Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
Krasicki Mistrz Ironii
Ignacy Krasicki to bez wÄ…tpienia najwybitniejszy pisarz polskiego oÅ›wiecenia. Książe biskup warmiÅ„ski- jest niewÄ…tpliwie polskim przykÅ‚adem umysÅ‚u oÅ›wieconego, twórcy utalentowanego i wyksztaÅ‚conego, obdarzonego wyrafinowanym smakiem i talentem. Zwano go "ksiÄ™ciem poetów". CeniÅ‚ Å›miech, obdarzony byÅ‚ poczuciem humoru, umiaÅ‚ wÅ‚adać dowcipem. To, co powiedziaÅ‚ o kraju, królu, o wadach szlachty byÅ‚o gÅ‚osem obserwatora, nie czynnego uczestnika, sÅ‚owem mÄ™drca patrzÄ…cego z boku. Jego utwory nie rezygnujÄ…c z aktualnoÅ›ci, wyrażaÅ‚y postawÄ™ nieco sceptycznego obserwatora, który nawet angażujÄ…c siÄ™ w okreÅ›lone sprawy nie traciÅ‚ intelektualnej niezależnoÅ›ci. Jego utwory nie sÄ… gorzkie, gorzkie sÄ… fakty, jakie w sobie kryjÄ…. Åšmiech, ironia sÄ… wykorzystywane przez Krasickiego dla osiÄ…gniÄ™cia celów dydaktycznych, uÅ‚atwienia przekazu. Åšmiech jest maskÄ… pod którÄ… czytelnik dostrzeże gorzkÄ… rzeczywistość, a niekiedy ponadczasowe prawdy. SpoÅ›ród wielu gatunków literackich, jakie uprawiaÅ‚, bajki okazaÅ‚y siÄ™ najbardziej uniwersalne. Dla Krasickiego bajki miaÅ‚y wielkie znaczenie. Uważa siÄ™ powszechnie, że byÅ‚y one dla niego tym, czym dla Kochanowskiego fraszki. W utworach tych ukazywaÅ‚ wiele aspektów rzeczywistoÅ›ci ówczesnej Polski, nakreÅ›laÅ‚ wspaniaÅ‚Ä… galeriÄ™ typów i charakterów ludzkich, w utworach swych wyÅ›miewa liczne wady ludzkie, przede wszystkim gÅ‚upotÄ™, pychÄ™ i zarozumiaÅ‚ość, lekkomyÅ›lność, naiwność, przesadÄ™, faÅ‚szywÄ… pobożność czy sÅ‚użalczość i tanie pochlebstwa. Zadaniem bajek jest przekazanie czytelnikowi mÄ…droÅ›ci życiowej, pouczenie etyczne i moralne. Należy spojrzeć na zbiór "Bajek" caÅ‚oÅ›ciowo, wtedy ujawnia siÄ™ fakt, iż sÄ… arcydzieÅ‚em poezji. Razem stanowiÄ… panoramÄ™ ludzkiego Å›wiata, chociaż jak to w bajkach bywa- ukrytego pod konwencjÄ… maski. Polega ona na ukazaniu pod postaciami zwierzÄ…t ludzi, ich cech charakteru, najczęściej jednak wad i sÅ‚abostek. Typowy dla maski zwierzÄ™cej jest konwencjonalność, co oznacza, że każde z pojawiajÄ…cych siÄ™ w bajce zwierzÄ…t oznacza jakÄ…Å› staÅ‚Ä… cechÄ™ charakteru.W bajce "Szczur i kot" autor w sposób wyraźny i jednoznaczny atakuje i oÅ›miesza ludzkÄ… pychÄ™. W swoim samouwielbieniu i wyniosÅ‚oÅ›ci szczur zapomina o kocie- swoim odwiecznym, niezwykle przebiegÅ‚ym i okrutnym wrogu- ten wykorzystujÄ…c tÄ™ chwilÄ™ sÅ‚aboÅ›ci, dopada szczura i dusi na Å›mierć. Szczur jest wiÄ™c uosobieniem ludzkiej pychy, źle pojÄ™tej dumy i zbytniego zadufania w sobie, zaÅ› kot sprytu, bezwzglÄ™dnoÅ›ci i drapieżnoÅ›ci."Ptaszki w klatce" to utwór o pragnieniu wolnoÅ›ci. Bajka ta to rozmowa dwóch uwiÄ™zionych w klatce czyżyków. UosabiajÄ… oni Polaków po pierwszym rozbiorze Polski. Starszy czyżyk to Polak, który żyÅ‚ w wolnym kraju, pamiÄ™taÅ‚ czasy sprzed 1772r. Nie zaakceptuje on żadnej formy zniewolenia, odzyskanie wolnoÅ›ci stanie siÄ™ celem jego dziaÅ‚ania-jego życie. MÅ‚ody czyżyk to Polak, który urodziÅ‚ siÄ™ w niewoli i nie zna smaku wolnoÅ›ci.             "Malarze" - jest to przykÅ‚ad bajki epigramatycznej, krótkiej i zwiÄ™zÅ‚ej, lecz bardzo wymownej. MoraÅ‚ tej bajki wyraża ogólnÄ… prawdÄ™, iż ludzie sÄ… tak bardzo spragnieni wszelkiego rodzaju pochwaÅ‚ i pochlebstw, że nie mogÄ… siÄ™ obejść bez lizusów i pieniaczy. Prawda bowiem czÄ™sto kole w oczy, prawda o sobie jest dla wielu z nas nieprzyjemna, wolimy wiÄ™c sÅ‚uchać kÅ‚amstw, byle tylko miÅ‚ych i pochlebnych.             "JagniÄ™ i wilcy"" - to przykÅ‚ad bajki, która już w pierwszym wersie przynosi moraÅ‚: "Zawżdy znajdzie przyczynÄ™, kto zdobyczy pragnie". MoraÅ‚ wyraża przekonanie, że w Å›wiecie dominuje prawo silniejszego, że nieistotna jest racja, ani prawda, które zawsze bÄ™dÄ… staÅ‚y po stronie tego kto ma siÅ‚Ä™. Poeta po raz kolejny posÅ‚użyÅ‚ siÄ™ maskÄ… - jagniÄ™ bÄ™dzie zawsze kojarzyć siÄ™ z niewinnoÅ›ciÄ…, sÅ‚aboÅ›ciÄ…, wrÄ™cz naiwnoÅ›ciÄ…, wilk zaÅ› siÅ‚Ä… i okrucieÅ„stwem.             "Filozof"- jest to krótka, epigramatyczna bajka, charakteryzujÄ…ca chwiejność ludzkich poglÄ…dów i przekonaÅ„, nieprzystosowanie teoretycznej mÄ…droÅ›ci do życiowej praktyki. Ludzie czÄ™sto popadajÄ… ze skrajnoÅ›ci w skrajność, gdyż nic nie jest w życiu pewne z góry i na zawsze okreÅ›lone.              "Dewotka" - jest to bajka w której Krasicki wyÅ›miewa i piÄ™tnuje religijnÄ… obÅ‚udÄ™ i faÅ‚sz moralny spoÅ‚eczeÅ„stwa.             BajkÄ™ "Kruk i lis" rozpoczyna podany w dwóch pierwszych wersach moraÅ‚ "Bywa czÄ™sto zwiedzionym, kto lubi być chwalonym". Kruk i lis to alegoryczne przedstawienie próżnoÅ›ci poÅ‚Ä…czonej a zarozumiaÅ‚oÅ›ciÄ… i brakiem samokrytycyzmu (kruk) oraz przebiegÅ‚ość i przewrotność (lis).             Krasicki ukazaÅ‚ w swych bajkach czÅ‚owieka jako istotÄ™ bÅ‚Ä…dzÄ…cÄ… i ulegajÄ…cÄ… na każdym kroku zÅ‚u, zaÅ› Å›wiat, w którym ten czÅ‚owiek żyje, jest przychylny dla tych wszystkich, którzy nie liczÄ… siÄ™ w swym postÄ™powaniu z zasadami sprawiedliwoÅ›ci i prawa. Pomimo dużej dozy humoru i pozornie beztroskiego podejÅ›cia do przedstawionych problemów, nakreÅ›lony w bajkach obraz Å›wiata jest raczej odlegÅ‚y od optymizmu. Zdominowanie otaczajÄ…cej czÅ‚owieka rzeczywistoÅ›ci przez siÅ‚Ä™, chciwość, pychÄ™ i gÅ‚upotÄ™ może jedynie przygnÄ™bić i zmuszać do gÅ‚Ä™bszej refleksji nad Å›wiatem i samym sobÄ….              Satyra należaÅ‚a w czasach oÅ›wiecenia do jednego z najbardziej rozpowszechnionych gatunków literackich. W utworach tych atakowano wady spoÅ‚eczeÅ„stwa: niesprawiedliwość stosunków spoÅ‚ecznych, zepsucie moralne. Celem satyry jest nie tylko oÅ›mieszanie pewnych negatywnych zjawisk, ale również pouczenie czytelnika - moralizowanie. Książe poetów podkreÅ›laÅ‚ również konieczność zachowania obiektywizmu i rzetelnoÅ›ci w przedstawianiu krytykowanych zjawisk. "Satyra prawdÄ™ mówi, wzglÄ™dów siÄ™ wyrzeka. Wielbi urzÄ…d, czci króla, lecz sÄ…dzi czÅ‚owieka". Tylko twórca uczciwy może odważyć siÄ™ na ukazanie wad innych ludzi, nie narażajÄ…c siÄ™ jednoczeÅ›nie na zarzut o zazdrość, maÅ‚ostkowość czy zÅ‚oÅ›liwość. Satyry Krasickiego krytykujÄ… przede wszystkim zepsucie wielkomiejskie, marnotrawstwo, lenistwo, pijaÅ„stwo, kanciarstwo i bezkrytyczne przyjmowanie zachodnich wzorów.              