Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
14. Skutki społeczno-gospodarcze I i II wojny światowej.
Skutki I wojny światowej
Wojna spowodowała poważne zmiany w układzie sił w gospodarce światowej. Umocnieniu uległa przede wszystkim pozycja ekonomiczna Stanów Zjednoczonych. Największe sukcesy zanotowali Amerykanie w dziedzinie handlu zagranicznego. Byli oni głównymi dostawcami towarów do krajów Ententy.
W zupełnie odwrotnej sytuacji znalazły się Niemcy, gdyż utraciły swą dawną potęgę. W podpisanym traktacie pokojowym (28 VI 1919r. pałac wersalski, pod Paryżem) ogłoszono powstanie zjednoczonych cesarskich Niemiec. Niemcy miały być zdemilitaryzowane, zlikwidowano ich przemysł zbrojeniowy, zakazano powszechnej służby wojskowej, armia miała liczyć 100tys. żołnierzy i oficerów. Niemcy oddały znaczne tereny swym sąsiadom i nie tylko – posiadłości niemieckie na Dalekim Wschodzie zagarnęła Japonia. Oprócz strat terytorialnych Niemcy, uznane za winne wojny, miały zapłacić ogromne sumy reperacji, czyli odszkodowań (ponad 100mld marek w złocie).
W Wielkiej Wojnie (tak ówcześnie nazywano I wojnę światową) brało udział 28 państw (24 państwa ententy i 4 państwa centralne). Łączna ilość wojsk biorących udział w tym konflikcie zbrojnym wynosiła 65 milionów. Ponad 10 milionów bojowników zginęło, 22 miliony zostało rannych i aż 8 milionów stało się kalekami. Ponadto głód i choroby psychiczne spowodowały znaczne osłabienie organizmów ludzi, którzy ocaleli. Czynniki te spowodowały błyskawiczny rozwój licznych chorób, jedną z nich była tzw. hiszpanka - ostra grypa, której epidemia ogarnęła znaczną część Europy w pierwszych latach po wojnie. Choroba ta uśmierciła około 20 milionów ofiar. Można zatem przyjąć, że żołnierze i ofiary chorób to ponad 30 milionów ludzi. Trzeba jeszcze jednak doliczyć ludność cywilną, której znaczna ilość poległa w czasie działań.
W następstwach I wojny światowej można także wyodrębnić pozytywne skutki. Należą do nich znaczne zmiany terytorialne. Francja doprowadziła do demilitaryzacji Nadrenii oraz ponownie weszła w posiadanie Alzacji i Lotaryngii. Także Wielka Brytania odniosła sukcesy, zrealizowała swój plan zniszczenia niemieckiej floty oraz rozszerzyła posiadłości kolonialne. W wyniku podziału Austro-Węgier oraz imperium osmańskiego powstały nowe państwa: Austria, Węgry, Czechosłowacja, Królestwo SHS (Serbów, Słoweńców oraz Chorwatów, które zostało jednak w 1929r. przemianowane na Jugosławię) i Albania. Oraz najważniejsze dla nas jako Polaków wydarzenie, czyli odrodzenie się Polski. 10 listopada 1918 r. Piłsudski przybył do Warszawy, gdzie ustanowiona przez Niemców Rada Regencyjna przekazała mu władzę. Datę te - zarazem dzień kapitulacji Niemiec - uznano za metrykę odrodzonej (II) Rzeczypospolitej. Do wydarzenia tego walnie przyczynił się, przedstawiony 8 stycznia 1918r., czternastopunktowy plan pokojowy Wilson'a, którego trzynasty punkt głosił: "Należy stworzyć niezawisłe państwo polskie, które winno obejmować terytoria zamieszkałe przez ludność niezaprzeczalnie polską, któremu należy zapewnić swobodny i bezpieczny dostęp do morza i którego niezawisłość polityczną i gospodarczą oraz integralność terytorialną należy zagwarantować paktem międzynarodowym".
