Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
PRZYDATNOŚĆ ROLNICZA—CZYNNIKI
Punktem wyjścia do opracowania podziału na kompleksy przydatności rolniczej było poznanie i scharakteryzowanie wymagań glebowych roślin uprawnych. Poza składem i właściwościami samej gleby, jak typ, podtyp, skała macierzysta, skład granulometryczny, właściwości fizyczne i chemiczne, stopień kultury gleby, przy kwalifikowaniu gleby uwzględnia się:
- warunki klimatyczne
- geomorfologiczne
- wodne gleby
Klasa bonitacyjna, choć stanowi ważne kryterium praktyczne, to w tym układzie kryteriów jest cechą wtórną (bo jak wiemy, wynika z wyżej wymienionych właściwości).
BONITACJA GRUNTÓW ORNYCH
Podział gleby na klasy bonitacyjne jest odzwierciedleniem ich. wart. rolniczej. Bonitacja gleb ornych jest oparta głownie na: składzie granulometrycznym, miąższości poziomu próchniczego i zawartości próchnicy, strukturze, właściwościach wodnych, odczynu i obecności węglanu wapnia, ukształtowaniu terenu. Gleby podzielono na 9 klas bonitacyjnych, które oznaczono symbolami:
I—gleby orne najlepsze (najbardziej zasobne w skł. pokarmowe, łatwe do uprawy, przewiewne, ciepłe nie zeskorupiające się, czarnoziemy, rędziny kredowe, gleby brunatne, ale tylko te bogate w próchnice)
II—gleby orne b. dobre (skład i wł. podobne lub nieco gorsze jak gleby kl. I, jednak położone w mniej korzystnych warunkach terenowych, co powoduje gorsze plony
IIIa i b—gleby orne średnio dobre (w por. do klas I II posiadaja gorsze wł. fizyczne i chemiczne, duże wahanie poziomu wody, obserwujemy procesy degradacji)
IV a i b—gleby orne średnie (plony orne dużo niższe, mimo wys kult.)
V—gleby orne słabe (ubogie w subst. org., poł na ter. nie zmelioryz.)
VI—bleby orne najsłabsze (nadają się tylko do zalesienia, b. niski poziom próchnicy, ryzyko niskich plonów)
KWASOWOŚĆ GLEBY
To ogólny stan roztworów glebowych, kiedy występuje przewaga jonów wodorowych nad jonami wodorotlenkowymi.
Kwasowość czynna: o kwasowości czynnej decydują wolne jony wodorowe występujące w roztworze glebowym. Kwasowość tą oznaczamy w wodzie destylowanej. Te wolne jony wodorowe pojawiają się w roztworach glebowych na skutek elektrolitycznej dysocjacji kwasu węglowego, słabych kwasów organicznych i ich soli, dysocjacji i hydrolizy soli glinowych oraz w wyniku stosowania chemicznie czy fizjonomicznie kwaśnych nawozów. Wskaźnikiem kwasowości czynnej jest odczyn roztworu glebowego. Odczyn gleb w Polsce jest głównie kwaśny. (pH 3 - 6,8)
(pH w KCl)
gleby bardzo silnie kwaśne <4,5
gleby kwaśne 4,6 – 5,5
gleby lekko kwaśne 5,6 – 6,5
gleby o odczynie obojętnym 6,6 – 7,2
gleby o odczynie zasadowym >7,2
Kwasowość potencjalna: spowodowana przez wymienne jony wodoru i glinu zasorbowane przez koloidy glebowe. Kwasowość potencjalna dzieli się na wymienną i hydrolityczną.
- wymienna – ujawnia się w wyniku działania na KS roztworami soli obojętnych, np. KCl, NH4Cl. O KW decydują jony wodorowe jak i jony glinu. (w glebach silnie kwaśnych o KW decydują głównie jony glinu, natomiast w glebach o pH>5 KW wywołana jest głównie przez jony wodorowe kompleksu sorpcyjnego.
- hydrolityczna – ujawnia się pod wpływem działania na glebę roztworów soli hydrolizujących zasadowo, np. octan sodu lub wapnia; Wypierane z KS jony H+ są natychmiast zobojętniane przez jony OH- hydrolizującego octanu, a w roztworze pozostaje słabo zdysocjowany kwas octowy, którego ilość jest miernikiem kwasowości hydrolitycznej.
