Twoim problemem jest to, że powszechną NICOŚĆ mylisz z osobistą PUSTKĄ
sprawdzenie listy obecności.
zadanie uczniom pytań, sprawdzających ich wiedzę z poprzedniego tematu lekcyjnego
1. Co to jest parlament ?
Odp: Parlament w państwach o demokratycznych systemach władzy, jest to najwyższy organ przedstawicielski, a jednocześnie zasadniczy organ władzy ustawodawczej.
2. Co to jest monarchia ?
Odp: Monarchia ustrój polityczny lub forma rządów, gdzie Król sprawuje władzę zazwyczaj dożywotnio, jego funkcja jest często dziedziczna i zwykle jego stanowisko jest nieusuwalne. Obecnie w wielu państwach monarcha pełni często jedynie funkcje reprezentacyjne i nie sprawuje realnej władzy.
Wprowadzenie do tematu: Konfederacja barska przyczyny, przebieg, skutki. Pierwszy rozbiór Polski. zapis na tablicy.
Omówienie uczniom elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego:
U progu panowania Stanisława Rzeczypospolita znajduje się w niekorzystnym układzie międzynarodowym. W naszej części Europy dominuje Rosja i Austria. Prusy zaś są zainteresowane podziałem Polski i „wyprostowaniem" własnych granic. Właściwie Rzeczypospolita nie ma sojuszników.
Kandydatura Stanisława Poniatowskiego na tron Polski była uzgodniona z carycą Katarzyną, dzięki czemu wojska rosyjskie zapewniły spokojny przebieg elekcji, a opozycję wypędzono z kraju.
Stanisław Poniatowski podjął dzieło reformowania państwa. Korzystając z poparcia Rosji, przeprowadził reorganizację wojska, powołał Korpus Kadetów, zwany Szkołą Rycerską. Rządy były sprawowane przez króla i ministrów, co było zupełną nowością w polskich warunkach.
Początkowo polityka króla dążyła do wzmocnienia państwa w oparciu o Rosję. Okazało się to jednak mało skuteczne ze względu na opór społeczeństwa, jak też niechęć samej Rosji, która z Prusami uzgodniła stanowisko wobec Polski. Przed I rozbiorem miały miejsce dwie zasadnicze interwencje carskie w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej. Pierwszą było narzucenie tzw. "praw kardynalskich", a więc potwierdzenie wolności elekcji, liberum veto i praw szlachty. Druga interwencja wiązała się z konfederacją barską, która była szlacheckim protestem wobec interwencji rosyjskich w Polsce. Podejmując walkę przeciw Rosji i przeciw królowi Poniatowskiemu, konfederaci wykorzystali sytuację międzynarodową tj. wojnę rosyjsko-turecką. W trakcie walk konfederatów doszło do nieudanej próby porwania i detronizacji króla Stanisława Poniatowskiego. Walki wynikające z konfederacji barskiej zostały stłumione przez Rosję w 1771 i 1772 roku.
Podanie notatki uczniom:
Po śmierci Augusta III Polska była słabym państwem. S.A. Poniatowski wstąpił na tron w 1764. S.A. był starannie wykształcony, posługiwał się językiem włoskim. Polski tron zdobył dzięki protekcji Katarzyny II carycy Rosji.
Po proszenie jednego z uczniów o przeczytanie biogramu Stanisława Augusta poniatowskiego z Poczetu Królów i Książąt Polski.
Po proszenie jednego z uczniów o przeczytanie definicji Konfederacji z Słownika Historii Polski.
Omówienie Konfederacji barskiej:
Barska konfederacja 1768-1772, zbrojny związek szlachty zawiązany 29.02.1768 w Barze na Podolu. Objęła swym zasięgiem ziemie całej Rzeczypospolitej, głosiła hasła obrony wiary i wolności szlacheckich, występując przeciwko ustawom sejmowym podjętym po 1764 gł. ustawie o równouprawnieniu dysydentów oraz przeciwko próbom wprowadzania reform, czynionym przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i “Familię”.
Cele swe zamierzała osiągnąć poprzez wprowadzenie na tron polski przedstawiciela rodziny Wettinów i wyzwolenie się spod kurateli rosyjskiej. Inicjatorami i przywódcami barskiej konfederacji byli przedstawiciele magnaterii A. i M. Krasińscy,K. Pułaski K. Sołtyk, W. Rzewuski,J. Pac, J. Mniszech, J.K. Potocki, T. Wessel. Marszałkiem generalnym koronnym został A. Krasiński, marszałkiem związku wojskowego J. Pułaski. Przywódcą religijnym konfederatów był karmelita ks. Marek Jandołowicz, ideologami politycznymi S. Czacki i M. Wielhorski.
Konfederacja popierając Turcję wypowiedziała 1768 wojnę Rosji. Pomocy finansowej oraz wojskowej udzieliła konfederacji Francja. Wojska konfederacji tworzone były w drodze improwizacji i składały się z ochotników szlacheckich, milicji magnackich i częściowo żołnierzy chorągwi komputowych. Walczyły przeciwko regularnym wojskom rosyjskim i królewskim. Walki na Ukrainie trwały od IV do VI 1768; zakończyły się20.VI zdobyciem Baru i przejściem resztek wojsk konfederackich do Mołdawii. W 1768 wybuchły na krótko (VI - VIII) walki w Krakowskiem zakończone 22 VIII kapitulacją Krakowa oraz (VIII - X) na Białorusi zakończone 26.X. kapitulacją Nieświeża. Wybuch wojny rosyjsko - tureckiej i wycofanie części wojsk rosyjskich z Polski spowodowało odrodzenie w 1769 konfederacji w Krakowskiem i Wielkopolsce.