Pierwsza wojna światowa była także bodźcem do rozwoju wielu dziedzin nauki. Pierwszą z nich była medycyna. Jej postęp sprawił, że większość ludzi umierało z powodu ran, a nie infekcji i chorób, jak to było we wcześniejszych wojnach. Jedynym problemem były duże bitwy, które znacznie przerastały możliwości ówczesnych służb sanitarnych i medycznych. Typowy brytyjski oddział piechoty liczył od 600 do 800 żołnierzy, z czego 32 ludzi było noszowymi. Taka ilość pozwalała na przeniesienie jednorazowo tylko 16 rannych. Było to o wiele za mało, biorąc pod uwagę, że pierwszego dnia bitwy pod Sommą przeciętny oddział miał 40% strat. Można zatem założyć, że spośród 19 tysięcy żołnierzy brytyjskich poległych 1 lipca 1916 r., można by uratować około jedną trzecią, gdyby udało się ewakuować i opatrzyć rannych.
Drugą dziedziną, która rozwinęła się pod wpływem Wielkiej Wojny był przemysł zbrojeniowy. Już w 1911 roku, Niemcy wyprzedzając wojnę, zaczynają budować potężne działa. Do rozwoju niemieckiej artylerii przyczynia się szczególnie firma Krupp z Essen budując działa o zasiągu 100 km i więcej. Nowocześnie sterowane działa pozwalały zniszczyć cel nawet na tak dużą odległość. W fabryce tej powstaje także "Gruba Berta", powszechnie znany moździerz kalibru 42 cm, dysponująca nigdy dotąd niespotykaną siłą przebicia. Natomiast w 1914 roku Krupp wprowadza do wojsk niemieckich doprowadzoną od perfekcji automatyczną broń palną, powszechnie nazywaną karabinami maszynowymi. W tymże roku wojska niemieckie miały do dyspozycji 12500 sztuk takich karabinów, podczas gdy Wielka Brytania miała ich tylko 110 sztuk. Rozwój nastąpił także w dziedzinie marynarki wojennej. 1905 rok był rokiem wprowadzenia przez Wielka Brytanię okrętu "Dreadnought", który mógł rozwinąć prędkość nawet do 21, 5 węzła, a zbudowany był z blachy o grubości 279 mm!!! Był to ówcześnie najszybszy i najmocniejszy okręt na świecie. Jednak taki stan rzeczy nie trwał długo. W 1907 roku Niemcy odpowiedzieli klasą okrętów Nassau, a w 1909 roku Amerykanie zwodowali okręt klasy Delaware. Także Francja nie stała w tyle, w 1910 roku stocznie francuskie opuścił okręt typu Jean Bart. Rywalizację na wodzie kończy wypuszczenie dwóch okrętów: w 1914 przez USA okrętu Newada oraz wyposażonego przez Niemieckie stocznie w ciężką artylerię, rozwijającego prędkość 26, 5 węzła potężnego krążownika.
I wojna światowa spowodowała także rozwój lotnictwa. W styczniu 1915 po raz pierwszy zeppeliny bombardują z powietrza Anglię. Ale już 5 października 1916 r. dochodzi do pierwszego starcia dwóch samolotów: francuskiego i niemieckiego. Lata 1914- 1918 zaowocowały również wynalezieniem gazów bojowych: chloru gazowego oraz gazu musztardowego, inaczej zwanego iperytem (gaz ten nie tylko podrażnia drogi oddechowe, ale powoduje poparzenie skóry i utratę wzroku).
Fala zniszczeń objęła olbrzymi obszar Europy, szczególnie ucierpiała Belgia, północna Francja oraz tereny objęte frontem wschodnim. Obliczono, że łączne straty wywołane I wojną światową wyniosły około 270 miliardów dolarów!!! Kwota ta obejmuje również straty jakie poniosło rolnictwo oraz przemysł cywilny z powodu przestawienia się na przemysł wojenny.
