Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
Materiały z embriologii – wybrane zagadnienia z organogenezy - konspekt UWAGA!!! – JEST TO KONSPEKT – TZN. ŻE KAŻDY TEMAT TRZEBA ROZWINĄĆ I SAMODZIELNIE OPRACOWAĆ WŁASNY REFERAT W OPARCIU O INNE MATERIAŁY. Rozwój układu naczyniowego
Układ naczyniowy podlega istotnym zmianom podczas rozwoju osobniczego, w okresie którego można wyróżnić 3 zasadnicze stadia:
· stadium żółtkowe, kiedy rozwijający się embrion korzysta z zapasów, w które jest wyposażony,
· stadium łożyskowe, kiedy organ pośredni (łożysko) rozwija się między organizmem matki a płodem,
· stadium neonatalne, kiedy organizm uzyskuje samodzielność.
Wszystkie elementy składowe tego układu pochodzą z mezodermalnego listka zarodkowego – serce, naczynia krwionośne, komórki krwi.
Proces rozwoju serca:
- rozpoczyna się około 1/10 ciąży wytworzeniem dwóch śródbłonkowych cew sercowych, które następnie łączą się tworząc cewę pojedyńczą,
- cewa składa się cewy wewnętrznej – wsierdzia oraz otaczającego ją mankietu nasierdziowo – śródsierdziowego
- około ¼ ciąży następuje uformowanie serca w czteroczęściową strukturę, które zostaje zapoczątkowane przez utworzenie guzów wsierdziowych w kanale przedsionkowo – komorowym i grzebieni w obrębie pnia i stożka tętniczego
- wytworzenie przegrody w przedsionku (przegroda pierwsza, przegroda wtórna, otwór owalny)
- powstawanie przegrody kanału przedsionkowo-komorowego ( dwa guzy wsierdziowe, kanał prawy trójdzielny; kanał lewy dwudzielny)
- powstawanie przegrody komór ( trzy elementy ją tworzące – dolny guz wsierdziowy kanału p.-k.; grzebień prawego stożka, grzebień lewego stożka
- powstawanie przegrody w opuszce serca – podział opuszki na pień tętniczy, stożek tętniczy, część beleczkowatą prawego przedsionka (pień tętniczy przegrodą spiralna zostaje podzielony na dwie największe tętnice – aortę i tętnicę płucną
Rozwój układu tętniczego jest ściśle związany z:
- powstawaniem łuków skrzelowych i towarzyszących im tętnic, które następnie przekształcają się w główne pnie tętnicze,
- przebudową tętnic żółtkowych – powstają z nich tętnice trzewna, krezkowa górna i krezkowa dolna,
- przekształceniem tętnic pępkowych – po urodzeniu części dalsze tych tętnic ulegają zrośnięciu i wytwarzają się z nich więzadła pępkowe pośrodkowe, natomiast części bliższe pozostają w postaci tętnicy biodrowej wewnętrznej i tętnic pęcherzykowych
W zarodku można wyróżnić 3 systemy żylne
- żółtkowy, który zostanie przekształcony w układ żyły wrotnej,
- układ żył zasadniczych, który wytwarza układ żyły głównej,
- układ żyły pępkowej, która po urodzeniu zanika.
W czasie urodzenia zachodzą w systemie krążenia istotne zmiany związane z faktem przejęcia wymiany gazowej przez płuca oraz zamknięciem światła żyły pępkowej i tętnic pęcherzykowych.