Na podstawie całkowitej kwasowości hydrolitycznej oblicza się dawki wapna potrzebne do wapniowania gleb kwaśnych.
BARWA GLEBY
Barwa gleby jest jedną z najważniejszych cech gleby, bowiem pozwala wyróżnić poszczególne poziomy genetyczne, typy glebowe, stąd w wiele nazw gleby pochodzi od jej barwy. Na barwe gleby mają wpływ takie czynniki jak: rodzaj próchnicy, substancji koloidalnych, cząstek glebowych, składu mineralnego, poziomu wód gruntowych. Zasadnicze barwy gleby to czarna, biała, rdzawa, zółta, płowa, zielonkawa i biała. Wrażenie barwy może być subiektywne, dlatego dla prawidłowego określenia tej cechy stosuje się tabele barw wzorcowych. Barwa świadczy o zawartości różnych związków (o składzie) oraz o właściwościach fizycznych i wodorotlenku glinu, krzemionki, węglanu wapnia i gipsu)
-barwa czarna- pochodzi od związków humusowych, dwutlenku manganu oraz magnetytu
-barwa czerwona- dzięki tlenkowi żelaza (im więcej wody w składzie wodorotlenku żelaza tym bardziej żółta)
-brunatno-szara- wskazuje na dostateczną przewiewność
-smoliście czarna- na niedostatek tlenu
STOSUNKI WODNE – KAT.
gleby o prawidłowych stosunkach wodnych -
gleby okresowo nadmiernie wilgotne gleby okresowo podmokłe
gleby stale podmokłe gleby okresowo nadmiernie za suche
gleby trwale za suche, zbyt suche.
WŁAŚCIWOŚCI GLEBY
Właściwości gleby można w pierwszej kolejności poznać po roślinności jaka tę glebę porasta. Np. las dębowy – gleby dobre, bór suchy – gleby słabe. żeby dokładnie opisać glebę – to znaczy określić jej właściwości fizyczne, chemiczne oraz fizyko techniczne należy wykonać profil glebowy. Możemy na jego podstawie wyróżnić poziomy zróżnicowania, nazwać je określić różne cechy, stosunki wodne i na ich podstawie zdefiniować glebę oraz określić klasę bonitacyjną. Kolor – analiza zdjęc lotniczych. Badania makrosk.
PRÓCHNICA I WPŁYW NA GLEBE
Ma budowę koloidalna nie wykazuje budowy krystalicznej, jej pojemność sorpcyjna jest o wiele większa niż któregokolwiek minerału, charakteryzuje się dużą higroskopijnością co oznacza że otacza się cząsteczkami wody. Próchnica umieszczona w atmosferze nasyconej parą wodną może pochłonąć stosunku swojej masy koło 80-90% wody. Próchnica charakteryzuje się małą plastycznością i przyczepnością co oznacza że zmniejsza zwięzłość gleb ciężkich. Przyczynia się do tworzenia struktury gruzełkowatej. Trwałe tzn odporne na działanie wody i poprzez to przyczynia się do poprawy właściwości powietrzno wodnych gleb. Próchnica glebom lekkim nadaje pewna zwięzłość natomiast gleby ciężkie spulchnia. Próchnica kwaśna nie wykazuje właściwości zgruźlających, wręcz odwrotnie utrudnia je i wpływa ujemnie na tworzenie struktury. Natomiast próchnica słona przyczynia się do dyspersji czyli rozdrobnienia struktury gruzełkowatej.
KOMPLEKS SORBCYJNY
KS to silnie rozdrobniona mineralna organiczna i mineralno organiczna cześć gleby – faza stała mająca zdolność sorbowania. W KS występują koloidy które maja dużą powierzchnie zewnętrzną i wewnętrzną dzięki czemu mogą sorbować zarówno kationy na swojej powierzchni ale nie tylko. Właściwości KS są różne i zależą od stosunku koloidów organicznych do mineralnych i im więcej tych organicznych tym lepiej, następnie od struktury koloidow, odczynu i właściwości. W naszych warunkach KS ma ładunek ujemny, te ładunki ujemne są to ładunki trwale oraz zależne od pH gleby. W przypadku ładunków trwałych w strukturze kolidow następuje wymiana miedzy kationem glinu a kationem magnezu.
