Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
„Ołtarz główny w kościele pojezuickim p. w. Franciszka Ksawerego w Grudziądzu”
(praca seminaryjna)
opracowała: Marlena Kaleta
ODK (zaoczne) rok II sem. IVToruń 2007/2008
SPIS TREŚCI
Wstęp
1. Zarys historyczny obiektu.
2. Opis formalny ołtarza głównego
3. Analiza typologiczna ołtarza
4. Analiza treści ideowych
Zakończenie
Ilustracje
Bibliografia
WSTĘP
Stojąc w Grudziądzu na placu Miłośników Astronomii i przyglądając się kościołowi pojezuickiemu p. w. Franciszka Ksawerego, trzeba szczerze przyznać, że świątynia ta z zewnątrz nie urzeka jakimś szczególnym pięknem. Bryła jest zwarta i prosta a fasada niemal całkowicie pozbawiona ozdób. Wystarczy jednak przekroczyć próg, by odkryć nowy, cudowny świat jej barokowego wnętrza.
Celem niniejszej pracy jest analiza i interpretacja najwspanialszego z elementów wystroju – ołtarza głównego.
Obiekt ten, jak większość zabytków w mieście, nie został do tej pory opracowany naukowo więc stanowi wyzwanie dla każdego, potencjalnego badacza.
Nieocenione źródło informacji dla mnie stanowiła praca księdza Stanisława Załęskiego „Jezuici w Polsce”. To pięciotomowe dzieło jest chyba najdoskonalszym studium historii, kultury i obyczajów Towarzystwa Jezusowego. Autor bazuje głównie na dokumentacjach zakonnych, przechowywanych w kraju jak i poza jego granicami, co czyni publikację wiarygodną. Ksiądz Załęski jest skrupulatny w swych opisach. W opracowaniu porusza wszystkie istotne wątki i w sposób przejrzysty przekazuje je czytelnikowi.
W latach osiemdziesiątych zeszłego wieku ukazała się w Polsce wielotomowa publikacja pt. „Historia Kościoła”. Ważne informacje o interesującym mnie okresie zawarte są w tomie III. Autorzy rzeczowo podeszli do tematu. Jednakże ze względu na fakt, iż historia Kościoła Katolickiego jest bardzo rozległym terminem a możliwości wydawnicze ograniczone, wiadomości dotyczące zakonu jezuickiego zostały ograniczone do niezbędnego minimum.
Podstawowe informacje dotyczące historii ołtarza oraz jego zabytkowej formy, uzyskałam w publikacji księdza Aleksandra Pronobisa „Kościół pojezuicki w Grudziądzu” wydanej w 1928 roku, w „Katalogu zabytków sztuki w Polsce, t. 11, z. 7, Powiat grudziądzki” z roku 1974, oraz „Karcie konserwatorskiej”. Są to jednak opracowania dość pobieżne. Zatem bym mogła dokonać szczegółowej analizy obiektu, musiałam zaczerpnąć informacji w źródłach bardziej rozbudowanych.
Jeśli chodzi o formę ołtarza to takim źródłem był artykuł Antoniego Maślińskiego – „Barok. Apogeum sztuki nowożytnej. Ołtarze”. Tam zawarta jest typologia XVIII-wiecznych obiektów w odniesieniu do sztuki europejskiej. Przeanalizowana została konstrukcja zasadnicza i jej różne warianty, ale również poszczególne, popularniejsze elementy dekoracyjne.
W kwestii interpretacji natomiast opierałam się na opracowaniach teologicznych, leksykonach świętych, oraz głównie na „Żywotach Świętych Pańskich na wszystkie dnie roku” z 1910 roku. To dzieło jezuity Piotra Skargi ukazało mi postacie Świętych zdobiących ołtarz takimi jakimi były postrzegane przez społeczeństwo czasów gdy obiekt powstawał.
