Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
Formy działalności krajoznawczej można podzielić na dwie grupy, przyjmując za podstawę stopień zaangażowania osób uczestniczących w tej działalności: Bierne (popularyzacyjne) formy krajoznawstwa - polegają na przyjmowaniu wiedzy krajoznawczej od innych, np. pilotów, przewodników w czasie imprez turystycznych, odczytów, prelekcji, spotkań. W formach tych następuje tylko konsumpcja gotowych treści krajoznawczych, a ich odbiorców cechuje postawa bierna ; Twórcza praca krajoznawcza - polegaja na czynnym zaangażowaniu się w wykonywanie różnorodnych prac (np. przewodnictwo, kolekcjonerstwo, opisy tras wycieczek). Do tej grupy form zalicza się także prowadzenie badań naukowych i paranaukowych wchodzących w zakres zainteresowań krajoznawstwa. Główne kierunki działalności krajoznawczej: Zdobywanie i gromadzenie wiedzy krajoznawczej, Popularyzacja wiedzy krajoznawczej, Krajoznawstwo turystyczne, Regionalizm krajoznawczy, Krajoznawstwo naukowe i paranaukowe. MAPY - Mapy topograficzne – wykonywane w dużej skali, na podstawie pomiarów, fotografii i zdjęć terenowych. Są one najczęściej wykorzystywane w turystyce pieszej i kolarskiej, a także przy organizowaniu imprez na orientację.
Mapy turystyczne – sporządzane najczęściej na podstawie map topograficznych (szczegółowe, specjalistyczne, plany miast lub miejscowości, przeglądowe, tematyczne, samochodowe, atlasy). POPULARYZACJA KRAJOZNAWSTWA - poprzez: środki masowego przekazu, wydawnictwa o treści krajozn, fotografię krajoznp, prelekcje i odczyty krajozn, konkursy krajozn, pracę przewodników tur i osób zajmujących się obsługą ruchu tur, organizatorów tur, urządzenia elektroniczne i internet. Krajoznawstwo turystyczne - Kryterium celu wyjazdu pozwala na wyróżnienie dwóch podstawowych form turystyki: turystyki wypoczynkowej i krajoznawczej. Typologie form turystyki: tur alternatywna, tur aktywna, ekoturystyka, tur kwalifikowana, tur oparta na dziedzictwie kulturowym (ang. heritage tourism). TURYSTYKA ALTERNATYWNA - Jest to turystyka oparta na motywach krajoznawczych, uprawiana w małych, często nieformalnych grupach, także indywidualna, turystyka trudna, wymagająca gruntownego przygotowania, odporności psychicznej, wysiłku umysłowego i nierzadko fizycznego (W. Gaworecki). TURYSTYKA MASOWA - Też może zawierać elementy krajoznawstwa, choć jest to najczęściej krajoznawstwo przyjmowane w sposób bierny i powierzchowny. II Kongres Krajoznawczy w Gdańsku w 1970 roku poświęcony był kwestii nasycania treściami krajoznawczymi wszystkich form turystyki, w tym także turystyki masowej. REGIONALIZM KRAJOZNAWCZY - Idea regionalizmu w krajoznawstwie polskim sięga okresu międzywojennego. Za jego twórcę uznaje się Aleksandra Patkowskiego (1890-1942). Podkreślał on, że poprzez poznawanie poszczególnych regionów człowiek rozwija się i dostrzega związki tych regionów z całym krajem. Cele współczesnego regionalizmu: utrwalenie aktualnego obrazu regionu przez inwentaryzację i dokumentację krajoznawczą, zachowanie tych elementów, które mają wartość kulturową dla teraźniejszości i przyszłości, budzenie zainteresowań własnym regionem wśród szerokich kręgów społeczeństwa, wdrażanie aktywu krajoznawczego do działalności na rzecz rozwoju własnego regionu, wzbogacanie elementami krajoznawstwa regionalnych inicjatyw gospodarczych i kulturalnych. Krajoznawstwo naukowe i paranaukowe - Krajoznawstwo nie jest nauką, ale z badaniami naukowymi wykazuje ścisłe związki. W XIX wieku nurt krajoznawczy tworzyli uczeni, a sam ruch krajoznawczy stanowił silny impuls rozwoju badań naukowych – przede wszystkim z zakresu geografii, nauk przyrodniczych, etnografii i historii. Współcześnie organizacje krajoznawcze również umożliwiają prowadzenie badań naukowych, którymi często zajmują się członkowie tych organizacji. Naukowa rola krajoznawstwa polega jednak nie na prowadzeniu samodzielnych badań, ale na tworzeniu syntezy wiadomości pochodzących z różnych dyscyplin i na popularyzacji wiedzy naukowej wśród szerokich rzesz społeczeństwa.