IŁY JAKO SKAŁY MACIERZYSTEA
Iły są skałami pochodzenia wodnego powstałymi przez osadzanie wysortowanych, drobnych frakcji. Składają się z minerałów ilastych wypłukiwanych przez wodę z innych skał, drobnych domieszek kwarcu, minerałów ciężkich, amfiboli, minerałów z grupy mik.
Są silnie plastyczne na mokro, pękają i zaskorupiają się po wyschnięciu. Zasobne w składniki pokarmowe, ale mało czynne biologicznie z powodu braku krążenia powietrza i wody.
LESSY JAKO SKAŁY MACIERZYSTA
Less jest bardzo dobrą skałą macierzystą gleb. Decydują o tym korzystne właściwości materiału lessowego, takie jak duża porowatość, wysoka pojemność wodna i powietrzna, dobra przepuszczalność. Gleby wytworzone z lessów wykazują bardzo dobre właściwości fizyczne, są przewiewne, ciepłe i czynne biologicznie, a jednocześnie łatwe do uprawy. Odznaczają się strukturą gruzełkowatą związaną z obecnością CaCO3 oraz koloidów glebowych. Obecność węglanu wapnia na właściwości chemiczne gleb a zwłaszcza decyduje o buforowości. Niekorzystną cechą jest podatność na erozję wodną. Typowymi glebami utworzonymi z lessów są czarnoziemy, są to jedne z najlepszych gleb w Polsce
PIASKI JAKO SKAŁY MACIERZYSTA
Z piasków wodnolodowcowych tworzą się gleby suche, zbyt przepuszczalne dla wody, kwaśne i ubogie w składniki pokarmowe dla roślin, niekiedy niemal jałowe. Gleby te przedstawiają znacznie mniejszą wartość dla rolnictwa, toteż w dużej części pozostają zalesione. Gleby te charakteryzuje duża przepuszczalność, wadliwe stosunki wodne, mała zwięzłość i lepkość, brak zdolności zatrzymywania i magazynowania wody
PYŁY JAKO SKAŁY MACIERZYSTEA
W składzie min. przeważa kwarc, węglanu wapnia nie zawierają. Zasobność w skł. pokarmowe podnosi występowanie gliny w podłożu. Pyły te stanowią korzystną skałę mac. gleb. Mniejsze znaczenie wśród pyłów różnej genezy mają utwory sedymentacji wodnej i pyły wietrzeniowe powstałe ze skał cementowanych.
POJEMNOŚĆ WODNA
Poj. wodna to zdolność do zatrzymania i magazynowania pewnej ilości wody. Podział:
maxymalna— odpowiada takiemu stanowi, w którym wszystkie przestwory glebowe są wypełnione wodą. Spotykana w niższych poziomach gleb bagiennych, w innych glebach bezp. po ulewach.
kapilarna—wszystkie przestwory kapilarne są wypełnione wodą, a przestwory niekapilarne są wypełnione powietrzem
polowa—odpowiada takiemu stanowi il. wody jaką gleba jest w stanie utrzymać siłami kapilarnymi, osmotycznymi i elektrycznymi poza zasięgiem wznoszenia kapilarnego.
higroskopowa—odpowiada maxymalnej zawartości wody higroskopowej w glebie (pochodzącej z skroplonej pary wodnej)
PRZYCZYNY ZAKWASZANIA GLEB
- dwutlenek węgla: nasyca silnie wodę w okresach niskiej temperatury i powoduje częściową hydrolizę sieci alkalicznych. Produkty tej hydrolizy wypłukiwane są do głębszych warstw co powoduje, że gleba staję się coraz bardziej kwaśna
-kwasy organiczne: powstałe w wyniku rozkładu materii organicznejprzez organizmy glebowe.
