Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
Andragogika-nauka o kształceniu i wychowaniu osób dorosłych
1. Życie człowieka dzieli się na 3 okresy(Peter Laseleft):
Iwiek-kiedy się uczymy
IIwiek-kiedy jesteśmy nauczycielami(rodzice,itp.)
IIIwiek-nie jest uczniem i nie jest nauczycielem,jego rola nie jest jasno określona
2. Badania empiryczne dostarczają nam informacji:Czy czł dorosły jest w stanie się skutecznie uczyć i do jakiego wieku oraz jak długo.
3. Edward Thorndike(uczeń Williama Jamesa)
-badania na temat: do jakiego wieku można się skutecznie uczyć? – lata 20-te XX w., USA;
-grupy wiekowe badanych:
●grupa zasadnicza: 25-45 lat;
●grupa dodatkowa: 18-25 lat;
(badał nawet więźniów)
-badane: sprawności manualne(uczenie się czegoś nowego, jak długo to trwa i czego się nauczono-stenografowanie,pisanie lewą ręką-badano ile czasu trwa i ile razy zanim os opanuje) i intelektualne(słowotwórstwo,działania arytmetyczne);(badano:badanie-przerwa-badanie-przerwa)
-wniosek: uczenie się jest bezproblemowe do 45 roku życia; apogeum 25-35 r.ż.; 0,5-1% rocznie potem spada
Człowiek do 23-24 r.ż. jest w stanie nauczyć się czegoś nowego,może się potem uczyć,ale rozwija tylko umiejętności już opanowane.Od 25 r.ż. działanie rutynowe,wiec uczenie się czegoś nowego jest niemożliwe
zarzuty względem w/w badań:
-próba – za mały zakres wieku;
-wymieszanie sprawności manualnych i intelektualnych, ich krzywe rozwoju nie pokrywają się;
-procedura badawcza: nieuprawnione porównanie sposobu uczenia się 18-latków i 37-latków przez badania poprzeczne, gdy powinny to być badania podłużne (w ciągu życia);porównywał 18,20 z 42-43latkami
●czas historyczny, w którym się żyje wpływa na iloraz inteligencji
●wraz z progresją wieku potrzeba więcej czasu, żeby nauczyć się tego samego(od 30 r.ż. wzrasta)
czynniki wpływające na spadek szybkości uczenia wraz z wiekiem:
-obniżenie się poziomu ostrości wzroku i słuchu(płaszczyzna biologiczna)
-obniżenie się poziomu energii i szybkości reakcji((płaszcz. biol.)
-brak treningu w zakresie rozwiązywania pewnych zadań(dorośli robią przerwy)
-obawa, niepewność w udzielaniu szybkiej odpowiedzi
-duża liczba problemów życiowych(np ma pracę, rodzinę i się uczy)
4. Owens:
Człowiek im starszy tym sprawność uczenia się maleje;2 badania przeprowadzone na tej samej gr. osób
-badani: 128 mężczyzn
-badania podłużne: pierwsza próba – 1918/1919 (zapisani na uniwersytet), druga próba – 1948/49;
-iloraz wzrósł;
rodzaje inteligencji:
-płynna – wrodzona, procesy pamięci mechanicznej, maleje z wiekiem;
-skrystalizowana – wiąże się z doświadczeniem, wzrasta z wiekiem;
modele spojrzenia na człowieka:
-model mocny – możliwości intelektualne równoległe do rozwoju biologicznego;
-model słaby – rozwój intelektualny nie jest równoległy do rozwoju biologicznego
5. Rodzaje uwagi:
-uwaga dowolna(u starszych np. my na wykładzie)
-uwaga mimowolna(u dzieci)
6. Wyobraźnia:
-mimowolna(u dziecka)
-kierowana(jest bliższa rzeczywistości)
7. Pamięć logiczna jest lepsza u dorosłych
8. Myślenie:
-u dziecka związane z obrazami
-u dorosłych z wyrazami(myślenie abstrakcyjne)
9. Charlotte Bühler – pierwsza osoba badająca rozwój w ciągu całego życia:
●kompleksy wpływów:
- biologiczny – proces wzrostu fizycznego;
- biograficzno-socjologiczny – warunki zewnętrzne oraz „dzieła”, które tworzy konkretny człowiek;
- psychologiczny – subiektywne przeżywanie życia w jego przebiegu;
●biologiczny przebieg życia = rozwój, dojrzewanie, rozkład(redukcja);
●biologiczna krzywa życia = wzrastanie + zdolność do prokreacji;
●biologiczna krzywa życia – 5 głównych okresów (ekspansji – budowania i restrykcji – uszczuplania):
I okres do 15 roku życia – zaawansowany wzrost i brak możliwości prokreacji;
II okres od 15 do 25 roku życia - wzrost z możliwością prokreacji;
III okres od 45 do 50 roku życia - stabilny wzrost z możliwością prokreacji;
IV okres od 50 do 70 roku życia – „regresywny” wzrost i u kobiet utrata możliwości prokreacji;
V okres po 70 roku życia – rozkład przybiera na sile;
●aktywna rola jednostki w kształtowaniu biegu swego życia;
●rozumienie biegu życia = rozumienie „przebiegu motywacji”;
●kompleksy motywów/zasadnicze tendencje:
- zaspokojenie potrzeb;
- przystosowanie się związane z samoograniczeniem;
- twórcza ekspansja;
- utrzymanie porządku wewnętrznego;
- powrót do początku
10. Erikson:
Dzieli na 8 cyklów:
I=ufność-nieufność(1r.ż.)
