Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
13.  Polityka fiskalna
( pojęcie polityki fiskalnej, restrykcyjna i łagodna polityka fiskalna, makroekonomiczne prawidłowości po stronie wpływów do budżetu: wydajność źródeł podatkowych - krzywa Laffera, łagodzenie zróżnicowania dochodowego społeczeństwa – krzywa Lorenza, drenaż podatkowy, transmisje podatkowe, aktywna polityka fiskalna, pasywna polityka fiskalna – automatyczne stabilizatory, makroekonomiczne prawidłowości po stronie wydatków budżetowych: finansowanie dóbr publicznych, finansowanie dóbr merytorycznych, konieczność i warunki redukcji przez państwo defektów rynku; uniki i oszustwa podatkowe, cechy dobrego systemu podatkowego.
Polityka fiskalna dotyczy decyzji państwa o dochodach w tym podatkowych wydatkach źródeł finansowania, deficytu budżetowego lub sposobu rozdysponowania nadwyżki budżetowej.
Makroekonomiczne uwarunkowania dochodów i wydatków budżetowych: 1) problem wydalności źródeł podatkowych 2) Budżet a zróżnicowanie dochodowe społeczeństw 3) podnośnik drenaż podatkowy 4) Aktywna i pasywna polityka fiskalna- automatyczne stabilizatory 5) transmisje podatkowe
Dba- dochody budżetu fiskalne
Stopa pod.= wielkość podatków/ dochód
Kształt krzywej Laffera wyjaśniamy tym, że w miarę wzrostu stopy opodatkowania coraz większa część podatków przechodzi do szarej strefy oraz mają miejsce coraz częstsze zaniechania działalności gospodarczej. Po przekroczeniu pewnego krytycznego poziomu stopy opodatkowania st* dochody budżetowe zaczynają maleć, ponieważ tempo odpływu do szarej strefy jest szybsze aniżeli tempo wzrostu stopy podatkowej.
Zmniejszenie stawki podatkowej nie prowadzi do powrotu do stanu poprzedniego, ponieważ powstaje pytanie o ujawnieniu ukrywanych dochodów i groźba konieczności zapłaty poniesionych kar państwo w takiej sytuacji może próbować ogłosić amnestię podatkową (jednak w takiej sytuacji poszkodowani zostają uczciwi podatnicy faktyczne odroczenie podatku dzięki ukryciu dochodu można traktować jak nieoprocentowaną pożyczkę budżetu?) stąd decyzja o amnestii podatkowej narusza normy zachowań w obszarze poszanowania prawa dając sygnał, że ukrywanie dochodów się opłaca.
Ad 2) Często wprowadzanie progresji podatkowej traktuje się jako narzędzie łagodzące zróżnicowanie dochodowe społeczeństwa. Badania wykazują, że narzędzie to działa b. słabo- ustalenie progresji o max progu 50% łagodzi zróżnicowanie dochodowe do 2-3%. Istnieją bardziej dochodowo narzędzia łagodzące zróżnicowanie dochodowe po stronie dochodu.
Progresja podatkowa może być i często jest rozpatrywana w kategoriach narzędzia zwiększającego wydajność podatkową gospodarki. Nałożenie jednakowego podatku w sensie stawki podatkowej) na podmioty o silnie zróżnicowanych dochodach powoduje, że subiektywnie oceniany obszar podatkowy jest różny. Podmioty o niższych dochodach przy tej samej stopie podatkowej zazwyczaj odczuwają ten ciężar jako większy, przy czym należy pamiętać, że właśnie wpływy z opodatkowania tych podmiotów stanowią istotną pozycję dochodów budżetowych. Żeby, zatem zmniejszyć opory podatkowe, których wyrazem jest ucieczka do szarej strefy oraz utrata elektoratu różnicuje się obciążenia podatkowe wprowadzając progresję podatkową.
Poziom zróżnicowania dochodowego społeczeństwa ilustruje krzywa Lorenza.
