Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
1. Co to jest własność intelektualna?
Są to dobra odnoszące się do umysłowej twórczości człowieka, takiej jak twórczości literackiej, naukowej czy wynalazczej. Ten szczególny rodzaj własności (własności intelektualnej) opiera się na konstrukcji praw podmiotowych bezwzględnych, które polegają na wolności prawnie chronionej określonego korzystania z danego dobra niematerialnego.
własność intelektualna to pojęcie odnoszące się do wytworów ludzkiego umysłu (ludzkiej twórczości), to jest: twórczości wynalazczej, dzieł literackich i artystycznych, a także symboli, nazw, znaków, wzorów używanych w działalności gospodarczej (przemyśle).
Podstawowymi przepisami regulującymi prawo własności intelektualnej w Polsce są w szczególności:
1. Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. nr 119, poz. 1117 ze zm.),
2. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity opublikowany w Dz. U. z 2006 r. nr 90, poz. 631 ze zm.),
2. Rodzaje własności intelektualnej.
Zakres pojęcia własność intelektualna obejmuje dwie odrębne kategorie:
a) własność przemysłową – pojecie to odnosi się do dóbr niematerialnych, będących rezultatem umysłowej twórczości człowieka, których rola i znaczenie ujawniają się w przemyśle, a zatem we wszystkich dziedzinach działalności gospodarczej, odnosi się także do dóbr niematerialnych, które są instrumentem podboju klienteli.
b) własność naukową, literacką, artystyczną – pojecie to odnosi się do utworów, czyli każdego przejawu działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonego w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia, a także do artystycznych wykonań, fonogramów i wideogramów oraz nadań radiowych i telewizyjnych będących przedmiotem praw pokrewnych, jak również baz danych, niezależnie od ich przemysłowego zastosowania.
3. Co to są dobra niematerialne wchodzące w skład własności intelektualnej?
Dobra niematerialny, nie są zatem rzeczami. Istnieją niezależnie od rzeczy, stanowiących jedynie nośnik (substrat) dający możliwość korzystanie z nich czy też ich poznanie ( substratem takim dla utworu będzie konkretny egzemplarz książki; dla wynalazku np. konkretny środek farmaceutyczny). Posiadają one wartość majątkową.
Dobra własności przemysłowej to: wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, topografia układu scalonego, projekty racjonalizatorskie, oznaczenia geograficzne, zwalczanie nieuczciwej konkurencji. Można wyróżnić trzy zasadnicze postaci dóbr niematerialnych: utwory, rozwiązania i oznaczenia.
Utwory w znaczeniu prawa autorskiego i rozwiązania (wyrazki, wzory użytkowe i przemysłowe, topografie układów scalonych) – to rezultat intelektualnej pracy człowieka. Wysiłek twórczy (nowość, oryginalność) stanowi konieczna przesłankę za uznanie ich za dobra prawnie chronione.
4. Co to jest prawo własności intelektualnej w znaczeniu podmiotowym i przedmiotowym?
Można mówić o dwu znaczeniach pojęcia prawo własności intelektualnej (pwi):
a) prawo własności intelektualnej w znaczeniu przedmiotowym – to zespół przepisów regulujących powstanie, treść, zmianie, ustanie i ochronę praw podmiotowych do dóbr niematerialnych.
b) prawo własności intelektualnej w znaczeniu podmiotowym - to prawo podmiotowe o charakterze cywilno-prawnym, które odnosi się do dobra intelektualnego, prawo to ma charakter wyłączny. Wyłączny charakter oznacza, że podmiotowi uprawnionemu przyznany został pewna sfera monopolu, przy czym treść uprawnień składających się na dane prawo wyłączne określają ustawy. Dodatkowo przepisy prawa przyznają uprawnionemu uprawnienia zakazowe, które pozwalają na powszechne ściganie naruszeń. Ty samym na osobach trzecich ciąży obowiązek nie wkraczania w prawnie wyznaczoną sferę monopolu.
5. Na czym polega ochrona własności intelektualnej?
Pojecie „ochrona własności intelektualnej” to wnikające z przepisów prawa własności przemysłowej i prawa autorskiego, a także prawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, normy prawne regulujące stosunki związane z ochroną (zabezpieczeniem) przedmiotów tej własności.
