenie konkurencji.
Luddyzm – ruch robotniczy w Anglii na przełomie XVIII i XIX w.; którego członkowie niszczyli maszyny w większych centrach przemysłowych jako źródło niskich zarobków i bezrobocia.
Leseferyzm – maksyma sformułowana przez fizjokratów; stała się podstawową zasadą liberalizmu gospodarczego; oznacza swobodę produkcji i przepływu towarów na rynku, co ma być najlepszym sposobem zaspokojenia potrzeb ludzkich.
Manufaktura - wczesnokapitalistyczna forma produkcji przemysłowej, oparta na podziale pracy i technice ręcznej; manufaktury powstawały obok i zamiast drobnych warsztatów rzemieślniczych i łączyły rzemieślników jednej lub różnych specjalności; dzieliły się na rozproszone — w postaci małych warsztatów podlegających jednemu kierownictwu (zbliżone do nakładczego systemu) oraz scentralizowane — skupiające robotników w jednym miejscu. Pierwsze manufaktury włókiennicze powstały w XIII–XIV w. we Flandrii (Gandawa, Brugia, Ypres) i we Włoszech (gł. Siena, Florencja).
Manufaktura rozproszona – system nakładczy rozwinął się, w nowym systemie organizatorem produkcji i właścicielem towaru był nakładca, wynajmował on rzemieślników, robotników niewykwalifikowanych do pracy, produkcja polegała na rozłożeniu procesu wytwarzania na szereg czynności prostych, nie wymagających specjalizacji. Umiejętności ® tania praca ® ceny towarów niskie ® duże zyski przedsiębiorców; rozwinęła się przez postęp techniczny, zapotrzebowanie na wyroby masowe; objęła górnictwo, włókiennictwo, papiernictwo, drukarstwo; rozwinęła się w XVII i XVIII w., największy odbiorca: armia (mundury, buty, broń, amunicja).
Nakładczy system produkcji — system organizacji produkcji i zbytu; polega na produkcji przez poszczególnych wytwórców ściśle określonych zamówień składanych przez osobę, która producentowi dostarcza surowców (czasami także narzędzi produkcji); nakładca określał zwykle asortyment, jakość i wzory produktów, organizując jednocześnie ich zbyt; powstał w XIII w. w pn. Włoszech i we Flandrii, stworzony przez kupców chcących złamać monopol produkcyjny cechów; w efekcie jego wprowadzenia cześć kupców przekształciła się w przedsiębiorców nakładców; przyczynił się do rozkładu systemu cechowego oraz rozwoju manufaktury; obecnie występuje w postaci chałupnictwa.
NEP - Nowa Ekonomiczna Polityka 1921—29 polityka gosp. partii bolszewickiej w sow. Rosji i ZSRR; zastępowała komunizm wojenny; przywrócono funkcje pieniądza, zniesiono obowiązkowe dostawy żywności od chłopów, dopuszczono prywatny handel i drobny przemysł; od połowy lat 20. stopniowo ograniczana.
Niewidzialna Ręka Rynku określenie A. Smitha wprowadzone w pracy Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów (1776), wyrażające przekonanie, iż kierujące się własnym egoistycznym interesem jednostki są w swoim postępowaniu prowadzone przez niewidzialną rękę rynku w stronę takich działań, które służą celom społeczeństwa jako całości; z tego stwierdzenia wyprowadzono wniosek, że mechanizm rynku konkurencyjnego, nie poddany żadnym ingerencjom nabiera własnego, normatywnego znaczenia i jedynym zadaniem polityków gospodarki jest wykluczenie wszelkich sztucznych zakłóceń i pozwolenie rynkowi na wyłączne pełnienie funkcji regulacyjnych;
Oligopol - najczęściej wyst. model rynku, na którym wyst. niewielka liczba- od dwóch (duopol) do kilkunastu - producentów, których decyzje cenowe są wzajemnie uzależnione, najczęściej w formie paralelizmu cenowego, gdy decyzje co do ceny podejmuje największe przedsiębiorstwo o. (lider cenowy), a pozostałe je naśladują bądź mniej lub bardziej formalnych umów, dot. wspólnej polityki cenowej (umowa dżentelmeńska, kartel, syndykat itp.) . wyst. przy produktach jednorodnych (np. stal, ropa naftowa) jak i zróżnicowanych (np. samochody, papierosy, sprzęt elektroniczny). W o. dominują pozacenowe formy konkurencji (reklama, poprawa jakości, atrakcyjności produktów, wprowadzanie nowych, stosowanie dogodnych dla odbiorców form i warunków sprzedaży)
Podatek inflacyjny - w przyrodzie, także i w ekonomii nic nie ginie. Inflacja, która zabiera nam część wartości naszych dochodów oraz przede wszystkim naszych pieniędzy musi przynosić komuś zysk. To co tracimy musi komuś przynosić zyski. Część zysków uzyskują trzymający swój majątek w dobrach trwałych - np. nieruchomościach, część zyskują pracodawcy, którym inflacja pomaga obniżać koszty pracy. Ale większość zysków zgarnia emitent pieniądza – bank centralny, który swój zysk w ponad 90% oddaje na rzecz budżetu państwa. Inflacja jest więc podatkiem, dotykającym wszystkich którzy są posiadaczami gotówki. Podatku tego nie sposób uniknąć, a jak już wiemy ten rodzaj podatku najbardziej niekorzystnie oddziałuje na rozwój gospodarczy. Dlatego też im wyższa inflacja, tym mniej chętnych na oszczędzanie w skarpecie.