II=autonomiczność-zwątpienie(1-3r.ż.)
III=inicjatywa-wina(4-5r.ż.)
IVpracowitość-niższość(6-11r.ż.)
V=tożsamość-pomieszanie ról(12-20r.ż.)
VI=intymność-izolacja(20-24r.ż.)
VII=generatywność-zainteresowanie własną osobą(25-64r.ż.)
VIII=integralność-rozpacz(~65<r.ż.)
wczesna dorosłość:
- 21-34 lata,
- faza VI – Intymność/izolacja - Z ludźmi/bez ludzi
- „droga ku bliskim”;
- najważniejsza potrzeba to potrzeba intymności,
- napięcia przebiegają miedzy miłością a izolacją,
- zadaniem jest osiągniecie tożsamości jednostkowej w różnorodności ról i doświadczeń życiowych,
średnia dorosłość:
- 35-65 lat,
- faza VII – Płodność/stagnacja i nuda - Staram się/nie chce mi się
- zwielokrotnienie siebie;
- jednostka podejmuje nowe zadania życiowe i rozwojowe,
- usytuowanie miedzy dwiema generacjami rodzi w jednostce w wieku średnim potrzebę dawania i tworzenia w aspekcie stosunków z innymi ludźmi,
- generatywność - twórcze nastawienie wobec życia,
- spełnianie tych potrzeb realizowane głównie przez spełnianie funkcji rodzicielskich i pełnienie innych ról społecznych w rodzinie,
dojrzałość starszego wieku:
- 65 i więcej lat,
- faza VIII - Integralność/rozpacz - Jestem twórcą niepowtarzalnego ja/chciałbym zacząć wszystko od początku
- starość
- podstawowe zadanie to osiągnięcie wewnętrznej integracji, oznacza ona pełny rozwój osobowości, wewnętrzne scalenie i harmonię,
11. Robert Havighurst:
wartości dominujące:
0-10 lat – wkraczanie w istnienie niezależne;
10-20- stawanie się „kimś” w swoim życiu;
20-30- ukierunkowanie (skierowanie życia na główny cel);
30-40- gromadzenie sił;
40-50- wytężanie sił i wysuwanie się na przód;
50-60- utrzymanie zdobytych pozycji oraz zmiana ról;
60-70- podejmowanie decyzji kiedy i jak się wycofać;
70-80- staranie się o jak najlepsze przeżycie okresu odejścia;
®zadania rozwojowe:
- wczesna dorosłość:
●wybór partnera;
●przygotowanie się do życia w małżeństwie;
●założenie rodziny;
●wychowanie dzieci;
●prowadzenie domu;
●rozpoczęcie życia zawodowego;
●podejmowanie obowiązków obywatelskich;
●znalezienie pokrewnej grupy społecznej;
- wiek średni:
●przyjęcie pełnej odpowiedzialności społecznej i obywatelskiej;
●osiągnięcie i utrzymanie pewnego standardu życia;
●pomoc dorastającym dzieciom, aby stały się odpowiedzialnymi i szczęśliwymi ludźmi;
●organizowanie sobie czasu wolnego;
●ustosunkowanie się do swojego małżonka jako drugiego człowieka;
●przystosowanie się do fizjologicznych zmian wieku średniego;
●przystosowanie się do starzejących się rodziców;
- późna dorosłość:
●przystosowanie się do słabnącego zdrowia i sił;
●przyzwyczajenie się do życia na emeryturze oraz do zmniejszonych dochodów;
●adaptacja po śmierci małżonka;
●wyraźne związanie się z grupą ludzi w równym wieku;