Wojska konfederackie pod dowództwem J. Bierzyńskiego i K., F. I A. Pułaskich podjęły wyprawę na Litwę, która po początkowych sukcesach zakończyła się klęskami pod Białymstokiem (16.VII) i Orzechowem (13.IX). Początek 1770 przyniósł klęskę wielkopolskich wojsk konfederacji pod Dobrą (20.I) i Błoniem (12.II) i przejście przez konfederatów gł. do działań obronnych w oparciu o sieć punktów warownych. 1771 był rokiem niekorzystnych dla konfederatów rozstrzygnięć militarnych: 21.V. A. Suworow pokonał pod Lanckoroną Duomurieza i 23.IX. pod Stałowiczami M. Ogińskiego. Ostateczne zakończenie walk nastąpiło 13.VIII.1772 po zdobyciu przez Rosjan Jasnej Góry.
Spośród dowódców konfederackich wyróżnili się: K. Pułaski, Sawa-Caliński, J. Zaremba. Po upadku konfederacji barskiej część jej przywódców została na emigracji, około 5000 jeńców zesłano na Sybir, znaczną liczbę konfederatów wcielono do armii carskiej. Państwa ościenne oskarżające. Polskę o anarchię i całkowity rozkład państwa dokonały 1772 jej I rozbioru.
Praca z tabelką zapis tabelki na tablicy a uczniowie piszą w zeszytach
Przyczyny
Skutki
- Okupacja Rzeczypospolitej przez wojska Rosyjskie
- Narzucenie przez Katarzynę II kandydatury Stanisława Poniatowskiego.
- Jawna kolaboracja części elit w tym dworu królewskiego z okupantem
- Porwanie i wywiezienie do Rosji przez ambasadora Moskwy przy współudziale króla Poniatowskiego, senatorów Rzeczypospolitej na sejmie 1767 roku
- Obawa kół patriotycznych przed całkowitym podporządkowaniem ojczyzny wschodniemu sąsiadowi
- Chęć utrzymania unii polsko – saskiej wyrażana przez część magnaterii, widzącą w tym tak własne korzyści jak i wsparcie przeciw zakusom Rosji i Prus
- Oburzenie jakie wśród kręgów katolickich wywołała ingerencja w sprawy religijne
- klęska w wojnie z konfederacją barską, oznaczała dalsze podporządkowanie kraju obcym mocarstwom, emigrację część elementów patriotycznych.
- I Rozbiór kraju
- skutkiem pozytywnym był wzrost nastrojów patriotycznych w społeczeństwie i przekonanie o konieczności zreformowania armii i skarbu jeśli się nie chce przegrać kolejnej wojny
Omówienie I rozbioru Polski.
Bezpośrednim i wygodnym uzasadnieniem dokonania rozbioru stał się zamach i porwanie 3 listopada 1771 r. króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przez spiskowców, związanych z konfederatami barskimi. Wszystkie trzy dwory rozpętały kampanię, jakoby był to dowód na niezdolność Rzeczypospolitej do utrzymania porządku i jedności wewnętrznej oraz, że jej stan anarchii jest zagrożeniem dla trzech sąsiednich państw.
Podpisanie traktatów, dotyczących pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej nastąpiło w Petersburgu 5 sierpnia 1772 r. Zaś w dniu 30 września 1773 r. zatwierdził je Sejm Rozbiorowy, zwołany w Warszawie przez zaborców (przy proteście trzech posłów, w tym Tadeusza Rejtana).
Pierwszy rozbiór Polski nie przewidywał dalszych podziałów Rzeczypospolitej, wręcz przeciwnie, w oczach Petersburga miał im zapobiec na przyszłość. Terytorium Polski i Litwy były jednak na tyle duże, że miały w przyszłości odegrać kolejny raz rolę rezerwuaru, na którym mocarstwa miały sobie powetować straty w innych konfliktach europejskich.
Podanie notatki uczniom:
W I rozbiorze Austria otrzymała całą południową Polskę po Zbrucz ze Lwowem, ale bez Krakowa (83 tys. km² oraz 2,65 mln mieszkańców). Przy czym już w 1770 r. Austria samorzutnie przejęła Spisz i powiaty nowotarski, nowosądecki i czorsztyński.
Prusy anektowały Warmię i Prusy Królewskie (Pomorze Gdańskie), lecz bez Gdańska i Torunia (36 tys. km² oraz 580 tys. mieszkańców). W ten sposób król Prus Fryderyk II Wielki zrealizował swe wieloletnie marzenia o państwie na jednolitym obszarze od Niemna do Łaby.
Rosja zagarnęła Inflanty Polskie oraz wschodnie, peryferyjne krańce Rzeczypospolitej za Dnieprem, Drucią i Dźwiną (województwa: mścisławskie, witebskie i połockie oraz część mińskiego i inflanckiego - ogółem 92 tys. km² oraz 1,3 mln mieszkańców), utrzymując poza tym swój protektorat nad resztą okrojonego kraju.
Rozdanie uczniom mapek Rzeczpospolitej na których mają zaznaczyć ziemie zabrane w I rozbiorze Polski.
Czytanie tekstu źródłowego: Akt związkowy konfederacji barskiej z 1768 r.
Rozdać tekst.
Podanie pracy domowej:
Czy przyłączyłbyś się do konfederacji barskiej? Uzasadnij swoje stanowisko
...