Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
seminarium z 4 i 9 X 1998; dr Sendrakowska; str 168-9; 172-3l; uzupełnione wg. drugiego bloku STRONA 1
KLIMAKTERIUM
def.: zespół objawów związanych z fizjologicznym wygasaniem czynności jajnika i przejściowym wzrostem aktywności gonadotropin, charakteryzujący się:
Ø
te objawy powodują dyskomfort, i stanowią zasadniczy problem w menopauzie
Ø
zanikiem miesiączki
Ø uderzeniami gorąca
Ø nadmierną potliwością
Ø labilnością emocjonalną
etiopatogeneza:
wygasanie czynności jajników à rośnie poziom gonadotropin
↓ pęcherzyków Graafa à spada inhibina à rośnie FSH à niedojrzała owulacja à niewydolność lutealna (bo nie ma ciałka żółtego i brakuje progesteronu) à względny hiperestrogenizm („względny” – bo w rzeczywistości jest niedobór estradiolu), który powoduje:
· krwawienia czynnościowe
· niepłodność oraz
· zmiany zwyrodnieniowe gruczołów sutkowych
estrogeny działają przeciwdepresyjnie (bo zwiększają przepływ mózgowy)
ESTROGENY:
E1 = ESTRON ~ onkologiczny
E2 = ESTRADIOL ~ ginekologiczny (jego brakuje w menopauzie)
E3 = ESTRIOL ~ położniczy (produkowany w łożysku podczas ciąży)
E4 = ESTETRIOL ~ płodowy (produkowany przez płód)
można je stosować w leczeniu choroby Alzheimera
Jak działają estrogeny na:
a. mózg
1. p/depresyjnie
2. ↑ przepływ krwi w tętnicach mózgwych (dlatego niedobór estrogenów powoduje labilność emocjonalną, zaburzenia pamięci)
3. ↑ poziom transferazy acetylocholinowej w neuronach
4.
17beta-estradiol – to steryd naczynioaktywny, bo:
· ↑ PMS (pojemność minutowa serca)
· ↓ TPR (total peripheral resistance)
· ↓ RR (skurczowe i rozkurczowe)
5. ↓ Lp apoE
b. naczynia
1. jak AKW (antagoniści kanału wapniowego)
2. agregacja płytek
3. ↑ sekrecja prostaglandyn,
4. ↑ wydzielanie NO (tlenku azotu)
5. ↓ wydzielanie tromboksanów
c. gospodarkę lipidową
1. ↓ LDL
2. ↑ HDL
zatem brak estrogenów przyspiesza rozwój miażdzycy; estrogeny nie tylko zapobiegają, ale mogą też leczyć miażdżycę naczyń wieńcowych;
gestageny działają niekorzystnie na gospodarkę lipidową, ale chronią przed rakiem trzonu macicy (dlatego mimo wszystko warto je dawać razem z estrogenami)
d. skórę i śluzówki
1. pofałdowanie błony śluzowej pochwy i cewki moczowej (niedobór à „sztywna rura” (?), stany zapalne, zatrzymanie moczu)
śluzówki to jedyne miejsce, gdzie można podawać E3 miejscowo!
przeciwdziałając suchości śluzówek można stosować miejscowo (i tylko tu) ESTRIOL (OVESTIN, ORTOGYNEST); podobnie przy leczeniu przewlekłych upławów, stanów zapalnych à dać globulkę OVESTINU, bo sprzyja to odbudowie śluzówki
2. ↓ syntezy kolagenu i uwodnienia tkanek (niedobór à ścieńczenie skóry, zmarszczki)
Osteoporoza à charakteryzuje się utratą masy kostnej z uszkodzeniem jej mikroarchitektury, co prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań;
estrogeny hamują „niszczenie” kości à ich brak powoduje nasiloną destrukcję tkanki kostnej;
androgeny natomiast powodują budowę kości – dlatego u mężczyzn osteoporoza nie powoduje tak częstych złamań;
1200 mg/d Ca++ à tyle normy dla dorosłego;2000 mg/d Ca++ à tyle potrzebuje ciężarna
w normalnej dobowej diecie jest około 400 mg;
każdy okres w życiu kobiety, w którym nie miesiączkuje à pociąga za sobą takie same zmiany jak w menopauzie
leczenie osteoporozy:
1. antyresorpcyjne – estradiol + kalcytonina (p/ból i hamuje osteoklasty) + dwufosfoniany (↑ masę kostną)
2. formowanie kości – estradiol + wit. D3 + PTH
Pamiętaj, że estrogeny hamują osteoklasty; w warunkach prawidłowych w dorosłym organizmie całej kości ubywa około 2% co roku; to, czy sobie ktoś łamie, czy nie łamie gnaty zależy od tego, z jakiego pułapu się startuje (???)