●wypełnianie obowiązków społecznych i obywatelskich;
●organizowanie sobie zadowalających warunków życia;
12. Daniel Levinson:
Ery:
- era poprzedzająca dorosłość: 0-22 lat;
- wkraczanie we wczesną dorosłość 17-22 lat;
- era wczesnej dorosłości:
debiut w świecie dorosłych 17-22 lat;
wkraczanie w lata 30-te;
stabilizacja 33-40 lat;
- wkraczanie w wiek średni 40-45/60? lat;
- wiek średni:
początek wieku średniego;
wkraczanie w lata 50-te;
kulminacja wieku średniego 55-60 lat;
- wkraczanie w późną dorosłość 60-65 lat;
- era późnej dorosłości od 60 lat;
czynniki wpływające na kształt życia:
- niekontrolowane przez podmiot wydarzenia i zmiany organiczne;
- decyzje i działania podmiotu;
kryzys środka życia – wstępne bilansowanie życia;
myśli przewodnie dotyczące rozwoju w ciągu całego życia:
●rozwój jest procesem całożyciowym(jak puzzle);rozwój=zmiana
●rozwój to może być kontinuum lub dyskontinuum;(np kobieta zostawia nagle swoją rodzinę)
●rozwój przebiega wielokierunkowo i wielowymiarowo(jest wiele różnych przebiegów dorosłości,starości);
●rozwój w ciągu całego życia oznacza straty i zyski/wzrost i redukcję(na każdym etapie rozwoju);
●rozwój jest plastyczny, możliwy do późnego okresu życia, dzięki rezerwowym pojemnościom(ludzie mogą się zmieniać przez cały czas);
●rozwój jest uwarunkowany trzema płaszczyznami zależnymi od siebie:
- wpływy normatywne odnoszące się do wieku kalendarzowego(normy rozwoju biologicznego, normy społeczne);
- wpływy normatywno-historyczne(co innego innych kształtowało w dzieciństwie a co innego dzisiejszą młodzież);
- wpływy nienormatywne (jakiekolwiek wydarzenia wpływające na człowieka nie podlegające normom, np.choroba, śmierć,wojna);
13. Znaczenie badań nad uczeniem się dla pedagog. dorosłych/zasady dydaktyczne – Hans Löwe:
●aktywność uczących się zwiększa powodzenie;
●analiza sytuacyjna zwiększa powodzenie w procesie uczenia się
●informacje o skutkach są warunkiem koniecznym(conditio sine quanon) dla wszystkich uczących się;
●tempo postępu w uczeniu się zależy od wielkości interwału czasowego między działaniem a doświadczeniem jego skutków;
●sposoby zachowania się, które nie dają pozytywnych skutków powinny być zaniechane;
●sposoby zachowania nabywa się nie przez jednokrotne potwierdzenia, ale potrzeba nieprzerwanego potwierdzania;
●odpowiednia liczba i odstępy czasowe potwierdzania są indywidualne i różne na różnych etapach nauczania jednak możliwe do optymalizacji;
●efekty uczenia się są ułatwione przez sytuacje wolne od lęków;
●negatywne właściwości zachowania się człowieka dadzą się z dużym prawdopodobieństwem usunąć, tym bardziej im bardziej staramy się rozpoznać pozytywne właściwości i wzmacniać je(zło dobrem zwyciężaj).
