Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
W dokumencie tym przedstawię pięć scenariuszy zajęć dla dzieci w młodszym wieku szkolnym stymulujących kreatywność. Dzieci te mieszczą się w normie intelektualnej i rozwojowej.
Podążając za najnowszymi tendencjami w nauczaniu należy zwracać uwagę na kształtowanie pełnej osobowości ucznia. Szkoła powinna rozwijać młodego człowieka wszechstronnie, a więc uczyć i wychowywać, uwzględniając jego indywidualną postawę psychiczną. Niestety, polska szkoła uczy schematów i „wstrzelania się w klucz”, przez co nie docenia się potencjału i własnego zdania ucznia.
Z tego też powodu zdecydowałem się właśnie na napisanie scenariuszy zajęć w tej dziedzinie rozwoju dziecka. Niewątpliwie przyszłość należy do ludzi, którzy są kreatywni i nie myślą szablonowo, unikają powielania, dlatego należy na każdym kroku rozwijać tą sferę, przy czym jednocześnie należy zapewnić każdemu dziecku poczucie bezpieczeństwa w grupie oraz rozwijać poczucie własnej wartości.
Użyte zostały tu techniki:
1. Synektyka:
· analogia
· metafory
· odgrywanie ról
· kreatywne rysowanie
· snucie fantastycznych historii
· Chińska encyklopedia
· lista atrybutów
Przedstawione tutaj pomysły zajęć służą między innymi:
· rozwojowi osobistemu każdego ucznia,
· integracji klasy lub grupy,
· budowaniu poczucia własnej wartości,
· uczeniu współpracy w grupie, klasie,
· uwrażliwianie na innych ludzi oraz ich uczucia,
· budowaniu poczucia zaufania,
· uczeniu efektywnej komunikacji,
· wyrobieniu poczucia bezpieczeństwa,
· uczeniu wyrażania własnych sądów, myśli i opinii,
· lepszej koncentracji wszystkich uczniów,
· kształceniu umiejętności wypowiadania się i słuchania,
· umożliwianiu swobodnego wypowiadania się na temat własnych uczuć i stanów emocjonalnych
Scenariusz 1. (2x45 min)
Ćw. 1. „Kreatywne zdania, wyrazy”
Formy aktywności:
(wg R. Więckowskiego)
· aktywność indywidualna zróżnicowana
Przebieg:
Dzieci mają wymyślić:
· jak największą ilość zdań, w których wyrazy zaczynają się na litery wg podanego wzoru, np. M C M D U – Mój Chomik Ma Duże Uszy. Podane zdania nie muszą być logiczne i związane z rzeczywistością (nawet jest to wskazane)
· jak najwięcej wyrazów zaczynających się głoską „b”, a kończących się głoską „a”
· jak najwięcej rymów do podanych wyrazów, np. buja, hamak, biegnie
Czas: 15 min
Zaczerpnięte z: M. Jąder, Krok… w kierunku kreatywności: Zabawy i ćwiczenia, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005
Ćw. 2. „Kreatywne pisanie, kreatywne opowiadanie”
Cele:
· rozwijanie umiejętności współpracy w grupie
· rozwijanie twórczej ekspresji ruchowej
Formy aktywności:
(wg R. Więckowskiego)
· aktywność indywidualna jednolita,
· aktywność grupowa jednolita,
· aktywność z całą klasą.
Przebieg:
Dzieci siedzą w kręgu. Każde dziecko otrzymują kartkę i długopis. W górnym rogu książki pisze dowolne słowo, które przyszło mu na myśl. Następnie zagina róg kartki i podaje je dziecku siedzącemu po jego prawej stronie. Z kolei na kartce, którą otrzymało, pisze znów w wolnym rogu dowolne słów, zagina róg i dalej podaje kartkę. Dzieci dopisują wyrazy aż skończy się miejsce na kartce. Prowadzący zbiera kartki i uczniowie losowo wybierają jedną z nich. Po kolei odkrywają rogi kartki i odczytują wyrazy. Wykorzystując te wyrazy, dzieci mają:
· samodzielnie wymyślić opowiadanie
· wymyślić opowiadanie w czteroosobowych grupach i przedstawić je pozostałym dzieciom za pomocą pantomimy
Czas: 25 min
Zaczerpnięte z: M. Jąder, Krok… w kierunku kreatywności: Zabawy i ćwiczenia, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005
Ćw. 3. „Tworzymy nową rzeczywistość”
Cele:
· przezwyciężanie szablonowego spostrzegania i wykorzystania przedmiotów
· kształcenie zdolności dokonywania skojarzeń nietypowych – odległych
Formy aktywności:
(wg R. Więckowskiego)
· aktywność indywidualna jednolita
Przebieg:
W kilku kubkach znajdują się wyrazy należące do różnych części mowy: rzeczowniki, czasowniki, przymiotniki. Dzieci losują po jednym czasowniku, po dwa rzeczowniki i przymiotniki. Zadaniem dzieci jest ułożyć zdanie z wylosowanych wyrazów, np. Zgnieciony kotek stoi miło. Takie zdanie dziecko ma zilustrować na kartce zgodnie ze swoim wyobrażeniem o nim.