INWENTARYZACJA KRAJOZNAWCZA - Początki inwentaryzacji krajoznawczej w Polsce sięgają okresu międzywojennego. Inwentaryzację wybranych obszarów kraju prowadziło wówczas Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. Idea inwentaryzacji odżyła w latach pięćdziesiątych w ramach PTTK. Przez długi czas miała ona wyrywkowy charakter. Dopiero w 1983 roku Komisja Krajoznawcza ZG PTTK opracowała całościowy program inwentaryzacji krajoznawczej Polski. Do tej pory w pełni zinwentaryzowano jednakże jedynie kilka województw wedle starego podziału administracyjnego kraju.
Inwentaryzacja krajoznawcza jest opisaniem, zarejestrowaniem aktualnego stanu obiektów i walorów krajoznawczych. Podstawowym celem inwentaryzacji krajoznawczej jest uzyskanie pełnych, aktualnych i sprawdzonych informacji o obecnym zasobie oraz stanie obiektów i walorów krajoznawczych na określonym terenie. Program inwentaryzacji obejmuje: prace przygotowawcze, penetrację terenu, opracowanie zebranych materiałów, udostępnianie i rozpowszechnianie wyników inwentaryzacji np. poprzez wydanie opracowań gminnych lub powiatowych, wydanie opracowań multimedialnych.
Prace przygotowawcze - polegają na zgromadzeniu wszystkich dostępnych materiałów źródłowych informujących o obiektach i walorach krajoznawczych na inwentaryzowanym obszarze, a w szczególności opracowań naukowych, literatury krajoznawczej, map terenu oraz danych miejskiego lub wojewódzkiego konserwatora zabytków. Penetracja terenu - celem penetracji jest zweryfikowanie wszystkich zebranych informacji źródłowych przez ich konfrontację ze stanem faktycznym oraz odnajdywanie obiektów lub walorów krajoznawczych, które nie zostały odnotowane w literaturze i materiałach źródłowych. Inwentaryzatorzy wyruszający w teren powinni posiadać zaświadczenia wystawione przez właściwy Zarząd Oddziału PTTK, upoważniające do prowadzenia czynności inwentaryzatorskich na określonym terenie i w określonym czasie. Opracowanie zebranych materiałów - Wyniki inwentaryzacji są opracowywane w postaci kart inwentaryzacyjnych zawierających symbole klasyfikacji topograficznej i rzeczowej, imię i nazwisko sporządzającego kartę, datę penetracji, opis obiektu lub waloru krajoznawczego oraz bibliografię.
Zalecana kolejność w opisie inwentaryzacyjnym - Rodzaj, typ, nazwa, Położenie (jeżeli adres nie określa go jednoznacznie), Rozwój (historia), Charakterystyka (wymiary, opis bryły), Wnętrze, Stan zachowania (jeżeli stan jest dobry – nie podawać), Związane z obiektem (walorem) wydarzenia dziejowe, ludzie, legendy, zwyczaje imprezy, folklor, odbicie w sztuce lub literaturze, Udostępnianie i zagospodarowanie turystyczne (jeżeli wymaga ujęcia). Dokumentacja inwentaryzacyjna obejmuje - dokumentację bibliograficzną, dokumentację ikonograficzną (zdjęcia obiektów i walorów krajoznawczych). Archiwizacja komputerowa kart inwentaryzacyjnych – zalety: gwarancja długotrwałego przechowywania danych, łatwy sposób kopiowania danych, proste wyszukiwanie odpowiednich informacji wg zadanego klucza, udostępnianie danych przez Internet po odpowiedniej obróbce.
Dydaktyczna i wychowawcza rola krajoznawstwa - w działalności krajoznawczej zachodzą relacje pomiędzy osobami przekazującymi treści krajoznawcze (przewodnicy, piloci, prelegenci, działacze) a odbiorcami tych treści (słuchacze, uczestnicy wycieczki). Ważna jest zatem znajomość wiedzy z zakresu psychologii i pedagogiki, a także umiejętność stosowania metod i zasad dydaktycznych.
Metody przekazu wiedzy krajoznawczej: poglądowe - mogą być realizowane bezpośrednio w terenie lub też w formach pośrednich, np. na zasadzie prelekcji lub pokazu. W tym drugim przypadku konieczne jest stosowanie materiałów poglądowych (filmy, fotografie, eksponaty), słowne - ich skuteczność zależy od osoby dokonującej słownego przekazu (pilota, przewodnika, prelegenta itp.). W ramach metod słownych można wyróżnić m.in.: pogadanki, odczyty, prelekcje, opowiadania), praktyczne - są powiązane z metodami poglądowymi. Polegają nie tyle na przekazie treści krajoznawczych, ale na ukierunkowaniu i aktywizowaniu spostrzegania odbiorców tych treści. Główną metodą praktyczną jest obserwacja. Wśród ogólnych metod stosowanych w krajoznawstwie wyróżnia się ponadto: Metodę infiltracji – polega na nasyceniu treściami krajoznawczymi całego ruchu turystycznego; Metodę kompleksową – polega na wykorzystaniu w działalności krajoznawczej dorobku wszystkich dziedzin nauki, które wiążą się z procesem poznawania kraju.