MENOPAUZA – to jest ostatnia miesiączka (wynika z niedoboru estradiolu)
zbadać wtedy u kobiety:
FSH (powinno być powyżej 40 mU/ml)
E2 (estradio) (powinno być poniżej 50 pg/ml)
takie wyniki potwierdzają że to już koniec (czyli jest menopauza)
dlatego lecząc hormonalnie taką babę, należy takie dawki aplikować, żeby estradiol utrzymywał się powyżej 50 pg/ml
w sytuacji, gdy jajnik nie produkuje estradiolu, to nadnercza produkują estron, który w tkance tłuszczowej jest przekształcany przez aromatazę w estradiol; dlatego kobiety otyłe mogą mieć wyższy poziom E2 (zawsze przed leczeniem oznaczyć – trzeba wiedzieć ile uzupełniać!
Początek menopauzy – niski poziom estrgenów i brak progesteronu;
spada liczba komórek ziarnistych à stąd mniej jest estrogenów à nie dochodzi więc do owulacji à nie rozwija się ciałko żółte i faza lutealna à brakuje progesteronu
leczenie pani około 40 rż à dać hormony drugiej fazy
Leczenie hormonalne w klimakterium:
A. sekwencyjne (ale wtedy pojawią się miesiączki, bo odtwarza się cykl)
przyklejanie plasterków pon. i czwartek przez 3 tygodnie, a z 4 plastrem daje się też gestagen p.o., potem sam gestagen i jest miesiączka
B. ciągłe (wtedy nie będzie powrotu miesiączek) à ale uważać na grubość endometrium – bezpieczna to do 8 mm;
tylko plastry, stosuje sięzwykle u kobiet które w momencie rozpoczęcia leczenia nie miesiączkują;
stosować (PRO)GESTAGEN z ESTROGENEM à dzięki temu jest mniejsze ryzyka raka endometrium
Przed włączeniem hormonalnej terapii zastępczej zbadać:
a. FSH i E2 (estradiol)
b. pełny lipidogram z trójglicerydami
c. mammografia (po 40rż) lub USG (przed 40rż); gdy są mikrozwapnienia, to nie dawać estrogenów
d. USG macicy, narządu rodnego (do 8mm grubości obu warstw endometrium)
e. badanie ginekologiczne, cytologia
f. densytometria – po roku od rozpoczęcia leczenia
grubsze endometrium niż 8 mm à to już hiperplazja à najpierw wyłyżeczkować, sprawdzić, potem można rozważyć zastosowanie hormonalnej terapii zastępczej; badać zawsze w I fazie cyklu (bo w drugiej, rzecz jasna, endometrium i tak będzie grube!!!)
co ½ roku sprawdzać grubość endometrium – oczywiście tylko w metodzie ciągłej, w metodzie sekwencyjnej nie ma to sensu, bo się śluzówka co miesiąc złuszcza!
przeciwwskazania do leczenia doustnego:
§ nadciśnienie
§ ↑ TG
§ zakrzepy, zawały
§ choroby wątroby, dróg żółciowych
wskazania do plastrów:
§ cukrzyca
§ osteoporoza
§ + przeciwwskazania do leczenia doustnego
jakie są preparaty:
I. plastry:
a. estraderm (zawiera estrogen, gestagen trzeba p.o.)
b. systen (j.w)
c. estroplast (j.w.)
d. estracomp (zawiera zarówno estrogen, jak i gestagen)
II. tabletki
a. lingwetki progestagenu 1 lub 2 mg
b. pochodne 19-dehydrotestosteronu (Duphastron, Orgametril, M...)
prawidłowe leczenie:
1. &#x...