W zrozumieniu ukrytego sensu w atrybutach Świętych niezbędne było wydanie „Świata symboliki chrześcijańskiej”. Publikacja ta ukazuje każdy symbol w kilku możliwych odsłonach. Bada jego pochodzenie i podaje różnorodne, zależne od kontekstu, interpretacje.
Analiza i interpretacja zabytku sakralnego była by niekompletna gdyby nie możliwość odniesienia się do najważniejszego ze źródeł – Biblii. W tym przypadku wszystkie niezbędna wiadomości uzyskałam w Piśmie Świętym Nowego Testamentu.
ZARYS HISTORYCZNY OBIEKTU
Burzliwa jest historia budowy Kolegium i Kościoła Jezuickiego w Grudziądzu. Zakon ziemie w mieście posiadał już w roku 1640, jednakże, ze względu na trudne politycznie i społecznie czasy, budowa przeciągnęła się do roku 1715. Wówczas do ukończonego kościoła zamówiono wyposażenie. Sfinansował je wojewoda chełmiński, podskarbi wielki koronny – Jan Ansgary Czapski.
Wykonanie ołtarza głównego, ołtarzy bocznych oraz pozostałych sprzętów zlecono Józefowi Antoniemu Krause.
Niewiele jesteśmy w stanie powiedzieć o tym artyście. Z pochodzenia Niemiec, podstawy warsztatowe uzyskał w rodzinnym Berlinie. Stamtąd do Polski sprowadził go możnowładca pruski Aleksander zu Dohn. Wiadomo, że działał w Królewcu, Gdańsku i Słobitach. Na początku XVIII wieku przebywał w okolicach Grudziądza. Wykonywał bowiem dwa konfesjonały dla katedry w Kwidzynie. Wystrój wnętrza grudziądzkiego kościoła Jezuitów jest obok owych konfesjonałów jedynym dziełem Krause, które przetrwało do dzisiejszych czasów.
Jeszcze mniej wiadomo o autorze obrazów oraz polichromii w świątyni. Właściwie o Ojcu Ignacym Steiner nie wiemy nic konkretnego poza tym, że należał do Towarzystwa Jezuickiego.
Wystrój wykonano w latach 1715 – 1740. Całość utrzymano w jednym stylu. Program treściowy ołtarza głównego jest kontynuowany na ołtarzach bocznych i ambonie a poprzez polichromie również na konfesjonałach i chórze.
W roku 1721 z majątku Jezuitów w Jabłonowie Pomorskim sprowadzono słynący z łask obraz przedstawiający Świętego Franciszka Ksawerego i umieszczono na honorowym miejscu w ołtarzu. 3 grudnia tegoż samego roku oficjał chełmiński Wysocki konsekrował kościół p. w. Świętego Franciszka Ksawerego.
OPIS FORMALNY OŁTARZA GŁÓWNEGO
Późnobarokowy ołtarz główny nieorientowanego kościoła p. w. Św. Franciszka Ksawerego w Grudziądzu autorstwa Józefa Antoniego Krause z Gdańska, powstał w latach 1715 – 1740. Polichromie ołtarza oraz, prawdopodobnie, wszystkie znajdujące się w nim obrazy wykonał jezuita o. Steiner. Usytuowany przy tylnej ścianie prezbiterium, ołtarz jest typu architektonicznego, dwukondygnacyjny zakończony zwieńczeniem w formie glorii, trójosiowy. Szerokość ok. 6 m, wysokość ok. 12m. Lico, z wyjątkiem drugiej kondygnacji nastawy ołtarzowej, wklęsłe. Wykonany z drewna, pokryty polichromią w różnych odcieniach szarości, ornamentyka polichromowana na złoto.
Mensa ołtarzowa, granitowa, w formie skrzyni, ujęta po bokach wysokimi, gierowanymi cokołami stanowiącymi podstawę dla skrzydeł predelli. Lica cokołów zdobione prostokątnymi płycinami z motywami chinoiserie.