Rozwój układu pokarmowego
Nabłonek wyściełający układ pokarmowy oraz jego wytwory są pochodzenia entodermalnego; pozostałe składniki mezodermalnego. Wytworzenie fałdu głowowego i fałdu ogonowego oraz fałdów bocznych zarodka doprowadza do tego, że wysłana entodermą jama uwypukla się do wnętrza zarodka wytwarzając prajelito, z którego powstają następnie dwa ślepo zakończone odcinki – jelito przednie i tylne, które następnie różnicuje się w cztery odcinki, których rozwój jest zazwyczaj oddzielnie omawiany. Są to:
- jelito gardłowe – od błony gębowo-gardłowej do uchyłka tchawiczo-oskrzelowego,
- jelito przednie – leżące doogonowo do gardła i dochodzące do zawiązka wątroby,
- jelito środkowe – zaczynające się doogonowo w stosunku do pączka wątrobowego (przednie wrota jelita) dochodzące do 1/3 długości okrężnicy (tylne wrota jelita)
- jelito tylne – od tylnych wrót jelita do błony stekowej.
Z odcinków tych rozwijają się odpowiednio:
- elementy głowy i szyi,
- przełyk, tchawica i pączki płucne; żołądek i bliższa część dwunastnicy, w której górnej części powstają uwypuklenia nabłonka dające początek wątrobie i trzustce,
- pierwotna pętla jelit, a następnie – część dwunastnicy od ujścia pęcherzyka żółciowego, dalsze odcinki jelita cienkiego, jelito grube i część okrężnicy,
- okrężnica zstępująca, górna część kanału odbytu, część dolna pochodzi z ektodermy dołka odbytowego; doogonowa część jelita tylnego jest rozdzielona przez przegrodę moczopłciową na leżące ku tyłowi - odbytnicę i kanał odbytu oraz leżące ku przodowi - pęcherz moczowy i cewkę moczową.
Jama gębowa rozwija się z pierwotnej zatoki ustnej, ślepo zakończonej ektodermalnej szczeliny oddzielonej od jelita pierwotnego błona gębowo-gardłową, która około 1/10 ciąży ulega przerwaniu i zatoka uzyskuje połączenie z dogłowową częścią jelita pierwotnego. Po bokach zatoki ustnej rozwijają się 4 pary łuków skrzelowych, a rozwijające się z nich wyniosłości dają początek wargom, policzkom, podniebieniu i językowi.
Rozwój wątroby
- wątroba zaczyna się rozwijać około 1/10 ciąży z entodermalnego nabłonka pierwszego odcinka jelita cienkiego,
- endoderma wpukla się w krezkę brzuszną tworząc zatokę wątrobową,
- krezka rozrasta się w poprzek i tworzy przegrodę poprzeczną,
- w dolnej części zatoki pojawia się pasmo nabłonkowe, z którego wytwarza się przewód pęcherzykowy i pęcherzyk żółciowy,
- nabłonek zatoki rozrasta się w pasma wrastające do mezenchymy krezki, w której pojawiają się naczynia tętnicze i żylne,
- komórki endodermy zaczynają różnicować się w hepatocyty, impulsem wywołującym różnicowanie jest moment zetknięcia z komórkami mezenchymy,
- przewody żółciowe wykształcają się z części pasm nabłonkowych leżących bliżej dwunastnicy, natomiast z dalszych beleczki wątrobowe.
Rozwój trzustki
- rozpoczyna się w tym samym okresie co rozwój wątroby,
- nabłonek endodermalny dwunastnicy wytwarza trzy zawiązki – jeden grzbietowy i dwa brzuszne, z których lewy zanika,
- dwa pozostałe wskutek obrotu dwunastnicy zbliżają się do siebie i zrastają,
- zawiązki wydłużają się w dwa przewody, które się rozgałęziają dając początek przewodom wyprowadzającym,
- z końcowych odcinków tych przewodów powstają pęcherzyki wydzielnicze.