Satyra "Do króla"- jest to satyra dedykacyjna, pozornie sprzeczna z zaÅ‚ożeniami gatunku. Utwór ten przy pobieżnym odczytaniu wydaje siÄ™ być atakiem na króla Augusta Poniatowskiego, krytyka sposobu w jaki rzÄ…dzi paÅ„stwem. Absurdalność i gÅ‚upota tych zarzutów jest oczywista. Wszystkie wymienione wady sÄ… w istocie zaletami monarchy. Utwór wiÄ™c jest tak naprawdÄ™ pochwaÅ‚Ä… zalet króla, lecz jednoczeÅ›nie Å›miaÅ‚y atakiem na szlacheckich Sarmatów, próbÄ… kompromitacji stronnictwa antykrólewskiego.             Satyra "PijaÅ„stwo" ukazuje nasze wady narodowe, czyli typowe cechy Polaków, którzy przy alkoholu zawsze sÄ… odważni, Å›wietnie znajÄ… siÄ™ na polityce, a przy tym uwielbiajÄ… dyskutować i bez powodu wywoÅ‚ywać awantury. Wyszydza też innÄ… cechÄ™- bojowego ducha, który rodzi siÄ™ przy kieliszku i tam też ginie, nie wykraczajÄ…c poza biesiadnÄ… salÄ™. Dodatkowo przedmiotem potÄ™pienia staje siÄ™ źle rozumiana przez Polaków goÅ›cinność- nie można podjąć goÅ›cia bez alkoholu, a zawarcie bliższej znajomoÅ›ci może odbyć siÄ™ wyÅ‚Ä…cznie na drodze wspólnego pijaÅ„stwa.             Satyra "Å»ona modna"- napisana jest w formie dialogu. Jest to skarga pewnego szlachcica dotyczÄ…ca osoby jego niedawno poÅ›lubionej małżonki. Autor krytykuje w tym utworze tendencje współczesnej szlachty do powierzchownego przejmowania zagranicznych, a zwÅ‚aszcza francuskich obyczajów, co prowadzi do rozrzutnoÅ›ci i nie daje w zamian żadnych korzyÅ›ci duchowych ani kulturalnych. W konsekwencji natomiast wiedzie do ruiny majÄ…tkowej i upadku klasy szlacheckiej. Satyry Krasickiego majÄ… charakter uniwersalny, ponadczasowy. Wiele z nich, mimo upÅ‚ywu ponad dwustu lat od momentu powstania, jest nadal aktualnych.             "Monachomachia" to poemat heroikomiczny, czyli utwór, który zesrawia wzniosÅ‚Ä… formÄ™ eposu z komizmem tematu. Głównym celem Krasickiego byÅ‚o w "Monachomachi" nie tyle dokonanie parodii eposu homeryckiego, co raczej oÅ›mieszenie sposobu dziaÅ‚ania i stylu życia zakonników zgromadzonych w zakonach żebraczych. Poeta nie przebiera w sÅ‚owach, swoich bohaterów nazywa "wielebnym gÅ‚upstwem" i "Å›wiÄ™tymi próżniakami". Tematem utworu jest spór dwóch rywalizujÄ…cych ze sobÄ… klasztorów, ale spór ten staÅ‚ siÄ™ okazjÄ… do stworzenia satyrycznego obrazu życia Å›wiÄ™tych próżniaków, spÄ™dzajÄ…cych czas najchÄ™tniej na jedzeniu, piciu i bez celowych dyskusjach, postacie zakonników ukazane sÄ… w sposób humorystyczny, groteskowy. Krasicki byÅ‚ za ten utwór krytykowany, ale nie odwoÅ‚aÅ‚ swoich poglÄ…dów.             Krasicki w utworach swych posÅ‚uguje siÄ™ komizmem by uwydatnić przywary ludzkiego charakteru, podleganie obcym wpÅ‚ywom, uÅ‚omność systemu paÅ„stwowego. Krasicki nigdy nie piÄ™tnuje poszczególnych osób. PosÅ‚uguje siÄ™ Å›miesznoÅ›ciÄ… jako jednÄ… z form krytyki. Jako poeta zwiÄ…zany z osobÄ… króla i jego politykÄ… Krasicki reprezentowaÅ‚ nurt literatury obywatelskiej i reformatorskiej, pobudzajÄ…cej do refleksji, nie pozbawionej pierwiastków dydaktycznych i moralizatorskich. Jego utwory, jak zwierciadÅ‚o odbijaÅ‚y życie epoki. Tematyka utworów Krasickiego to zbiór wad ludzkich, rozmaitych sÅ‚abostek, niekonsekwencji, także praw, których sobie nie uÅ›wiadamiamy. Ta poetycka rozprawa o czÅ‚owieku czÄ™sto oprawiona jest Å›miechem, choć bywa to czÄ™sto Å›miech przez Å‚zy.Â