Predella oddzielona jest od podstawy wysokim, profilowanym gzymsem cokołowym. Na jej osi środkowej wbudowano tabernakulum o wymiarach ok. 85x60 ustawione na podstawie, oddzielone od niej wąskim pasem fazowanego gzymsu. Belkowanie wysokie, również fazowane. Lico wypukłe z umieszczonymi centralnie drzwiczkami, ujęte między dwoma wąskimi pilastrami zdobionymi okuciami z motywem kampanul w formie zwisu. Drzwiczki dekorowane sceną adoracji monstrancji przez dwa anioły. Nad i pod drzwiczkami oraz na płaszczyźnie podstawy tabernakulum występują niewielkich rozmiarów malowidła z motywami chinoiserie.
Skrzydła predelli zakomponowane w układzie antytetycznym. Na osiach środkowych pełnoplastyczne popiersia putt ujęte między dwoma esowatymi konsolami. Płaszczyzny po ich bokach zdobione prostokątnymi płycinami z chinoiseriami.
Predella od nastawy ołtarzowej oddzielona gierowanym i fazowanym gzymsem przerwanym na szerokości pola centralnego.
Retabulum dwukondygnacyjne, trójosiowe. Podział pionowy zaakcentowany kolumnami o korynckich kapitelach i trzonach zdobionych motywami chinoiserie w liczbie czterech na każdej kondygnacji. Wewnętrzne kolumny flankowane są przez pary pilastrów o analogicznych do kolumn kapitelach i zdobieniach trzonów. Skrajne kolumny obu kondygnacji flankowane są pilastrami tylko od wewnątrz.
W polu centralnym pierwszej kondygnacji nastawy ołtarzowej umieszczono grupę adorującą obraz Św. Franciszka Ksawerego. U dołu kompozycji klęczące pełnoplastyczne postacie Murzyna i Indianina. Ponad nimi, w centrum, w lustrzanej glorii obraz trzymany przez dwa wzlatujące ku górze anioły. Ponad ramą obrazu putto.
Rzeźba przedstawiająca Indianina wysokości ok. 70 cm, wykonana w drewnie, pokryta barwną polichromią. Postać młodzieńca ukazana w pozie klęczącej, zwrócona do odbiorcy lewym profilem. Sylwetka zgarbiona, ręce wysunięte ku przodowi, przedramiona skrzyżowane. Głowa o krótkich, kędzierzawych, brązowych włosach, pochylona. Twarz gładka - bez zarostu, rysy twarzy są ostre.
Indianin odziany jest w długą, pofałdowaną, tunikę polichromowaną na złoto. Spod materiału wydobyte są tylko dłonie i bose stopy młodzieńca.
Postać opracowana dość drobiazgowo, z zachowaniem proporcji ciała. Szaty zacierają kształt sylwetki, nie zacierają ruchu ciała.
Rzeźba przedstawiająca Murzyna wysokości ok. 100 cm, wykonana w drewnie, polichromowana. Młodzieniec ukazany jest klęczący na prawe kolano, zwrócony prawym profilem do odbiorcy. Sylwetka polichromowana na brunatno, wyprostowana, ręce zgięte w łokciach, podniesione na wysokość barków, dłonie złożone płasko do modlitwy. Głowa uniesiona, twarz o ostrych rysach, bez zarostu, skierowana ku górze. Murzyn ubrany jest tylko w ciemnobrunatną, przewiązaną w pasie, wąską przepaskę z liści palmowych. Głowę przykrywa złoty, pękaty turban dekorowany piórem. Z lewego ramiona zwisa pofałdowany, złoty tobół oraz przytwierdzony do niego sajdak ze strzałami również w kolorze złotym.
Postać opracowana szczegółowo, poprawne proporcje ciała, wiernie oddany kształt sylwetki i budowa anatomiczna.