●zewnętrzne oddziaływania są łamane przez istniejące w jednostce wewnętrzne uwarunkowania;
14. Zdolność uczenia się w dorosłości:
-osobom starszym brakuje określonej techniki uczenia się
-bezsensowne inf dorośli gorzej zapamiętują
-zbyt szybko podawany materiał upośledza os dorosłe, starsze
-korzyści płynące z ćw przy rozwiązywaniu są takie z powtórzeniem u dorosłych i młodych
-u osób młodszych wyższy potencjał myślowy;osoba starsza musi wykonać większa liczbę powtórzeń;os starsze uczą się lepiej jeśli materiał jest przejrzyście pogrupowany
-proces nauczania jest bardziej narażony na zakłócenia u osób starszych;zbyt częste przerwy zakłócają proces uczenia się os starszym
-uczenie się w częściach faworyzuje os młode
-rozstrzygającą sprawą jest czynnik zdolności
-czynnik zdrowotny
-bardzo silny wpływ ma czynnik motywacyjny
15. specyfika uczenia się dorosłych:
●opanowywanie materiału nieuporządkowanego – trudności; materiał logiczny – łatwe zapamiętywanie (lepsza pamięć logiczna niż mechaniczna);
●deficyty w technice uczenia się
●tempo uczenia się wolniejsze;
●ćwiczenia pomagają w zapamiętywaniu nowych wiadomości (młodzi – większy potencjał wyjściowy)
●częste wątpliwości co do poprawności odtworzonej wiedzy;
●nauka narażona na zakłócenia, upośledzenia przez stosowanie przerw (młodzi – przerwy pomagają w uczeniu się);
●potrzeba całościowej wizji materiału (młodzi – łatwiej przez dzielenie na partie)
●istotny czynnik motywacyjny – jeśli starszy chce to będzie uczył się lepiej niż młodszy;
●łatwiejszy do opanowania materiał związany z pracą zawodową i oparty na inteligencji skrystalizowanej, która wzrasta przez doświadczenia;
●skuteczność uczenia się zależy od struktury wiedzy; umysł jak najdłużej aktywny będzie bardziej sprawny;
16. Styl uczenia się dorosłych:
Inteligencja skrystalizowana:
-nabyte doświadczenia i nawyki umysłowe
-wzrost płynności słownej
-nowe strategie myślenia i organizacji wiedzy
Zależy od struktury wiedzy:|||Warstwa treści|||Wykorzystane procesy|||Treść|||
●opisująca||obserwacja i doświadczenie||odtwarzanie rzeczy, zjawisk, procesów, wydarzeń
●objaśniająca||myślenie przyczynowo skutkowe, wnioskowanie, rozważanie, myślenie relatywne||tłumaczenie, uzasadnianie stanu rzeczy i zjawisk
●oceniająca||wykorzystuje doświadczenia, wartościowanie, opracowanie kryteriów, tworzenie metasądów||obiektywne sądy
●normatywna||wykorzystywanie doświadczeń sprawdzonych w działaniu, tworzenie barier||normy o charakterze rzeczowym, świadomość niepewności i względności wiedzy
17. Czym jest wychowanie/Andragogika jako nauka?
●Andragogika-nauka o kształceniu i wychowaniu osób dorosłych
●Przedmiot składa się z 2óch części:
-przedmiot działania-czł dorosły
-przedmiot poznania-wychowanie
●Dorosłość:stan społeczny człowieka;jako proces rozwoju psychicznego;jako proces społeczno-kulturowy
●metodolodzy o dorosłości:akcentuje się samodzielność, wykonywanie zadań społecznych
●przedmiot badania jest trudny do określenia
●Wychowanie:
-jako intencjonalny proces kształtowania osobowości
*wychowanie powinno być intencjonalnym, kształtowaniem osobowości stymulującym i przyśpieszającym proces osiągania przez czł coraz wyższych stadiów dorosłości
-jako proces wzmacniania efektów socjalizacji
*rozwój jest produktem interakcji czł ze światem
*dorosłość jest wynikiem osobowości
*należy stworzyć takie warunki istnienia czł w świecie społecznym aby stymulowały one rozwój jego osobowości, przyczyniały się do osiągnięcia coraz wyższych stadiów osobowości
-jako proces wspomagania indywidualnego rozwoju
*wychowanie powinno być procesem pedagogicznej mediacji w związku czł ze światem w której wyniku rozwojowi osobowościowemu ludzi osiągających coraz wyższe stadia dorosłości towarzyszyć będą progresywne zmiany warunków ich egzystencji
*ważna jest również zmiana rzeczywistości społecznej-żeby zmieniać swoje warunki swojej egzystencji)
18. ●Dwa wyznaczniki demograficznej starości:
-kiedy 12% społecz. przekroczy 60 r.ż.
i,lub,albo
-kiedy 8% społ. przekroczy 65 r.ż.
●pierwsze społeczeństwo, które przekroczyło próg starości – Francja – ok. 1890 r.;
●kobiety przechodzą na emeryturę w wieku 60 lat, mężczyźni w wieku 65
● w PL 12% os przekroczyło 68 r.ż.
●Problemy:
-zabezpieczenie emerytalne
...