Rozwój układu rozrodczego- gonady męska i żeńska rozwijają się z jednego niezróżnicowanego zawiązka,
- rozwój każdego z nich składa się z fazy obojętnej i fazy żeńskiej lub męskiej,
- faza obojętna trwa u osobników żeńskich około 3/10 ciąży, a u męskich około 2/10,
- zawiązek gonad tworzy się jako zagęszczenie komórek mezenchymatycznych, pomiędzy fałdem śródnercza, a korzeniami krezki jelita, pokryty jest mezodermalnym nabłonkiem jamy ciała,
- nabłonek rozwija się w wielowarstwowy walcowaty, razem z zagęszczeniem mezenchymalnym wytwarza fałd płciowy, który uwypukla się do pierwotnej jamy ciała, wypierany przez fałd sródnercza, z którym razem tworzy fałd moczopłciowy,
- około 2/10 ciąży gonady obu płci są jednakowe, składają się z kory i rdzenia; nabłonek jamy ciała wnika w zawiązki i tworzy pierwotne sznury płciowe,
- gonocyty czyli pierwotne komórki płciowe, pochodzą z endodermy pęcherzyka żółtkowego, skąd migrują do zawiązków gonad.
Faza żeńska rozwoju:- pierwotne sznury płciowe rozpadają się na nieregularne gronka komórek,
- gronka zawierające pierwotne komórki płciowe usytuowane w rdzeniu stopniowo zanikają, są zastępowane unaczynionym zrębem, który przekształca się w zrąb jajnika,
- komórki nabłonka powierzchniowego nadal dzielą się, tworzą sznury korowe, które następnie rozpadają się, otaczają pierwotne komórki płciowe, które przekształcają się w oogonie, a następnie przekształcają się w oocyty I rzędu, a komórki nabłonkowe w komórki pęcherzykowe
Faza męska rozwoju- jeżeli zarodek jest genetycznie męski, chromosom Y zawiera czynnik powstawania jądra,
- komórki powierzchniowe wnikają głęboko w głąb zawiązka i tworzą sznury płciowe jądrowe lub rdzenne,
- w okolicy wnęki sznury tworzą delikatną sieć, która da początek sieci jądra,
- sznury tracą kontakt z nabłonkiem powierzchniowym i oddziela je od niego warstwa tkanki z której powstanie błona biaława,
- około połowy ciąży sznury przybierają kształt podkowiasty, a ich zakończenia zachowują połączenia z siecią jądra,
- sznury płciowe składają się teraz z pierwotnych komórek płciowych oraz komórek podporowych Sertolego,
- komórki Leydiga pochodzą z mezenchymy fałdu, leżą pomiędzy sznurami płciowymi, rozwijają się wkrótce po rozpoczęciu różnicowania sznurów,
- pod koniec ciąży komórki zaczynają produkować testosteron, wpływając na różnicowanie przewodów płciowych i narządów zewnętrznych,
- sznury zostają lite aż do pokwitania, kiedy to różnicują się w kanaliki,
- w czasie, kiedy powstaje światło, łączą się z siecią, która uchodzi do kanalików odprowadzających jądra powstałych z kanalików wydalniczych układu śródnercza.
Różnicowanie przewodów płciowych-początkowo zarodki mają dwie pary przewodów: śródnerczowe (Wolfa), przyśródnerczowe (Müllera)
Różnicowanie przewodów męskich:
- z uwsteczniającego się śródnercza pozostaje część kanalików dając początek kanalikom odprowadzającym jądra,
- przewody śródnercza (Wolfa) nie uwsteczniają się; każdy z nich przekształca się w główny przewód płciowy, który poniżej ujścia kanalików wydłuża się i tworzy przewód najądrza; dalsza część przewodu od najądrza do miejsca uwypuklenia pęcherzyka nasiennego ma grubą ścianę i tworzy nasieniowód,
- przewód przyśródnerczowy zanika,
- gruczoły dodatkow (krokowy i opuszkowo-cewkowy rozwijają się w obrębie zatoki moczo-płciowej, która rozwija się z dolnego odcinka steku.
Różnicowanie przewodów płciowych żeńskich;
- przewód przyśródnerczowy Müllera przekształca się w główny przewód płciowy,
- wykształcają się z niego jajowód, macica i górny fragment pochwy,
- przewód śródnercza wyrodnieje,
- rozwój zewnętrznych narządów płciowych jest związany ze zmianami zachodzącymi w okolicy steku.