-kwasy fulwowe: powstałe w wyniku humifikacji subst. organicznej
-nawozy: np.. siarczan amonu
-związki glinu (w glebach torfowych związki żelaza)
-klasy lub tlenki: dostające się z wodami opadowymi (np. tlenek Si)
- ściółka : stopień zakwaszenia zależy od gatunku ściółki (nabardziej zakwasza ściółka iglasta)
-zakłady chemiczne (zjawisko punktowe)
KATEGORIE BONITACJI
Klasa bonitacyjna zależy od skały macierzystej, składu granulometrycznego i głębokości zmian poziomów genetycznych. W glebach górskich ważnym czynnikiem jest także wysokość nad poziomem morza i nachylenie stoku. Przy podziale gleb wg. jakości kierujemy się następującymi kryteriami.
-żyzność—zdolność zaspokojenia potrzeb roślin (dostęp do światła, wody, związków mineralnych, powietrza, zdolność rozwoju korzeni, odpowiednia temperatura)
-produktywność—zdolność wytworzenia masy biologicznej, mierzona w ilości masy biologicznej na jednostkę gleby
-urodzajność—wielkość masy użytecznej z jednostki powierzchni. Zależy od czynników glebowych i poza glebowych (klimat, nawożenie, technologie uprawy). Dzieli się na aktualną i potencjalną.
Podstawowa zasada bonitacji: urodzajność gleby rozpatrywana w ścisłej zależności z właściwościami samej gleby i siedliska glebowego
PRZYDATNOŚĆ ROLNICZA
-charakter i właściwości samej gleby takie jak: typ, podtyp, skała macierzysta, skład granulometryczny
-warunki klimatyczne
-warunki geomorfologiczne (położenie w rzeźbie terenu)
-stosunki wodne gleby
-przydatność pod użytki rolnicze
BONITACJA UŻYTKÓW ZIELONYCH
Wyróżniamy 6 klas bonitacyjncyh. Za podstawowe kryteria przyjęto:
- budowa profilu glebowego
- możliwości produkcyjne roślin
- skład botaniczny roślin i ich wydajność
Wydajność ocenia się na podstawie średniego plonu siana na 1 ha lub możliwości wyżywienia sztuk bydła. Jako czynniki dodatkowe uwzględnia się warunki klimatyczne, ukształtowanie terenu, dostępność, kamienistość, zakrzewienie i ubagnienie.
STRUKTURA GLEBY
Struktura gleby to tak jej stan, w którym poszczególne ziarna glebowe połączone są w agregaty o określonych kształtach i rozmiarach. W glebach o budowie strukturalnej wyróżniamy strukturę:
-naturalną (powstałą w wyniku procesu glebotwórczego)
-nabytą (wytworzoną w wyniku uprawy, nawożenia i płodozmianu)
Do tworzenia struktury gleby przyczyniają się:
-koloidy organiczne, koloidy mineralne, mikroorganizmy glebowe, korzenia roślin, świat zwierzęcy,
- zamarzanie, rozmarzanie, uwilgotnienie, przesuszanie
Cechą dobrej struktury jest trwałość agregatów gruzełkowych.
Czynniki zwiększające trwałość gleby:
- koloidy próchnicze
- koloidy mineralne
- tlenki żelaza
- kationy wapnia i magnezu
- zabiegi agrotechniczne, mechaniczna uprawa, orka przedzimowa.
Czynniki niszczące strukturę gleby:
- czynniki mechaniczne: deszcz, ciężkie narzędzia rolnicze, maszyny, ugniatanie przez zwierzęta
-czynniki fizykotechniczne: ługująca woda opadowa, zakwaszanie gleby, zasolenie gleby.
Znaczenie struktury: Zapewnia ona wysokie plony, nawet w nieprzyjaznych war., reguluje właściwości wodne, powietrzne i cieplne gleb.
FUNCKJE GLEBY
-produkcja biomasy, gromadzenie i transport składników mineralnych, transport, magazynowanie wody, zatrzymywanie i flirtacja substancji, zbiornik biologicznej różnorodności genów,
Funkcje techniczne:
-przestrzeń technicznej, przemysłowej i socjoekonomicznej struktury, surowców naturalnych, przestrzeń historii ziemi