Obraz przedstawiający Św. Franciszka Ksawerego niesygnowany, wykonany w technice olejnej na płótnie, okład – srebrna i złota blacha, wymiary obrazu w ramie ok. 80x60 cm. Pole portretu zamknięte na kształt stojącego prostokąta osadzone w szerokiej, rzeźbionej ramie zakończonej od góry zwieńczeniem z motywem rocaille. Kompozycja symetryczna. W centrum ukazano popiersie świętego ujęte w „trzech czwartych”. Ciało przysłonięte płaszczem. Głowa zwrócona w lewo, otoczona promienistą aureolą. Twarz owalna o gładkich rysach, włosy i zarost ciemne, krótkie.
W górnych narożnikach obrazu dwa herby. Po prawej herb Leliwa z epigrafem KTP.C., po lewej zaś niezidentyfikowany z epigrafem MTPCM. Na bordowym, pozbawionym głębi, tle ażurowe ornamenty regencyjne z motywami Arma Christi.
Gama barwna zawężona, ograniczona do złota, srebra, bordo, oraz odcieni brązu.
Figuralne rzeźby pełne aniołów podtrzymujących obraz, wykonane z drewna, polichromowane: ciała w naturalnym kolorze karnacji, szaty złocone. Wysokości: ok. 120 cm anioł po prawej i ok. 130 cm anioł po lewej stronie. Rzeźby opracowane dokładnie, z dbałością o poprawność formy i proporcji. Dobrze odwzorowana budowa anatomiczna
Rzeźba anioła po prawej stronie ukazana z lewego profilu. Tors wyprostowany. Nogi w wykroku, lewa zgięta w kolanie, uniesiona. Lewą ręką podtrzymuje od dołu obraz, prawa jest zasłonięta przez jego płaszczyznę. U ramion długie, złote, spływające w dół skrzydła. Głowa zwrócona w lewo. Twarz podłużna, o delikatnych rysach, gładka. Włosy półdługie, kędzierzawe. Złota szata przewieszona przez prawe ramię, draperowana.
Rzeźba anioła podtrzymująca obraz po stronie lewej, ukazana w ujęciu „trzy czwarte”. Sylwetka lekko odchylona w tył. Tors wyprostowany, nagi. Nogi ukazane w dynamicznym wykroku, prawa zgięta w kolanie, uniesiona. Prawa ręka podtrzymuje obraz od dołu, lewa jest ukryta za nim. U ramion szerokie, opadające w dół skrzydła. Głowa przechylona ku prawemu barkowi, twarz zwrócona w dół, w kierunku klęczącego Murzyna. Płaszcz oplata ciało w pasie tworząc poziome fałdy.
Postać putta na szczycie grupy adoracyjnej analogicznie do poprzednich, wykonana w drewnie, polichromowana, pełna. Wysokość ok. 80 cm. Aniołek zwrócony en face do odbiorcy. Nóżki skrzyżowane, częściowo przysłonięte przez ramę obrazu. Biodra lekko skręcone w lewo. Ramiona wyciągnięte w bok, w prawej dłoni srebrny krzyż. U ramion małe, rozpostarte skrzydełka polichromowane na złoto. Główka lekko przekrzywiona w kierunku prawej ręki, włosy krótkie, kręcone. Pulchna twarz o delikatnych, gładkich rysach, skierowana w dół. Postać aniołka jest naga, jedynie prawe biodro przesłania wąska, złota przepaska.
Rzeźba statyczna, opracowana szczegółowo, proporcje zachowane, anatomia poprawna.
U dołu prawego skrzydła pierwszej kondygnacji retabulum pełnoplastyczne, figury świętych Jana Ewangelisty po prawej, oraz Apostoła Pawła po lewej, opracowane szczegółowo, z dbałością o poprawność proporcji. Ponad nimi, na osi środkowej, obraz przedstawiający Św. Alojzego.