Rozwój układu moczowego
Materiałem wyjściowym jest powstająca w okresie 1/10 do 2/10 ciąży część boczna płytki mezodermalnej (nefrocele)
- różnicuje się w tej części przewód śródnerczowy Wolfa, wokół którego powstają kolejne struktury układu moczowego,
- pranercze (opisywane u prymitywnych kręgowców) rozwija się w małym stopniu – jest to system jamek i kanalików pojawiający się w obrębie najwyższych somitów, ma charakter szczątkowy i szybko zanika (zostaje tylko przewód Müllera, który bierze udział w tworzeniu układu rozrodczego żeńskiego,
- w niesegmentowanej części mezodermy powstają komórki nerkotwórcze, z których tworzą się kanaliki śródnercza, które często łączą się z naczyniami tworzącymi kłębuszki – te struktury również stosunkowo szybko zanikają, pozostaje natomiast przewód Wolfa biorący udział w tworzeniu układu rozrodczego męskiego.
Nerka ostateczna powstaje z pączka moczowodowego powstającego z kanału śródnercza w pobliżu steku:
- pączek kieruje się w kierunku krzyżowym i wrasta w mezodermę nerki ostatecznej, która jest drugim elementem tworzącym ten narząd,
- komórki pączka tworzą długie pasmo, następnie kanał, który tworzy rozgałęzienia dające początek moczowodom, miedniczkom nerkowym, kielichom nerkowym, przewodom brodawkowym, kanalikom zbiorczym; wokół tak rozgałęzionego zawiązka dróg wyprowadzających mocz namnażają się komórki mezodermy zawiązka nerki ostatecznej,
- w obrębie mezodermy tworzą się niewielkie esowate kanaliki, które jednym biegunem kontaktują się z licznymi naczyniami, a drugim z zakończeniami rozgałęzień zawiązka dróg odprowadzających mocz,
- biegun kontaktujący się z naczyniem, które tworzy kłębek naczyń włosowatych, tworzy ciałko nerkowe,
- kanalik wydłuża się i tworzy kanalik nefronu,
- zawiązek nerki ostatecznej jest uformowany w okresie około ¼ ciąży
Rozwój układu oddechowego:
- zawiązek układu pojawia się około 1/8 ciąży jako uchyłek ściany brzusznej przedniego odcinka jelita pierwotnego,
- nabłonki układu rozwijają się z entodermy, natomiast składniki chrzęstne i mięśniowe z mezodermy,
- uchyłek rośnie w kierunku doogonowym tworząc cewę oddzieloną od jelita przedniego przegrodą tchawiczo-przełykową, która odgranicza od siebie zawiązki przełyku i tchawicy, połączenie pomiędzy tymi strukturami jest utrzymywane przez krtań,
- z cewy powstaje twór leżący w linii pośrodkowej – tchawica oraz dwie boczne kieszenie, stanowiące pączki płucne,
- pączki rozgałęziają się drzewiasto(prawy na trzy, lewy na dwie gałęzie), następnie dzielą się dychotomicznie wytwarzając drzewo oskrzelowe, które wrasta w otaczającą je mezodermę trzewną,
- w rozwoju płuc wyróżniamy: okres rzekomo-gruczołowy (1/8 do 3/8 ciąży); kanalikowy (3/8 do 5/8 ciąży); stadium pęcherzykowe (5/8 do 6/8 ciąży) ,
- wymiana gazowa w płucach jest możliwa około 6/8 ciąży, w tym okresie pojawiają się pneumocyty I,
- liczba pęcherzyków i woreczków stale wzrasta podczas ostatnich 2/8 ciąży oraz w pierwszym okresie po urodzeniu,
- dojrzałe pęcherzyki pojawiają się dopiero po urodzeniu z chwilą podjęcia funkcji oddychania,
- przed urodzeniem płuca są wypełnione płynem zawierającym śluz, surfaktant, białka,
- po urodzeniu następuje resorpcja płynu, a niewielka jego część jest usuwana przez oskrzela i tchawicę w trakcie porodu; na powierzchni kom...