Ochrona własności intelektualnej zasadniczo opiera się na zasadzie wyłączności polegającej na tym, ze podmiot uprawniony do danego przedmiotu własności intelektualnej uzyskuje wyłączność na korzystanie i decydowanie o obrocie danym dobrem niematerialnym.
6. Wymień znane Ci modele ochrony własności intelektualnej.
Wyróżniamy 2 podstawowe modele ochrony prawnej przyznanej dobrom niematerialnym:
a) ochrona powstająca, ex lege, to jest z mocy samego prawa na skutek spełnienia pewnych warunków – np. powstanie ochrony prawno-autorskiej, która powstaje na skutek stworzenia (ustalenia w jakiejkolwiek postaci) konkretnego utworu, bez potrzeby dokonywania jego rejestracji; ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa – po spełnieniu warunków określonych ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji;
b) Ochrona powstająca na mocy decyzji administracyjnej – ochrona powstaje dopiero na mocy decyzji organu państwowego, w której to decyzji organ udziela ochrony, precyzując jej zakres, np. ochrona wynalazku wynikająca z decyzji o udzieleniu patentu. W Polsce takim organem jest Urząd Patentowy RP.
7. Funkcje ochrony własności intelektualnej
Podstawowe funkcje ochrony własności intelektualnej to:
· funkcja własnościowa: funkcja ta przyporządkowuję poszczególne dobra do konkretnych podmiotów uprawnionych, przyznając im swego rodzaju władztwo
· funkcja monopolizująca: rozumiane w ten sposób, że wszystkie osoby trzecie, które chcą z tych dóbr korzystać muszą uzyskać zgodę podmiotu uprawnionego
· funkcja wynagradzająca – polega na uznaniu pracy umysłowej w dziedzinie praw majątkowych. Swoisty monopol prawny wynikających z przyznanych przez przepisy praw podmiotowych wyłącznych pozwala żądać przez uprawnionego wynagrodzenia
8. Co to jest prawo autorskie?
Prawo autorskie „stanowi część praw własności intelektualnej i oznacza węższym znaczeniu zbiór przepisów wydanych z myślą o ochronie interesów twórców oraz stosunków prawnych związanych z tworzeniem utworów, korzystaniem z nich i ich ochroną. W szerszym znaczeniu pojęcie to obejmuje także regulacje odnoszące się do tzw. praw pokrewnych, a wiec praw wyłącznych przyznanych m.in. artystom wykonawcom, producentom fonogramów, nadawcom radiowym i telewizyjnym"
Prawo autorskie w szerszym zakresie zawiera uregulowania dotyczące dwu grup praw: praw autorskich w znaczeniu wąskim oraz praw pokrewnych do praw autorskich, chroniąc tym samy zatem dwie grupy interesów: z jednej strony interesy twórców, którzy stworzyli dany utwór oraz interesy
innych podmiotów którym ustawa przyznała prawa pokrewne do praw autorskich, także prawa wyłączone przyznane w
szczególności artystom wykonawcom, producentom fonogramów, nadawcom radiowym i telewizyjnym.
9. Co to są prawa pokrewne?
Prawa pokrewne to zbiorcze określenie na prawa wyłączne obejmujące różne dobra niematerialne, których ochrona została przyznana w ramach regulacji zawartych w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych w art. 85 – 103 prawa autorskiego. Są to prawa podmiotowe bezwzględne mogące być przedmiotem obrotu prawnego, za wyjątkiem dziedziczenia.
Rodzaje praw pokrewnych:
- prawo do artystycznych wykonań
- prawo do fonogramów i wideogramów
- prawo do nagrań programów
- prawo do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych
10. Wymień podstawowe zasady prawa autorskiego.
Spośród ogółu norm prawnych regulujących ochronę prawno autorską wywieść można następujące zasady o charakterze zasadniczym:
a) Ochrona prawno autorska obejmuje utwory i przedmioty praw pokrewnych – ochrona nie dotyczy rzeczy, lecz dóbr niematerialnych.
b) Warunkiem powstania ochrony prawno autorskiej jest ustalenie utworu, bez konieczności dokonywania rejestracji czy dopełnienie innych formalności.