Rzeźba przedstawiająca Św. Jana Ewangelistę wysokości ok. 150 cm, wykonana w drewnie, polichromowana – twarz, dłonie i stopy w naturalnym kolorze karnacji, włosy jasny brąz, szaty i atrybuty złote.
Postać ukazana w pozycji stojącej, w kontrapoście, częściowo zwrócona w lewo. Sylwetka wygięta w delikatny łuk. Lewa noga ugięta w kolanie, prawa wyprostowana. Ręce zgięte w łokciach, w prawej święty trzyma pióro, na lewej na wysokości pasa ma opartą otwartą księgę. Głowa przechylona w kierunku prawej ręki. Twarz skierowana ku górze, owalna o gładkich rysach młodego mężczyzny, pozbawiona zarostu. Włosy kędzierzawe, długie, sięgają do ramion.
Ewangelista ubrany jest w długą, sięgającą bosych stóp tunikę oraz sfałdowany płaszcz przewieszony przez lewe ramie, okrywający sylwetkę na ukos ku prawej nodze. Szata szczelnie okrywa sylwetkę świętego nie zaciera jednak jej ruchu.
U stóp postaci, po jej prawej stronie umieszczono pełnoplastyczną rzeźbę orła o rozpostartych skrzydłach.
Rzeźba opracowana z dbałością o szczegóły. Proporcje ciała są poprawne.
Rzeźba przedstawiająca Św. Pawła, umieszczona w skrzydle z lewej strony. Figurę wysokości ok. 150 cm wykonano w drewnie, polichromowano.
Postać przedstawiona od przodu, w kontrapoście z lekko ugiętą w kolanie prawą nogą. Prawa ręka uniesiona wysoko nad głowę, w dłoni dzierży miecz, w lewej przyciśniętej do boku święty trzyma zamknięte księgi. Głowa przechylona ku prawemu barkowi, włosy krótkie o delikatnych falach. Twarz podłużna o wyraźnych, rysach dojrzałego mężczyzny, okolona długą, opadającą na pierś brodą.
Apostoł ubrany jest w długą sięgającą stóp tunikę z głębokim dekoltem w szpic. Płaszcz drapowany, zarzucony na plecy, otula świętego w pasie i zebrany pod prawym ramieniem opada fałdami w dół.
Obraz umieszczony ponad rzeźbami Ewangelisty i Apostoła przedstawiający Św. Alojzego. Wykonany w technice olejnej na płótnie, o wymiarach ok. 200x120 cm, umieszczony w podłużnej ramie o rogach wciętych na kształt wycinków koła, nie posiada sygnatur.
Wnętrze pogrążone w półmroku. Po lewej stronie ołtarz, na nim monstrancja, między dwiema świecami w lichtarzach. W centrum na dwóch stopniach prowadzących do ołtarza, ukazano klęczącą postać świętego Alojzego, zwróconą do widza lewym profilem. Dłonie święty ma złożone, przyciśnięte do piersi. Ciało okryte czarną sutanną o wysokim kołnierzu oraz szerokim płaszczem. W lewym dolnym rogu kompozycji, postać putta siedzącego na stopniach ołtarza. Aniołek trzyma w dłoniach krucyfiks. Drugi aniołek, umieszczony po prawej stronie, za plecami świętego, trzyma w rączce białą lilię. Dwa kolejne putta, unoszone na obłoku, wychylają się zza błękitno – zielonej kotary w prawym górnym rogu obrazu. Gama barwna zawężona, dominują zimne brązy i ugry. Ze ściemnionego tła wydobyte są postacie aniołków stanowiące jasne akcenty kompozycji.
Lewe skrzydło pierwszej kondygnacji nastawy ołtarzowej zakomponowane analogicznie do prawego. U dołu dwie pełnoplastyczne rzeźby przedstawiające Św. Piotra po prawej i Jana Chrzciciela po lewej stronie. W obu przypadkach figury są zwarte, opracowane szczegółowo, o poprawnych proporcjach i anatomii. Ponad postaciami Świętych umieszczono obraz przedstawiający Świętego Franciszka Borgię.