Jednym z najważniejszych skutków społecznych było powstanie nowej organizacji – Liga Narodów (cel à stać na straży pokoju). Liga nie posiadała żadnych sił zbrojnych. Siedzibą jej była Genewa w neutralnej Szwajcarii. O ile działalność polityczna Ligi zakończyła się w rezultacie fiaskiem, o tyle ogromną rolę odegrały prowadzone przez nią akcje humanitarne oraz działalność utworzonych z jej inicjatywy instytucji niepolitycznych. Liga zapoczątkowała akcję opieki nad uchodźcami, międzynarodową pomoc ofiarom epidemii, opiekę nad matką i dzieckiem. Przy Lidze Narodów powstały: Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej oraz Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP), zajmująca się ustawodawstwem pracy. Obie te instytucje, po pewnych przekształceniach działają do dziś. Liga powołała Międzynarodowy Instytut Współpracy Kulturalnej, poprzednika obecnego UNESCO. Niezależnie od bezsilności w sferze politycznej i faktu, iż w praktyce Liga stanowiła forum rywalizacji angielsko-francuskiej, zostały stworzone pewne struktury i obyczaje współpracy międzynarodowej. Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) kontynuuje wiele z nich.
Skutki II wojny światowej
Druga Wojna światowa to zdecydowanie największy i najkrwawszy konflikt zbrojny w historii, trwający od 1 września 1939 do 2 września 1945. Stronami konfliktu był blok państw utworzony wokół III Rzeszy Niemieckiej, Włoch i Japonii. Skutkami tego tragicznego wydarzenia były głównie straty w ludziach, jednak nastąpiły również zmiany w światowej gospodarce i polityce. Po 1945 r. narodził się nowy świat.
Życie utraciło 50 milionów osób, z tej liczby 20 milionów było ofiarami terroru i ludobójstwa. Ginęli głównie Żydzi ,ulegli oni prawie całkowitej zagładzie.
Ok. 80% spośród tych, którzy zginęli zamieszkiwało Europę. 35 milionów zostało inwalidami wojennymi, niewielu z nich po wojnie znalazło schronienie. Znanym na całym świecie „ośrodkiem”, gdzie mogli zamieszkać inwalidzi wojenni jest Hotel des Invalides, znajdujący się w Paryżu.3,3 milionów Rosjan, którzy byli wzięci do niewoli niemieckiej zostało zamordowanych. Największe straty ludności poniosła Polska, bo aż 6 milionów.
Koszty wojny trudno oszacować. Wydatki bezpośrednio na prowadzenie wojny sięgały około 155 milionów dolarów, a zniszczeń i strat do końca dotąd nie określono, przyjmuje się szacunkowo, że mogła to być kwota około 300 miliardów.
Niewątpliwie zrujnowana została gospodarka światowa. Załamał się światowy system monetarny, podskoczyła inflacja. W 1945 r. przed rządami wielu krajów stanęła kwestia wyżywienia ludności. Problem ten musieli rozwiązać alianci, szczególnie Amerykanie. Ludzie oswobodzeni z obozów koncentracyjnych a także oswobodzeni z katorżniczej niewolniczej pracy na rzecz Trzeciej Rzeszy znaleźli się na obszarach, nad którymi sprawowali kontrolę alianci. Alianci musieli wyżywić w sumie ok. 14 milionów ludzi, ponadto dostarczyć odzież i lekarstwa.
W wyniku II wojny światowej, a zwłaszcza porozumienia wielkiej trójki w Jałcie (Roosvelta, Churchilla i Stalina) Europa została podzielona na dwie strefy wpływów:
A) amerykańską
B) B) radziecką
Stany Zjednoczone wzbogaciły się ogromnie na dostawach wojennych. Nietknięte zniszczeniami wojennymi, z nowoczesną gospodarką, społeczeństwem i kulturą, , z bombą jądrową – zaczęły uważać się za strażnika demokracji na świecie. W opinii wielu polityków zadaniem USA stało się powstrzymanie rozprzestrzeniania się tyranii komunistycznej, czyli dominacji Rosji Radzieckiej.