Project Manhatan”- tajny program rządu USA, mający na celu budowę bomby atomowej, w III 1942 rozpoczęto jego realizację, pocz. realizowany przez National Defence Committee, potem: Army Corps of Engineers; powstały 3 centra badawcze: Columbia Uniyersity (przekształcenie uranu w pluton), Uniyersity of Chicago i U.of California (pozyskiwanie U253) skonstruowano bombę atomową (J.R. Oppenhaimer, w Los Alarnos); I reakcja łańcuchowa (E. Fermi, Chicago, 2 X 1942), I próba eksplozji nuklearnej (16 VII 1945), 6 VIII 1945 zrzucono bombę atomową na Hiroszimę, a 9 VIII 1945 na Nagasaki; łącznie w prace projetu było zaangażowanych 125 tys. osób, wydano na niego 2 mld dolarów; 1946 prace P.M. przejęła Komisja Energii Atomowj.
SYNDYKAT- okresowe zrzeszenie przedsiębiorstw w celu dokonywania operacji bankowych, handlowych pieniężnych, które wymagają nakładów przekraczających możliwości finansowych jednego przedsiębiorstwa
URBANIZACJA- rozwój miast i wzrost i ich ilości na jakimś terenie , nadawanie jakiemuś obszarowi charakteru miejskiego nabieranie charakteru miejskiego przez jakiś obszar.
Reganomika — termin od nazwiska prezydenta USA Ronalda Reagana, była polityką gospodarczą opartą na monetaryzmie i ekonomii podaży. Polegała na redukcji podatków, restrykcyjnej polityce pieniężnej i ograniczaniu interwencjonizmu przy równoczesnym wzroście wydatków zbrojeniowych.
Rewolucja menedżerska - (menedżer to wysoko wykwalifikowany, najemny kierownik firmy zastępujący właściciela w zarządzaniu. Menedżerowie upowszechnili się wraz z koncentracją kapitału i monopolizcją), nast. w III cyklu koniunkturalnym, gdy właściciele firm przestali być jednocześnie ich kierownikami. Koncepcja głoszona przez amer. socjologa J. Burnharna w 1941, zawierał tezę, że „nowczesne społeczeństwo zarówno na Wschodzie, jak i na Zachodzie stawało się społeczeństwem kierowników”, co miało doprowadzić do konwergencji (upodobnienia) sytemy gospodarki planowej typu radzieckiego i gosp. Rynkowej
Sherman Act to jeden z najważniejszych aktów prawnych regulujących ustawodawstwo przeciwmonopolowe w Stanach Zjednoczonych z 1890, który wprowadził zakaz istnienia monopoli i zmów monopolistycznych.
Stagflacja - ekonomiczna zbitka pojęciowa powstała z połączenia 2 terminów: stagnacji i inflacji; oznacza jednoczesne występowanie stagnacji i rosnącej inflacji; stagflacja miała miejsce w wielu krajach rozwiniętych po tzw. kryzysie energ. 1973; jej wystąpienie, sprzeczne z przyjmowaną ówcześnie przez keynesistów krzywą Phillipsa, wyrażającą wymienność inflacji i bezrobocia (w latach 50. i 60. wzrost inflacji powodował zmniejszenie bezrobocia i odwrotnie), przyczyniło się do zrewidowania keynesowskich poglądów na obydwa zjawiska oraz do umocnienia monetaryzmu; ponieważ w latach 50. i 60. polityka gosp. krajów rozwiniętych opierała się na krzywej Phillipsa, wystąpienie s. przysporzyło politykom gosp. wielu trudności.
Tunel walutowy - system walutowy ustanowiony podczas konferencji smithsoniańskiej IMF w XII 1971, wprowadzony w miejsce systemu z Bretton Woods. Zwiększał zakres tolerancji dla wahań kursów walut do 2,25% w obie strony. Wewnątrz tunelu fukcjonowało bardziej restrykcyjne rozumienie dotyczące walut europejskich, wąż walutowy. Tunel przetrwał do wiosny 1973, kiedy to zastąpiony został przez system płynnych kursów, czyli floating.
Wąż walutowy - odrębne porozumienie walutowe krajów europejskich, zawarte w l972 r. i dopuszczające wahania o połowę mniejsze niż w tunelu wlautowym, czyli o 1,125% w każdą stronę. W 1973 „wąż wyszedł z tunelu”, co znaczyło, że równeż po przejściu IMF na system płynnych kursów Europejczycy postnowili utrzymać dawne restrykcje. Utrzymano je również w utworzonym w 1979 Europejskim Systemie Walutowym. Kres istnieniu węża przyniósł kryzys walutowy w sierpniu 1993, kiedy tolerowanie wahań kursów poszerzono do 15%.
„Wielki skok w Chinach” - próba szybkiego przezyciężenia zacofania gospodarczego drogą forsownej industrializacji, podjęta z inicjatywy Mao Tse-Tunga w Chinach w latach 1958-1962. Dokonać się ona miała poprzez rozwój chałupniczego wytopu rud żelaza przez chłopstwo zorganizowane w kolektywnych kompleksach rolno-przemysłowych zwanych komunami ludowymi. Zakończyła się katastrofalnym głodem.
Zaibatsu nazwa wielkich spółek finansowo-przemysłowo-handlowych w Japonii, które akumulują większość kapitału narodowego wywierają wpływ na rząd oraz główne partie polityczne.