c) Prawo autorskie obejmuje autorskie prawa osobiste oraz autorskie prawa majątkowe. Prawa osobiste są nieprzenoszalne i bezterminowe. Prawa majątkowe są przenoszalne i ograniczone w czasie - czas życia autora plus 70 lat od jego śmierci. Przedmioty praw pokrewnych podlegają ochronie od 25 do 50 lat.
d) Zakres ochrony autorskich praw majątkowych jest zróżnicowany: najszersza ochrona została przyznana utworom, natomiast przedmioty praw pokrewnych objęte są ochroną jedynie w zakresie ustawowo określonych pól eksploatacji.
e) Ochrona prawa autorskich ma co do zasady charakter terytorialny, przy czym ochrona praw polskich twórców za granicą wynikać może zarówno z zawartych prze Polskę umów międzynarodowych, jak i ustawodawstwa państw obcych.
f) Naruszenie praw autorskich powoduje odpowiedzialność karną i cywilną.
11. Rodzaje praw autorskich
Prawa autorskie w znaczeniu ścisłym składają się z 2 kategorii praw:
1) autorskich praw majątkowych (zbywalnych i ograniczonych w czasie – życie autora plus 70 lat po jego śmierci)
2) autorskich praw osobistych ( niezbywalnych i nieograniczonych w czasie) – art. 16 i 17 prawa autorskiego. W stosunku do każdej z wymienionych grupy praw stosuje się odrębne uregulowania prawne.
Prawa autorskie mają charakter bezwzględny, wyznaczają monopol przysługujący uprawnionemu, zatem co do zasady każde wykorzystanie utworu chronionego prawem autorskim wymaga zgody osoby uprawnionej z wyjątkiem tzw. dozwolonego użytku oraz prawa cytatu. Brak zgody uprawnionego stanowi naruszenie praw autorskich.
12. Majątkowe prawa autorskie – treść i charakter
Autorskie prawa majątkowe to cywilne prawa podmiotowe o charakterze bezwzględnym, terminowym
i zbywalnych (w drodze dziedziczenia lub umowy).
Autorskie prawa majątkowe obejmują prawa:
· prawo do korzystania z utworu (obejmuje eksploatację dzieła w postaci materialnej
i niematerialnej);
· prawo do rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji
· prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
13. Osobiste prawa autorskie – treść i charakter
Autorskie prawa osobiste to prawa, które chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem o charakterze osobistym.
Autorskie prawa osobiste obejmują w szczególności prawa:
· prawo do autorstwa utworu – prawo do oznaczania dzieła i jednocześnie skierowany do innych zakaz przywłaszczania autorstwa;
· prawo do oznaczania utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem, albo udostępniania go anonimowo;
· prawo do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
· prawo do decydowania o pierwszym udostępnianiu utworu publiczności;
· prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu
14. Istota instytucji dozwolonego użytku w prawie autorskim.
Dozwolony użytek to instytucja pozwalająca na ograniczenie monopolu autorskiego, dająca możliwość korzystania z chronionego utworu bez zgody osoby uprawnionej. Tym samym uprawniony do praw autorskich pozbawiony jest możliwości skutecznego sprzeciwienia się eksploatacji jego utworu. Przy czym wykorzystanie cudzego utworu powinno być połączone z wymienieniem imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy.
Rodzaje dozwolonego użytku:
· osobisty – bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu; cele: rozrywkowy, naukowy, edukacyjny, archiwalny, kolekcjonerski; zakres: korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworu prze krąg osób pozostających w związku osobistym; wyłączenia: budowanie wg cudzego utworu architektonicznego, korzystanie z elektronicznych baz danych, korzystanie z programów komputerowych.
· publiczny – na mocy ustawy dopuszczalne jest korzystanie z cudzego dzieła bez zezwolenie osoby uprawnionej i bez obowiązku zapłaty, ze względu na potrzeby kulturalnooświatowe
(cele: informacyjne, dokumentacyjne, edukacyjne, państwowe, gospodarcze)
15. Co to jest utwór w rozumieniu prawa autorskiego?
Utwór to niematerialne dobro prawne, stanowiące określoną konstrukcję ludzkich myśli i wyobrażeń. Utwór jako dobro niematerialne powinien być odróżniany od przedmiotu materialnego na którym jest utrwalony (papier, płyta CD, DVD). Przedmiot materialny pełni tu rolę swego rodzaju nośnika.