Związek Radziecki pod wodzą Stalina zaczął przekształcać zajęte przez Armię Czerwoną kraje europejskie w swoich satelitów. Towarzyszyły temu zmiany wewnętrzne w tych państwach, nazywane sowietyzacją, czy jak kto woli – komunizacją lub też stalinizacją, polegające na likwidacji demokracji, wolności, elementarnego prawa własności, oraz coraz większe ograniczanie suwerenności tych krajów. Stalin ufny w potęgę militarną ZSRR i swoją przebiegłość polityczną, zmierzał najwidoczniej do podporządkowania, a prawdopodobnie i włączenia Europy Wschodniej i Środkowej (z Niemcami) do komunistycznej wspólnoty, w której Rosja odgrywałaby decydującą rolę.
System pojałtański rozpadł się dopiero na przełomie lat 80 i 90-tych.
Osłabił się również kościół katolicki. Chodzenie do kościoła przestało być zwyczajem i społecznym przymusem. Opustoszałe kościoły świeciły pustkami zarówno w katolickiej Francji jaki w protestanckiej Anglii. Oczywiście Kościół nie pozostawał bierny - radykalne reformy pod przewodnictwem Jana XXIII, a później jego kontunuatorów: Pawła VI i Jana Pawła II przywróciły tą instytucję do świetności.
Wojna wywarła też istotny wpływ na procesy emancypacji ludów Azji i Afryki dążących do zrzucenia rządów europejskich mocarstw kolonialnych. Ostatecznie prysł mit białego człowieka. Europejskie potęgi okazały się słabsze niż sądzono, często skłócone, a przede wszystkim możliwe do pokonania, co radykalnie przyspieszyło proces dekolonizacji.
Wojna zrewolucjonizowała technikę wojskową, a samą wojnę uczyniła gigantycznym gospodarczym wysiłkiem, rywalizacją potencjałów, możliwości technicznych i surowcowych. Pojawiły się nowe rodzaje broni. Natomiast problemem był personel wojskowy. Zachodnie mocarstwa miały problem nawet z zaopatrzeniem własnych wojsk. Dla przykładu wojsko Generała Andersa liczyło kilkaset tysięcy żołnierzy i ich rodzin, pozbawionych przez sowietów domów. Wszystkich ich trzeba było przetransportować do Wielkiej Brytanii, gdzie stali się częścią Polskiego Korpusu Przysposobienia Obronnego.
Winston Churchill stał się inicjatorem pierwszego europejskiego kongresu, na którym stworzono m. in. Ruch na rzecz Integracji Europy. Później kolejne państwa, z mniejszymi bądź większymi oporami wstąpiły do Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS). Był to traktat podpisany był w 1951 r. przez Francję, RFN, Włochy i kraje Beneluksu (Belgia, Holandia, Luksemburg). Celem działania EWWiS była koordynacja polityki gospodarczej w dziedzinie surowców i produktów o znaczeniu strategicznym.Wyżej wymienione państwa zapragnęły wejść na inne rynki europejskie, wiedząc z doświadczenia, że przyczynia się to do lepszej wymiany handlowej oraz zwiększa rozwój gospodarczy. Stworzyły, więc
EWG. Postępującej integracji nie dało się już zatrzymać, dotknęła też mniejsze państewka (powstał sojusz krajów Beneluxu, Rada Skandynawska), mało tego - objęła ona wiele dziedzin życia - powstawały np. wspólne komitety badawcze. Pozostałością, a raczej finalnym produktem wzajemnej kooperacji jest dzisiaj Unia Europejska. "Synteza" w dziedzinach militarnych postępowała znacznie szybciej.
Jako naturalna kontynuacja Koalicji Antyhitlerowskiej i przeciwwaga dla Układu Warszawskiego powstało NATO, którego pakt założycielski podpisano już 4 kwietnia 1949. Pierwszą wspólną operacją państw w nim zrzeszonych było stworzenie mostu powietrznego nad Berlinem.
Skutkiem wojny było też uchwalenie 26 czerwca 1945 r. w San Francisco Karty Narodów Zjednoczonych (weszła w życie 24 października 1945 r.) i utworzenie Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ; United Nations – UN) na miejsce przedwojennej, Ligi Narodów. ONZ miała czuwać nad pokojem światowym z zachowaniem suwerennej równości wszystkich państw członków Organizacji.