Rzeźba przedstawiająca Św. Piotra, wykonana w drewnie, polichromowana, wysokość ok. 150 cm. Postać ukazana frontalnie, w kontrapoście. Prawa noga wyprostowana, lewa lekko zgięta w kolanie. Prawa ręka puszczona swobodnie wzdłuż boku, w dłoni księga. Lewą rękę Święty ma uniesioną wysoko nad głowę, w zaciśniętej dłoń dzierży złoty klucz. Głowa o włosach krótkich, kędzierzawych, skierowana na wprost, delikatnie przechylona ku lewej ręce. Twarz o rysach dojrzałego mężczyzny i naturalnej karnacji, krótki zarost.
Święty ubrany jest w długą, sięgającą bosych stóp, szatę o jednym rękawie, który okrywa lewą rękę. Pasy złotego materiału przerzucone są przez lewe ramie i opadają w dół szerokimi fałdami. Prawa ręka wraz z ramieniem pozostają nagie.
Rzeźba przedstawiająca Św. Jana Chrzciciela, wykonana w drewnie, polichromowana analogicznie do poprzedniej, wysokości ok. 150 cm. Postać częściowo zwrócona w bok o tułowiu delikatnie wygiętym w tył. Nogi wyprostowane, w lekkim rozkroku. Prawa ręka wzniesiona na wysokość ramienia, wskazującym palcem wskazuje na grupę adoracyjną w centrum ołtarza. Lewa ręka opuszczona wzdłuż ciała, lekko odchylona od boku. Dłoń zaciśnięta na wysokim, cienkim krzyżu oplecionym szeroką szarfą z epigrafem: „ECCE AGNUS DEI”. Głowa okolona krótkimi włosami, zwrócona w kierunku obserwatora. Twarz owalna o ostrych rysach mężczyzny w średnim wieku, okolona krótkim zarostem. Biodra świętego oplata, zwierzęca skóra sięgająca z tyłu do ziemi, z przodu ukształtowana w szpiczaste fałdy. Pomiędzy fałdami ukazano nagie nogi i bose stopy mężczyzny. U stóp Świętego, po jego lewej stronie, umieszczono pełnoplastyczną rzeźbę przedstawiającą leżącego baranka.
Ponad postaciami świętych, na osi środkowej skrzydła, obraz przedstawiający Św. Franciszka Borgię, nie sygnowany, wykonany w technice olejnej na płótnie, o wymiarach ok. 200x120cm. Pole obrazowe analogiczne do obrazu przedstawiającego Św. Alojzego tj. wydłużony prostokąt o rogach wciętych na kształt wycinków koła.
Ciemne zielono – brązowawe wnętrze. Po lewej stronie stół przykryty niebieskim suknem, na leżącej na blacie czerwonej poduszce korona, kapelusz kardynalski oraz lotaryński krzyż. W centrum kompozycji ukazano klęczącą postać Świętego. Mężczyzna zwrócony jest do odbiorcy frontalnie. Prawą dłoń opiera o stół, w lewej, przyciśniętej do piersi trzyma krucyfiks. Głowa z oznakami łysiny, okolona promienistym nimbem, obrócona w kierunku lewej ręki. Święty ubrany w tradycyjny strój zakonu jezuitów: sutannę z wysokim kołnierzem i szeroki płaszcz. Na podłodze, po lewej stronie świętego, siedzi aniołek. Wpatruje się w trzymaną w lewej rączce czaszkę. Ponad postaciami, po lewej stronie znajduje się czerwona kotara, za nią, po stronie prawej, w rozświetlonym obłoku, kielich z hostią.