Czas: 20 min
Zaczerpnięte z: M. Jąder, Krok… w kierunku kreatywności: Zabawy i ćwiczenia, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005
Scenariusz .
Ćw. 4. „Jestem ziarenkiem piasku”
Cele:
· Zachęcanie dzieci do podejmowania działań twórczych poprzez działalność literacką i twórczą
Formy aktywności:
(wg R. Więckowskiego)
· aktywność indywidualna jednolita
Przebieg:
Dzieci siedzą lub leżą wygodnie na dywanie. Nauczyciel uprzedza, że zaraz przeczyta opowiadanie, w którym największą rolę będzie odgrywała wyobraźnia. Dzieci zamykają oczy. Nauczyciel powoli, spokojnym głosem zaczyna czytać opowiadanie: „Czy możesz wyobrazić sobie, że jesteś ziarenkiem piasku? Czy wszystkie dzieci wyobrażają już sobie takie ziarenka piasku? To Ty jesteś tym maleńkim ziarenkiem na ogromnej, gorącej plaży. Leżysz wśród innych maleńkich ziarenek piasku. Obok Ciebie jest brzeg morza. Fale morskie uderzają o brzeg, rozchlapując wodę, która co jakiś czas pryska także na Ciebie i Cię przyjemnie ochładza. Właśnie nastało lato i wygrzewasz się na ciepłym słońcu. Oczywiście obok Ciebie leżą miliony Twoich braci i sióstr – ziarenek piasku. Wokół Ciebie jest pełno piasku, ale Tobie to nie przeszkadza. Nie wiadomo skąd pojawił się lekki wiaterek od morza i jednym podmuchem uniósł Cię do góry. Wzbiłeś się w powietrze i unosisz się razem z wiatrem. Jesteś tak mały, że nikt nie zauważył, że lecisz w powietrzu. Lecąc tak, mijasz po drodze wsie i miasta rzeki, pola. Jesteś bardzo dumny, że możesz tak podróżować z miejsca na miejsce. Czujesz się cudownie…” Po odczytaniu opowiadania dzieci wyrażają swoje odczucia. Następnie dzieci otrzymują polecenie: Spróbuj narysować teraz świat widziany oczami maleńkiego ziarenka piasku. Opowiadanie można dowolnie zmieniać, wcielając różne przedmioty, osoby czy zwierzęta.
Czas: 25 min
Zaczerpnięte z: M. Jąder, Krok… w kierunku kreatywności: Zabawy i ćwiczenia, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005
Scenariusz 2. (1x45 min)
Ćw. 1. „Meksykanin na rowerze”
Formy aktywności:
(wg R. Więckowskiego)
· aktywność indywidualna jednolita
Przebieg:
Nauczyciel rysuje na tablicy poniższy rysunek i pyta uczniów co to takiego:
Uczniowie podają swoje propozycje (trzeba zaznaczyć, iż każda propozycja jest poprawna, ponieważ każdy widzi co innego). Następnie nauczyciel lub uczniowie rysują dowolne kształty i każdy przedstawia co widzi na rysunku. [Ćwiczenie można podporządkować jakiemuś tematowi, np. sprzęt przyszłości – uczniowie, kierując się tematem, sami kreślą kształty]
Czas: 10 min
Zaczerpnięte z: S. Bowkett, Wyobraź sobie, że…: ćwiczenia rozwijające twórcze myślenie uczniów, WSiP, Warszawa 2000
Ćw. 2. „Scenariusz filmu”
Cele:
· zobrazowanie ruchem wydarzeń przedstawionych przez uczniów w historyjce
Formy aktywności:
(wg R. Więckowskiego)
· aktywność indywidualna jednolita
· aktywność grupowa zróżnicowana
Przebieg:
Dzieci siedzą w kręgu. Nauczyciel zaczyna opowiadanie słowami: „Kornelia wraz z mamą pojechały do…”. Każde dziecko dokłada jedno zdanie do scenariusza, nauczyciel zapisuje jego treść i odczytuje je głośno uczniom. Dzieci wspólnie obmyślają sposób odegrania ról bohaterów, stroje, zachowanie, itp. Na sygnał rozpoczęcia filmu dzieci zaczynają odgrywać swoje role. Na zakończenie wszyscy dzielą się swoimi uwagami, spostrzeżeniami.