Utwór:
- stanowi rezultat pracy człowieka – tym samym twórcą może być tylko człowiek
- jest oryginalny (stanowi przejawi przejaw działalności twórczej) – może być uznany subiektywnie za nowy wytwór intelektu
ma indywidualny charakter – można go uznać za niepowtarzalny, nieposiadający wiernego odpowiednika nastąpiło jego ustalenie – co oznacza, że został uzewnętrzniony w sposób dowolny, ale umożliwiający percepcję przez osoby trzecie ( wykonanie improwizacji
- muzycznej, wygłoszenie referatu, zaśpiewanie piosenki); warunek ustalenia uznaje się za spełniony jeżeli z utworem zapoznała się co najmniej jedna osoba poza twórcą
Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną.
16. Wymień znane ci rodzaje utworów.
Szczególne rodzaje utworów:
a) utwory zależne
b) utwory współautorskie
c) utwory połączone
d) utwory zbiorowe
e) utwory pracownicze
f) utwory naukowe
17. Warunki uzyskania ochrony prawno autorskiej
Ochrona praw autorskich powstaje samoczynnie w chwili stworzenia utwory i nie potrzebna jest żadna ochrona certyfikacyjna. Autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby poprzez dziedziczenie lub podpisanie stosownej umowy (o przeniesienie majątkowych praw autorskich lub licencji – umowy o korzystaniu z utworu).
Konsekwencją prawną naruszenia praw autorskich jest odpowiedzialność karna, m. in. grzywna, ograniczenie lub pozbawienie wolności do 5 lat oraz zabranie własności powstałej na drodze przestępczej.
Aby uniknąć nieprzyjemności związanych z łamaniem praw autorskich można starać się o licencję. Licencja może być pełna lub niepełna, w zależności od rodzaju zawartej umowy licencyjnej.
Na utworach różne symbole odpowiedniego urzędu określa prawa własności:
- (copyright) oznacza zastrzeżenie prawa autorskiego, obok znaku ©vSymbol © powinno znajdować się wskazanie uprawnionego z tytułu prawa autorskiego i roku pierwszej publikacji utworu, np.: © Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o., Warszawa 2003.
- Symbol ® (reserved) to zastrzeżenie znaku towarowego, Microsoft® Word 9vnp.:7.
v- Symbol ™ (trademark) to znak towarowy (handlowy) właściciela produktu, zgłoszony do itp.
Prawa autorskie w odróżnieniu do bezterminowości charakteryzują się tym, że trwają nawet po ustaniu podmiotowości osoby uprawnionej (śmierć). Nie przechodzą one na inne osoby, a jedynie są wykonywane i chronione przez osoby żyjące (osoby najbliższe).
Wyróżniamy wiele rodzaj licencji:
* Licencja Firmware Licencja obejmująca oprogramowanie układowe, tzn. umieszczone na stałe w sprzętowej części systemu komputerowego
* Licencja Freeware Oprogramowanie darmowe, rozpowszechniane po kosztach nośnika
danych. Oprogramowanie freeware może być objęte ochroną praw autorskich lub nie
* Licencja GNU Powstały w ramach projektu GNU zbiór reguł, zgodnie z którymi rozprowadzane jest tzw. "wolne oprogramowanie". Na zasadach Powszechnej Licencji
Publicznej udostępniane jest m.in. jądro systemu operacyjnego Linux oraz większość oprogramowania dla niego przeznaczona. Podstawowym celem przyświecającym twórcom licencji było umożliwienie producentom oprogramowania prawnie zagwarantowanej możliwości tworzenia produktów wolno dostępnych dla wszystkich użytkowników
* Licencja GPL (General Public Licence) Zasady licencyjne określone przez konsorcjum Free Software Foundation, zakazujące redystrybucji oprogramowania w formie czysto binarnej. Jeżeli ktoś wprowadza do obiegu oprogramowanie zawierające jakąkolwiek część podlegającą licencji GPL, to musi udostępnić wraz z każdą dystrybucją binarną jej postać
źródłową
* Licencja grupowa (ang. Site licence) Określa, że zakupiony program może być użytkowany w sieci lub innym zestawie komputerów (np. szkolna pracownia) w określonej ilości, tzn.