Pierwszą kondygnację nastawy ołtarzowej wieńczy wysokie, gierowane belkowanie. Architraw i gzyms fazowane. Fryz gładki z motywami chinoiserie. Na osi środkowej podwieszana po bokach girlanda z sześciu obfitych bukietów o drobnych kwiatkach. Ponad girlandą herb o owalnym polu barwionym na czerwono, w centrum którego znajduje się złoty znak krzyża oparty na monogramie „IHS”. Kartusz z dekoracją w formie rollwerka o delikatnie zwijających się zakończeniach.
Fryz na osiach środkowych skrzydeł bocznych dekorowany mniejszymi herbami o gładkich, złotych polach i kartuszach z dekoracjami rollwerkowymi, których dolne zwoje łączą się z ramami obrazów znajdujących się poniżej.
Ostatni pas gzymsu, wystający poza lico belkowania zdobi od spodu rząd konsolek w formie wolut.
Druga kondygnacja nastawy ołtarzowej jest od pierwszej węższa a jej lico nie jest wklęsłe. Jak w poprzedniej, zastosowano tu podział kolumnami na trzy osie. Przed wewnętrznymi kolumnami, wysokie cokoły o licach zdobionych dwukwiatowymi kampanulami. Na nich wazy zdobione motywami kwiatowymi.
W polu centralnym umieszczono kolejno od dołu: płaskorzeźbę ze sceną ukrzyżowania kobiety, herb Leliwa ujęty po bokach przez dwa anioły oraz podtrzymywany od dołu przez dwa putta obraz przedstawiający Św. Stanisława Kostkę.
Płaskorzeźba o wymiarach ok. 50x120 cm, wykonana w drewnie, polichromowana na złoto, zamknięta w polu trapezowym o delikatnie wklęsłych bokach i krawędzi górnej wraz z gzymsem wygiętych w łuk koszowy.
Kompozycja w plenerze. W centrum, ukazany po przekątnej, od lewego dolnego ku prawemu górnemu narożnikowi, krzyż. Na nim rozciągnięte ciało młodej kobiety, ubranej w sięgającą połowy ud sukienkę podkreślającą zarys piersi i smukłą sylwetkę. Wyciągnięte w bok ramiona niewiasty przytrzymują dwaj pochyleni nad nią mężczyźni. Ubrani są w krótkie koszule i spodnie, na głowach turbany z piórami nad czołami. U stóp niewiasty postacie trzeciego mężczyzny oraz anioła. Mężczyzna ukazany w wykroku, lewą dłonią wskazuje na scenę ukrzyżowania, głowę ma odwróconą w kierunku ukrytego za jego plecami anioła.
Herb Leliwa w ozdobnym kartuszu, o wymiarach ok. 85x75 cm, wykonany z drewna, pokryty złotą i srebrną polichromią. Tarcza owalna o polu barwionym na srebrno w centrum którego znajdują się złote: leżący ramionami ku górze sierp księżyca oraz ośmioramienna gwiazda. Po bokach litery: A C B po prawej i I C K po lewej stronie. Kartusz z ornamentem zwijanym. W zwieńczeniu herbu korona rangowa.
Herb flankują dwie pełnoplastyczne postacie aniołów, siedzące na gzymsie wieńczącym płaskorzeźbę, wykonane z drewna, polichromowane w całości na złoto, wysokości ok. 100 cm. Figury są zwarte, ukształtowane poprawnie, o zachowanych proporcjach ciał i dobrze zarysowanej anatomii.
Smukłe ciało anioła po stronie prawej delikatnie odchylone w tył. Nogi zgięte w kolanach, przy czym prawa podciągnięta w górę, lewa puszczona luźno w dół. Prawa ręka zasłonięta przez herb, dłoń położona na górnej krawędzi kartusza. Ręka lewa opuszczona wzdłuż ciała, dłoń odgięta w bok. U ramion duże, opuszczone w dół skrzydła. Głowa zwrócona ku prawej dłoni, okolona krótkimi kędzierzawymi włosami. Twarz pełna, pozbawiona zarostu.
...