Zasady pedagogiki stosowane w krajoznawstwie - Zasada świadomego i aktywnego udziału odbiorcy treści krajoznawczych, zasada programowania, systematyzowania, pogłębiania i utrwalania treści krajoznawczych, zasada poglądowości, zasada łączenia teorii z praktyką, zasada korelacji i integracji.
Walory turystyczne (miejscowości, regionu, szlaku) stanowi zespół elementów środowiska naturalnego oraz elementów pozaprzyrodniczych, które – wspólnie lub każde z osobna – są przedmiotem zainteresowań turysty (J. Warszyńska, A. Jackowski 1978).
Atrakcje turystyczne – przystosowane do obsługi turystów walory lub stworzone na nowo obiekty i urządzenia, które mają przyciągać ruch turystyczny.
Podział walorów tur - ze względu na genezę walorów: walory naturalne (przyrodnicze), walory kulturowe (antropogeniczne) ; ze względu na funkcję walorów: wypoczynkowe, specjalistyczne, krajoznawcze.
WALORY KRAJOZNAWCZE - Walory krajoznawcze środowiska przyrodniczego (charakterystyczne zespoły krajobrazowe oraz osobliwości przyrodnicze – pomniki przyrody, rezerwaty, parki narodowe itp.) ; Walory krajoznawcze dóbr kultury (obiekty archeologiczne, układy urbanistyczne, zabytki architektury świeckiej i sakralnej, dzieła sztuk plastycznych) ; Walory krajoznawcze tradycyjnej kultury ludowej ; Walory krajoznawcze historii najnowszej i współczesnych osiągnięć człowieka.
Waloryzacja środowiska geograficznego - Należy do najważniejszych tematów podejmowanych przez geografię turyzmu; Wymaga uwzględnienia wielu zróżnicowanych, często niewymiernych czynników i kryteriów; Kryteria oceny muszą być dostosowane do poszczególnych rodzajów walorów, a jednocześnie powinny odnosić się zarówno do turysty przeciętnego jak i turysty znawcy-konesera; Waloryzacja zawsze ma charakter przybliżony i do pewnego stopnia subiektywny.
Ocena atrakcyjności turystycznej powinna zawierać: Wartość danego waloru, Stan jego zagospodarowania turystycznego, Dostępność komunikacyjną. Dodatkowo pod uwagę można brać następujące czynniki: popularność i frekwencję jako wynik zainteresowania turystycznego, opisy w literaturze specjalistycznej, turystycznej i przewodnikowej, znaczenie poznawcze, dydaktyczne, estetyczne i wychowawcze. Na wysoką ocenę walorów i atrakcji turystycznych wpływa ich obecność w oficjalnych listach i rankingach, jak np.: Światowa Lista Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO, Lista Pomników Historii Polski, Grupy zabytków architektury (0-IV).
Najczęściej stosowane metody oceny walorów i atrakcji turystycznych: metoda opisowa, metoda modelowa, metoda bonitacji punktowej (Polega na przypisywaniu punktów wybranym elementom środowiska geograficznego w oparciu o przyjęte kryteria. Punkty można przypisywać zarówno walorom przyrodniczym, jak i kulturowym. Metoda bardzo często stosowana, choć istotnym problemem jest dobór obiektywnych kryteriów oceny), Schemat Oceny Atrakcji Turystycznych (Bierze się pod uwagę 6 części ocenianej atrakcji, przypisując każdej z nich punkty w skali 0-10 - wstęp, wejście, prezentacja, gastronomia, sprzedaż, toalety.
Walory i atrakcje w ocenie turystów: Wykorzystuje się kwestionariusz ankiety. Przedmiotem badań mogą być np. motywacje turystów, ich opinie, wiedza oraz poziom satysfakcji odczuwanej po zwiedzeniu obiektu krajoznawczego.
METODA FLOW-SIMPLEX - Interesującą formę badań ankietowych stanowi zaproponowana przez norweskiego uczonych metoda flow-simplex, w polsce wykorzystywana m.in. przez M. Nowackiego i Z.Kruczka. Polega ona na tym, iż turyści po zwiedzaniu atrakcji udzielają odpowiedzi na proste pytania, określając poziom swojej satysfakcji na specjalnej skali (najczęsciej 5cio lub 7mio punktowej). Skonstruowany w taki sposób kwestionariusz nie wymaga od turysty dużej ilości czasu na wypełnienie, a interpretacja odpowiedzi przez badacza również jest bardzo prosta, gdyż dostaje on od turystów gotowe dane liczbowe, będące odzwierciedleniem ich opinii na temat danej atrakcji. Możliwość udzielenia szybkiej odpowiedzi bez konieczności zaangażowania intelektualnego turystów sprawia jednocześnie, że trudno uznawać wyniki badań za w pełni wiarygodne. Trzeba także pamiętać, iż na wybierane przez turystów odpowiedzi spory wpływ mają indywidualne
czynniki psychologiczne.