może być instalowany tylko na określonej maksymalnej liczbie stanowisk. Podobną zasadą określone są programy sprzedawane z licencją sieciową (Network licence)
* Licencja jednostanowiskowa (ang. One-site licence) To licencja uprawniająca użytkownika do zainstalowania nabytego oprogramowania tylko na jednym stanowisku komputerowym. Użytkownikowi nie wolno udostępniać takiego oprogramowania w sieci ani używać na więcej niż jednym komputerze w tym samym czasie. Zezwala natomiast na sporządzanie kopii zapasowej oprogramowania
* Licencja typu Linux Rozwiązanie licencyjne odnoszone do systemu Linux, którego jądro jest upowszechniane według praw Licencji GPL. System Linux nie jest oprogramowaniem
będącym własnością ogółu. Prawa autorskie do kodu Linuxa należą do różnych autorów kodu. Jednakże Linux jest oprogramowaniem w wolnym obiegu w tym sensie, że jego
użytkownikom wolno go kopiować, zmieniać i stosować w dowolny sposób oraz rozdawać własne kopie bez ograniczeń. Spowodowane to jest zakazem prywatyzacji produktów pochodnych systemu Linux. Ograniczenia tej licencji wynikające z zasad licencji GPL nie zakazują tworzenia ani
sprzedawania wyłącznie binarnych dystrybucji oprogramowania, jeżeli tylko każdy, kto otrzymuje kopie binarne, będzie miał szansę uzyskania również kodu źródłowego za rozsądną opłatą dystrybucyjną
* Licencja na obszar To określenie umowy między producentem oprogramowania a nabywcą, uprawniająca go do sporządzenia określonej liczby kopii zakupionego oprogramowania na swój własny użytek. Takie rozwiązanie jest czasem stosowane przez firmy korzystające z sieci lokalnych LAN, umożliwia to wykorzystanie oprogramowania na wielu stanowiskach komputerowych ponosząc przy tym mniejsze koszty
* Licencja Public Domain Licencja dobroczynna czyniąca z oprogramowania własność ogółu, w myśl której autor lub autorzy oprogramowania zrzekają się praw do upowszechniania oprogramowania na rzecz ogółu użytkowników
* Licencja Shareware Rodzaj licencji oraz oprogramowanie rozpowszechniane na jej zasadach, która zezwala na bezpłatne korzystanie z oprogramowania przez okres próbny
(zazwyczaj 1 miesiąc), który ma zachęcić użytkownika do zakupu oprogramowania. W przypadku korzystania z oprogramowania w sposób niekomercyjny licencja typu shareware umożliwia przedłużanie tego okresu (w celach propagandowo-reklamowych)
18. Podmiot praw autorskich
Podmioty praw autorskich szczególnych:
a) utwór zależny – opracowanie jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego, ale rozporządzania i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego, chyba że autorskie prawa majątkowe do tego utworu wygasły
utwór współautorski – współtwórcom przysługuje prawo wspólnie, domniemywa się że wielkości udziałów (zakres uprawnień) są równe - dla wykonywania prawa w
b) odniesieniu do całości dzieła wymagana jest zgoda wszystkich, wykonywanie prawa w odniesieniu do poszczególnych części: każdy może wykonywać prawo do swojej części mającej samodzielne znaczenia
utwór połączony – nie powstaje nowy podmiot uprawniony, każdy zachowuje prawa do swojego własnego utworu, ale, jeżeli zawarto umowę w celu wspólnego rozpowszechniania, to każdy może żądać od pozostałych udzielenia zezwolenia na rozpowszechnianie tak powstałej całości, chyba że istnieje słuszna podstawa odmowy, a umowa nie stanowi inaczej;
c) utwór zbiorowy- autorskie prawa majątkowe przysługują producentowi lub wydawcy, a do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie – ich twórcom
d) utwór pracowniczy - pochodnym właścicielem nabywającym z mocy ustawy majątkowe prawa autorskie jest pracodawca w odniesieniu do utworów pracowniczych stworzonych w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy
19. Na czym polega cywilnoprawna ochrona praw autorskich?
Na cywilnoprawna ochronę praw autorskich składają się wszystkie środki i instrumenty prawne przewidziane przez cywilnoprawne normy zawarte w szczególności w przepisach ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w tym roszczenia dochodzo...