Krzywa ta przedstawia zależność pomiędzy skumulowanym odsetkiem ludności SOL i skumulowanym odsetkiem dochodu SOD.
Kumulację rozpoczynamy od osób uzyskujących najniższe dochody.
AD 3) Podnośnik podatkowy występuje w warunkach zastosowania progresji podatkowej i obecności inflacji generalnie jego działanie polega na tym, że w warunkach inflacji rosną ceny, ale rosną także płace nominalne. Wraz ze wzrostem płac nominalnych podatnicy wpadają w coraz wyższe progi progresji podatkowej, co prowadzi do realnego obciążenia ich dochodów.
Żeby uniknąć drenażu podatkowego stosuje się zabieg indeksacji progów progresji podatkowej o wielkości inflacji.
Aktywna polityka fiskalna to decyzja państwa w obszarze wpływów i wydatków budżetowych mające na celu odorane bieżące zapobieganie względnie łagodzeniem negatywnych skutków niepożądanych zjawisk gospodarczych.
Pasywna polityka fiskalna to brak doraźnych działań państwa, lecz wykorzystanie przez państwo istniejących regulacji prawnych, których wykonanie uodparnia gospodarkę na wstrząsy gospodarcze. Wymienione regulacje prawne i ich wykorzystanie nosi nazwę automatycznych stabilizatorów.
Aktywna polityka fiskalna jest powszechnie krytykowanym zjawiskiem przede wszystkim ze względu na to, że wymaga wdrożenia czasochłonnych i kosztochłonnych procedur zmieniających ustawę budżetową, (jeżeli rezerwy budżetowe nie wystarczają). W związku z tym z chwilą, kiedy zostaną pozyskane środki na realizację celu, który wywołał ten ciąg działań państwa z uwagi na wpływ czasu stan gosp. Może być zupełnie inny co oznacza nieefektywne wydatkowanie pozyskanych środków. Po9nadto w każdym przypadku działania państwa w ramach aktywnej polityki fiskalnej powodują zwiększenie niepewności w odniesieniu do stabilności otoczenia fiskalnego podmiotów działających w ramach gosp. Jest to wywołane zmianami w obszarze struktury zarówno podatków jak i wydatków rządowych.
Pewnym rozwiązaniem jest tutaj zastosowanie automatycznych stabilizatorów. Wyróżniamy 4 ich rodzaje: 1) progresja podatkowa 2)zastosowanie jakiegokolwiek podatku obciążającego dochody
Teoretyczne stabilizatory
3) regulacja prawna zakładająca gromadzenie rezerw budżetowych w okresie wysokiej koniunktury po to by je uruchomić w okresie niskiej przeznaczonej na wydatki w tym zasiłki. 4) uzależnienie stopy podatkowej od stanu bieżącej koniunktury mierzonego dynamiką PKB.
AD.1) W przypadku wzrostu koniunktury podatnicy wpadają w wyższe progi progresji w związku z tym ich dochody rozporządzane rosną wolniej aniżeli, PKB, zatem popyt globalny rośnie również wolniej aniżeli w wypadku braku progresji.
Analogicznie w sensie podtrzymania popytu globalnego działa progresja w sytuacji spadku koniunktury.
AD.2) Wprowadzenie podatku o stopniu t powoduje redukcję efekty mnożnikowego.
Â
Â
Efekt mnożnikowi wyrażony mnożnikiem m jest zawsze mniejszy aniżeli gdyby podatek nie istniał z stąd zmniejsza się wpływ. Zmiany jakiejkolwiek składowej autonomicznej popytu globalnego na zmianę PKB I
AD.3) Mechanizm ten mógłby być zastosowany w przypadku modelu nadwyżkowego. W przypadku modelu deficytowego może powstać zarzut niegospodarności. Gromadzenie rezerw na lokatach w sytuacji konieczności zadłużenia jest nieuzasadnione, bo zazwyczaj pożyczka jest bardziej oprocentowana niż lokata. W tym przypadku ostatni stabilizator mechanizm musiał opierać by się na danych szacunkowych, które łatwo zmanipulować.