Czas: 20 min
Zaczerpnięte z: M. Jąder, Krok… w kierunku kreatywności: Zabawy i ćwiczenia, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005
Ćw. 3. „Ślady łap”
Formy aktywności:
(wg R. Więckowskiego)
· aktywność indywidualna jednolita
Pomoce:
Wzorce śladów łap, kredki, kartki papieru
Przebieg:
Nauczyciel prezentuje dzieciom ilustracje łap prawdziwych zwierząt lub wymyślonych. Zadaniem uczniów jest spekulowanie, jak wygląda zwierzę, które pozostawiło dany ślad (tylko na tej podstawie domniemają) czy też jakie życie prowadzi. Zwierzęta nie muszą być prawdziwe. Dzieci mogą także same narysować na kartce własne ślady zwierząt, a obok – wyobrażenie, jak może wyglądać, po czym następuje prezentacja prac i ich opis.
Czas: 15 min
Zaczerpnięte z: S. Bowkett, Wyobraź sobie, że…: ćwiczenia rozwijające twórcze myślenie uczniów, WSiP, Warszawa 2000
Scenariusz 3. (1x45 min)
Ćw. 1. Skrobanie, tarcie, malowanie
Cele:
· rozbudzanie radości z eksperymentowania i poznawania
· poznanie nowych materiałów
· rozwijanie kreatywności
Formy aktywności:
(wg R. Więckowskiego)
· aktywność indywidualna jednolita
Pomoce:
Piasek, ziemia, klej, pojemniki do wymieszania farb, wykałaczki, śrubokręt, tektura falista z pudełek
Przebieg:
Zapoznanie z strukturą materiału: Dzieci poznają strukturę tektury, zrywając z niej pierwszą warstwę i ją opisują. Następnie malują tą stronę. Za pomocą mieszanki zrobionej z ziemi i farby łączą ponownie oderwane części. Gotowe obrazy są porównywane do malarstwa jaskiniowego, a więc dzieci mogą wymyślać dowolne historie do powstałych dzieł.
Faza 1: nauczyciel prosi dzieci, aby wzięły tekturę i starły jej powierzchnię za pomocą narzędzi (np. śrubokręty), tak aby powstała szachownica (czasami robią się dziury). Tak przygotowaną tekturę pokrywamy mieszanką z ziemi, farb, kleju i piasku (powierzchnia może być nierówna). Gdy ta mieszanina zacznie twardnieć – dzieci mogą rzeźbić przeróżne wzory na temat określony przez nauczyciela.
Faza 2: po zakończeniu wykonywania prac pozostawia się je do całkowitego wyschnięcia. Na kolejnej lekcji następuje omówienie powstałych prac i mini historyjek z nimi związanych, które można później wykorzystać, np. do zabawy „Ślady łap”.
Czas: w zależności od schnięcia prac, ok. 45 min na fazę 1
[zaczerpnięte z: B. Mößner, Kształtować świat z fantazją: Ćwiczenia rozwijające kreatywność, wyd. Jedność, Kielce 2006
Scenariusz 4. (2x45 min)
Ćw. 1. „Kreatywne rysowanie”
Formy aktywności:
(wg R. Więckowskiego)
· aktywność indywidualna jednolita
Przebieg:
Każde dziecko otrzymuje kartkę i ołówek. Jego zadaniem jest narysować dowolne bazgroły, myśląc o dowolnym przedmiocie czy zajęciu. Następnie nauczyciel zbiera kartki i losowo rozdaje je uczniom. Otrzymany rysunek należy dokładnie obejrzeć i uwzględniając linie czy kształty, wyeksponować kolorową kredką motyw przewodni rysunku i nadać mu tytuł.
Czas: 10 min
Zaczerpnięte z: M. Jąder, Krok… w kierunku kreatywności: Zabawy i ćwiczenia, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005
Ćw. 2. „Wesołe zwierzaki”
Cele:
· pomoc w odkrywaniu własnych możliwości twórczych
· rozwijanie zdolności dokonywania skojarzeń
· rozwijanie zdolności abstrahowania poprzez stosowanie techniki twórczego myślenia – „Chińska encyklopedia”
Formy aktywności:
(wg R. Więckowskiego)
· aktywność indywidualna jednolita
Pomoce:
Kartoniki ze zwierzątkami
Przebieg:
(Dzieci znają już klasyfikację zwierząt na: domowe, leśne, mieszkające w ZOO) Technika twórczego myślenia – „Chińska encyklopedia”. Każde dziecko otrzymuje zestaw kartoników ze zwierzętami. Osoba prowadząca prosi dzieci, by uporządkowały je w sposób zabawny i dziwaczny, np. krowa, zebra – zwierzęta szalone. Po ich ułożeniu, zadaniem dzieci jest narysować własną, krótką legendę tej klasyfikacji. Następnie dzieci dzielą się swoimi pomysłami na forum klasy.
Czas: 20 min
[zmodyfikowane na podstawie: E. Dzionek, M. Gmosińska, Kształtowanie twórczych postaw dzieci pięcio – sześcioletnich: Scenariusze zajęć, wyd. Impuls, Kraków 2010]
Ćw. 3. Kalambury
Formy aktywności:
(wg R. Więckowskiego)
· aktywność indywidualna jednolita
· aktywność grupowa jednolita
Pomoce:
Płyta CD z nagraniem: ...