System podatkowy traci przejrzystość- przedsiębiorstwa nie są w stanie przewidzieć obciążeń podatkowych w bieżącym roku. Rozróżniamy następujące transmisje podatkowe prostą i skośną oraz w przód i w tył.
Transmisja w przód zakłada przeniesienie obciążenia części podatkowego na nabywcy w cene zbywanego towaru. Transmisja w tył zakłada przeniesienie obciążenia podatkowego na dostawców usług pracy i rzeczowych czynników produkcji. Transmisja skośna mamy z nią di czynienia wtedy gdy obciążenia podatkowe zostają przeniesione poza obszar działalności której dany podatek bezpośrednio dotyczy. Transmisje podatkowe wskazują na to, że jakakolwiek decyzja podatkowa dotycząca selektywnie wybranego obszaru gospodarki dotyczy w rzeczywistości całej gospodarki, Stąd żeby uniknąć tego zjawiska w gospodarce rynkowej istnieje tendencja do ograniczenia selektywnych działań fiskalnych.
Zasady podatkowe: - dogodność ( wygoda poboru dla płatnika), - stałość ( unikanie zmian w systemie podatkowym), - niskie koszty poboru, - niskie koszty funkcjonowania systemu( podatki nie powinny niszczyć motywacji podatników do działalności gospodarczej), - nienaruszalność majątku podatnika ( pokrycie podatku z bieżących dochodów), - powszechność ( objęcie podatkiem wszystkich w stosunku do których powstał obowiązek podatkowy), - równość ( równomierne rozłożenie ciężarów podatków na wszystkich podatników z uwzględnieniem polityki w zakresie redystrybucji dochodów), - pewność ( niezawodne źródło dochodów państwa), - wyprzedzająca informacja ( podatnik powinien wiedzieć z góry ile powinien zapłacić), - prostota uregulowań ( łatwe planowanie działalności), neutralność ( podatek nie powinien modyfikować wyborów rynkowych).
Prawidłowości ekonomiczne uwarunkowania konieczności ponoszenia wydatków budżetowych. Istnienie dóbr publicznych sensu scricto są to te dobra, które zaoferować swoim obywatelom może jedynie państwo np. poczucie bezpieczeństwa publ., socjalnego, ekonomicznego- dzięki odpowiedniej polityce gosp., wzrost gospodarczy może przyspieszać dzięki temu przeciętny obywatel uzyskujący przeciętne dochody uzyskuje szerszy dostęp do dóbr konsumpcyjnych. Stan środowiska naturalnego – bezp w obszarze ochrony zdrowia. Każda aktywność państwa jest wydatkiem. Istnienie dóbr merytorycznych wiążących się z pojęciem dóbr publicznych rozumianych w szerokim sensie. Dobra merytoryczne to dobra których społeczna ocena jest wyższa od indywidualnych. Państwo reprezentuje ocenę społeczną i w szczególnych przypadkach może nałożyć obowiązek konsumowania takiego dobra np. szczepienia. W pewnych przypadkach państwo ustanawiając obowiązek korzystania z danych dóbr bierze na siebie obowiązek finansowania dostępu do tych dóbr pełnego lub ograniczonego. Istnienie tzw. defektów rynku- państwo nie może zastępować swoimi działaniami rynkowego mechanizmu lokacyjnego może i powinno jednak podejmować działania celem redukcji zjawisk uznawanych za defekty rynku.Aktywności państwa w tym obszarze są uprawnione jedynie wtedy gdy: - są ukierunkowane na usuwanie defektów w rynku, - szeroko rozumiana korzyść wynikająca z tych działań jest wyższa od szeroko rozumianego kosztu.
Â